KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ
Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 56 Sayfa Aralığı: 610 - 632 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/Joh.55780 İndeks Tarihi: 25-06-2022
KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ
Öz: Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarının temel malzemesi olan metinler, öğretim
programında yer alan Ders Kitabı Yazımında Dikkat Edilecek Hususlar başlığı ile Ders
Kitabına Alınacak Metinlerin Nitelikleri alt başlığında belirlenmiş ilkeler doğrultusunda
ders kitabı yazarları tarafından seçilir ve bu metinlerin bazılarında birtakım sebeplerle
düzenlemelere gidilir. Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarındaki metinler
değerlendirildiğinde yapılan düzenlemelerin cümlelerin kısaltılması, bölünmesi,
kelimelerin değiştirilmesi türünden bir yeniden üretim değil, sadece cümle ve paragraf
düzeyinde kısaltma işleminden ibaret olduğu görülür. Bu çalışmada Millî Eğitim
Bakanlığınca yayımlanmış Türk Dili ve Edebiyatı 12 Ders Kitabı’nda bulunan hikâye
türü örneklerinden Oğuz Atay’a ait Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya adlı metin, özgün
metin ile karşılaştırılmış, metinden çıkartılmış cümle ve paragrafların metnin
bütünlüğünde, mesajında, anlam ve mantıksal ilişkiler ağında yaşanan değişimdeki payı,
bölümsel tutarlılık ile ilgili belirlenen başlıklar aracılığıyla tespit edilmiştir. Kısaltma
işleminin tutarlılık ölçütünden bağımsız ele alınması durumunda özgün metindeki
iletiden uzaklaşıldığı görülmüştür. Bu çerçevede metin dil bilimi ile ilgili
değerlendirmelerin, ders kitaplarındaki metinler ile ilgili düzenlemelerde dikkate
alınmasıyla daha başarılı kısaltılmış metin örnekleriyle karşılaşılacağı ifade edilmiştir.
Anahtar Kelime: Coherence Analysis in the “Abridged Text”: The “Demiryolu HikâyecileriBir Rüya” Story
Öz: The texts, which are the basic materials of the Turkish Language and Literature textbooks,
are selected by the textbook authors in line with the principles determined under the
heading "Aspects to be Considered in Writing the Textbook" and the subtitle
"Qualifications of Texts to be Taken into the Textbook" in the curriculum, and some of
these texts are edited for a number of reasons. When the texts in the Turkish language and
literature textbooks are evaluated, it is seen that the arrangements made are not a
reproduction such as shortening the sentences, dividing them, changing the words, but
only shortening the sentences and paragraphs. In this study, the text named the
“Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya” by Oğuz Atay, which is one of the examples of story
type found in the Turkish Language and Literature 12 Textbooks published by the
Ministry of National Education, was compared with the original text, and the sentences
and paragraphs extracted from the text were analyzed in terms of the integrity of the text,
its message, its meaning and logic. The share of the change experienced in the network
of relations has been determined through the headings related to local coherence. It has
been observed that if the abbreviation process is handled independently of the consistency
criterion, the message in the original text is deviated. In this context, it has been stated
that more successful examples of abbreviated texts will be encountered if the evaluations
related to text linguistics are taken into account in the regulations related to the texts in
the textbooks.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aksan, D. (2005). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Engin Yayınevi.
- Aktaş, Ş. (1998). Edebiyatta Üslup ve Problemleri Üzerine. Akçağ Yayınları.
- Ataklı Saçak, F. (2021). Metinsel zıtlık. Z. B. Özer, F. Yapıcı, Ş. Aktay (Editörler), Metindilbilim (Tarih-Kuram-Uygulama) içinde (s.143-157). Doğu Kitabevi.
- Atay, O. (2009). İstasyon hikâyecileri-bir rüya. Korkuyu Beklerken / Bütün Eserleri 4 (28. Baskı) içinde (s.185-196). İletişim Yayınları.
- Balyemez, S. (2011). Dede Korkut Hikâyelerinin Metin Dil Bilimsel Yapısı. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bayraktar, İ. & Durukan, E. (2016). Türkçe ders kitaplarında metin sadeleştirme üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1356-1369.
- Bayraktar, İ. (2019). Yüzey Yapı Değişiklikleri ile Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerileri Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış doktora tezi, Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
- Beaugrande, R. A. D. and Dressler W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company. https://www.academia.edu/3159 6533/Introduction_to_Text_Linguistics, Erişim tarihi: 29.09.2021.
- Durmuş, M. (2013). İkinci/yabancı dil öğretiminde özgün ve değiştirilmiş dilsel girdi üzerine. Turkish Studies, VIII(1), 1291-1306.
- Erden, A. (2010). Kısa Öykü ve Dilbilimsel Eleştiri. Bizim Büro Yayınları.
- Günay, D. (2013). Metin Bilgisi. Papatya Yayıncılık Eğitim.
- Güneş, B. & Ünsal, Y. (2004). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB lise 1. sınıf fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 305-321.
- Karaca, D. vd. (2019). Türk Dili ve Edebiyatı 12 Ders Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Karataş, Y. (2008). Metin İncelemesinde Söylembilim Yöntemi, Binbir Gece Masalları Üzerine Bir Uygulama. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Keçik, İ. & Uzun, L. S. (2001). Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım. Canan İleri. (Ed.), Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Lüleci, M. (2018). Dile Gelen Metin: Türk Edebiyatına Dilbilimsel Bir Yaklaşım. Grafiker Yayınları.
- Mann W. C. Matthiessen, C. M. I. M. & Thompson. S. A. (1989). Rhetorical structure theory and text analysis. ISI Research Report, 1-60.
- MEB, Ortaöğretim Türk dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı 2011.
- MEB, Ortaöğretim Türk dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı 2015.
- MEB, Ortaöğretim Türk dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı 2018.
- Ruhi, Ş. (1993). Dil öğretimi felsefesi. Dilbilim Araştırmaları, 71-81.
- Subaşı Uzun, L. (1995). Orhon Yazıtlarının Metindilbilimsel Yapısı. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
- Torusdağ, G. & Aydın, İ. (2020). Metindilbilim ve Örnek Metin Çözümlemeleri. Pegem Akedemi.
- Van Dijk, T. A. (1977). Text and Context: Explorations in the Semantics and Pragmatics of Discourse. Longman.
- Van Dijk, T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of Discourse Comprehension. Academic Press.
- Van Dijk, T. A. (1985). Semantic Discourse Analysis. Handbook of Discourse Analysis. Academic Press, 2, 103-136.
- Zambak, F. (2017). Demiryolu hikâyecileri-bir rüya’yı yeniden görmek. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 63, 336-344.
| APA | UZUN M (2022). KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. , 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| Chicago | UZUN MUZAFFER KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. (2022): 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| MLA | UZUN MUZAFFER KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. , 2022, ss.610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| AMA | UZUN M KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. . 2022; 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| Vancouver | UZUN M KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. . 2022; 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| IEEE | UZUN M "KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ." , ss.610 - 632, 2022. 10.29228/Joh.55780 |
| ISNAD | UZUN, MUZAFFER. "KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ". (2022), 610-632. https://doi.org/10.29228/Joh.55780 |
| APA | UZUN M (2022). KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. Tarih Okulu Dergisi, 15(56), 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| Chicago | UZUN MUZAFFER KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. Tarih Okulu Dergisi 15, no.56 (2022): 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| MLA | UZUN MUZAFFER KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. Tarih Okulu Dergisi, vol.15, no.56, 2022, ss.610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| AMA | UZUN M KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. Tarih Okulu Dergisi. 2022; 15(56): 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| Vancouver | UZUN M KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ. Tarih Okulu Dergisi. 2022; 15(56): 610 - 632. 10.29228/Joh.55780 |
| IEEE | UZUN M "KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ." Tarih Okulu Dergisi, 15, ss.610 - 632, 2022. 10.29228/Joh.55780 |
| ISNAD | UZUN, MUZAFFER. "KISALTILMIŞ METİNDE BİR TUTARLILIK ÇÖZÜMLEMESİ: “DEMİRYOLU HİKÂYECİLERİ-BİR RÜYA” HİKÂYESİ". Tarih Okulu Dergisi 15/56 (2022), 610-632. https://doi.org/10.29228/Joh.55780 |
