TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 323 - 340 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17218/hititsosbil.621626 İndeks Tarihi: 14-06-2022
TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Öz: Cari işlemler açığı Türkiye’nin daha istikrarlı bir ekonomik yapı ve daha yüksek ekonomik büyüme
oranları sağlama hedefine karşı bir engel oluşturmaktadır. Cari işlemler açığı ve açığın gelire (GSYH)
oranı 2010 sonrasında azalma eğilimine girmiş ancak halen ciddi boyutta varlığını sürdürmektedir.
Bu çalışmada, Türkiye’de görülen cari açık probleminin nedenleri ve ekonomik sonuçları ele alınarak
incelenmiştir. Enerji, ara mal ve sermaye mallarında dış ticarete bağımlılık, açığın nedeni olarak dikkat
çekmektedir. Diğer taraftan, düşük tasarruflar ve döviz kuru politikaları da cari işlemler açığı
sorununda rol oynamıştır. Nükleer enerji ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayanan, enerjideki
yabancı kaynaklara bağımlılığı azaltacak yeni enerji planlaması cari açığın çözümü üzerinde önemli
bir etkiye sahip olabilir. İhracatta katma değeri yüksek ürünlere daha fazla önem verilmesi ve ihracatta
ürün ve pazar çeşitliliğinin arttırılması cari açığın azaltılmasında önemli olan diğer huşulardandır.
Hükümetin tasarrufları artırmak amacıyla getirdiği Özel Emeklilik Sistemi (PPS) de orta vadede cari
işlemler açığını azaltacaktır.
Anahtar Kelime: Current Accounts Deficit in Turkey: Causes and Solution Proposal
Öz: The current account deficit creates an obstacle for Turkey against the goal to achieve a more stable
economic structure and a higher economic growth rates. The current account deficit and its ratio to
gross domestic product (GDP) deficit tended to decline after 2010, but it still continues to be a serious
problem. The causes and economic consequences of the current account deficits of Turkey were
examined in this study. Dependency on foreign trade in energy, intermediate and capital goods is
noteworthy as the important causes of the deficit. On the other hand, the low savings and the exchange
rate policies were also played a role on the current account deficit problem. New energy planning for
nuclear energy and renewable energy sources, which will reduce the dependence on foreign sources in
energy, can have a significant impact on the solution of the current deficit. Giving more importance to
products with higher value added in exports and increasing product and market diversity in export
are other important issues in decreasing the current account deficit. The Private Pension System (PPS),
which was introduced by the government to increase savings, would also reduce the current account
deficit in the medium term.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Başar, S., Eren, M. ve Bozma, G. (2016). Bireysel emeklilik, tasarruf oranı ve cari açık arasındaki ilişkiler: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. International Conference on Eurasian Economies, 29-31 Ağustos 2016, Kaposvar, Macaristan.
- Çakmak, U. (2013). Finansal kırılganlık endeksi (Türkiye 1989-2011) ve yorumlar. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 32(1), 239-260.
- Değer, M. K. (2010). İhracatta ürün çeşitliliği ve ekonomik büyüme: Türkiye deneyimi (1980- 2006). Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 24(2), 259-287.
- Dornbusch, R. ve Fischer, S. (1998), Makroekonomi. (Salih Ak, Mahir Fisunoğlu, Erhan Yıldırım ve Reffa Yıldırım, Çev.) McGraw-Hill ve Akademi Yayınları.
- Emeklilik Gözetim Merkezi (2019). Erişim adresi: http://www.egm.org.tr/?pid=360
- Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2019). Doğalgaz piyasası 2018 yılı piyasa gelişim raporu. Erişim adresi: https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-94/dogalgazyillik-sektor-raporu
- Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2016). Türkiye ulusal enerji verimliliği eylem planı. Erişim adresi: https://www.epdk.org.tr/Detay/ECatalogGallery
- Genç, Ö. (2016). Türkiye aramalı dış ticareti (sektör analizi). T.C. Kalkınma Bankası A.Ş., Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü. Erişim adresi: http://www.kalkinma.com/ekonomik-arastirma-raporlari-genel-aciklama.aspx
- Kaplan, H. ve Tur, F. (2017). Türkiye’de ihracatın sektör ve pazar çeşitliliği çerçevesinde yaşadığı yapısal dönüşüm. Ege Akademik Bakış, 17(1), 59-74.
- Karagöl, E. T., Kaya, S. ve Koç, Y. E. (2016). 2016’da Enerji. Erişim adresi: https://www.setav.org/2016da-enerji/
- Karagöl, E. T. (2011). Cari açık tartışmaları gölgesinde küresel ekonomik kriz ve Türkiye ekonomisi. SETA Analiz, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 45, 1-24.
- Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası finans. İstanbul: Beta Yayınevi.
- Sezgin, Z., Sevim, C. ve Kalyoncu, F. (2015). Türkiye ekonomisinde cari açık sorunu: tasarrufların önemi ve bireysel emeklilik sistemi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 229- 240.
- Songur, M. ve Yaman, D. (2013). Gelişmekte olan ülkelerde cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: panel veri analizi. Maliye Dergisi, 164, 220-232.
- Subaşat, T. (2010). Türkiye’nin cari açık sorunu: nedenler ve çözümler. İktisat ve Toplum Dergisi, 1, 26-34.
- Şahin, D. (2015). Türkiye’de Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 159-172.
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve bütçe Başkanlığı (2019), On birinci kalkınma planı (2019-2023). Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
- T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2017). Orta Vadeli Program (2018-2020). Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-programlar/
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2019). Ödemeler dengesi ve ilgili istatistikler. Erişim adresi:http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Is tatistikler/Odemeler+Dengesi+ve+Ilgili+Istatistikler
- T.C. Ticaret Bakanlığı. (2019). Ekonomik görünüm. Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr/data/5d63cf8013b8762f7c43a658/Ekonomik_Gorunum.pdf
- TMMOB. (2017). Türkiye enerji görünümü. Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu ve ODTÜ MD Enerji Komisyonu. Erişim adresi: https://www.mmo.org.tr/kitaplar/turkiye nin-enerji-gorunumu-2016
- Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2018). İhracat 2019 Raporu. Erişim adresi: https://www.tim.org.tr/tr/ihracat-arastirma-raporlari-strateji-raporlari.html
- Türkiye İstatistik Kurumu (2019). Temel istatistikler. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.t r/UstMenu.do?metod=temelist
- Uysal, D., Yılmaz, K. Ç. ve Taş, T. (2015). Enerji ithalatı ve cari açık İlişkisi: Türkiye örneği. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78.
- Yalçınkaya, Ö. ve Temelli, F. (2014). Ekonomik büyüme ile cari işlemler dengesi arasındaki ilişki: BRICS ve MINT (1992-2013). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Üniversitesi Dergisi, 19(4), 201-224.
- Yılmaz, A. ve Karataş, T. (2009). Türkiye ekonomisinde 2001 krizi sonrası süreçte cari açıkların nedenleri üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 27(69), 69-96.
APA | Yiğit H, Acikalin S (2019). TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. , 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
Chicago | Yiğit Hamiyet,Acikalin Suleyman TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. (2019): 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
MLA | Yiğit Hamiyet,Acikalin Suleyman TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. , 2019, ss.323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
AMA | Yiğit H,Acikalin S TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. . 2019; 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
Vancouver | Yiğit H,Acikalin S TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. . 2019; 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
IEEE | Yiğit H,Acikalin S "TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ." , ss.323 - 340, 2019. 10.17218/hititsosbil.621626 |
ISNAD | Yiğit, Hamiyet - Acikalin, Suleyman. "TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ". (2019), 323-340. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.621626 |
APA | Yiğit H, Acikalin S (2019). TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
Chicago | Yiğit Hamiyet,Acikalin Suleyman TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12, no.2 (2019): 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
MLA | Yiğit Hamiyet,Acikalin Suleyman TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.12, no.2, 2019, ss.323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
AMA | Yiğit H,Acikalin S TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 12(2): 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
Vancouver | Yiğit H,Acikalin S TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 12(2): 323 - 340. 10.17218/hititsosbil.621626 |
IEEE | Yiğit H,Acikalin S "TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ." Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, ss.323 - 340, 2019. 10.17218/hititsosbil.621626 |
ISNAD | Yiğit, Hamiyet - Acikalin, Suleyman. "TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/2 (2019), 323-340. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.621626 |