Yıl: 2021 Cilt: 1 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 83 - 109 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-06-2022

Sânî ve Rodos Şehrengizi

Öz:
Sânî, 16. Yüzyılda yaşamış bir Divan şairidir. Yeniçeri ocağında yetişmiş ve sipahilikten emekli olmuştur. Hacimli bir divanı bulunan şair Can Memi lakabıyla anılır. Mesleği gereği birçok yer gezmiş, birçok grupla yolu kesişmiştir. Zevk ve eğlenceden hoşlanan, hoş sohbet bir isimdir. Akıcı bir dili vardır. Fars şairlerini yakından tanıdığı, Ali Şîr Nevâyî’yi (öl. 1501) önemsediği şiirlerinden anlaşılmaktadır. Necatî (öl. 1509), Zatî (öl: 1547) gibi isimlerin yanında Hayalî (öl. 1557), Nişanî (öl. 1567) gibi şairlerden etkilenmiş; Emrî (öl. 1575), Bâkî (öl. 1600), Revanî (öl. 1523-24), Makalî (öl. 1584), Atâ (öl. 1552) gibi birçok şairle tatlı rekabeti olmuştur. 995/1586-87 yılında İstanbul’da ölmüştür. Şehrengizler, söz konusu edilen yerin, yazıldığı dönemdeki güzelleri, esnaf tipleri ve yer yer ticarî, siyasî ve kültürel hayatını canlı olarak yansıtan eserlerdir. Kimi örneklerinde coğrafî, tarihî ve çevresel özellikleri de yansıtılır. Sânî’nin Rodos şehrengizi de bu gruba giren örneklerdendir. Rodos Şehrengizi, Sânî’nin şimdilik tek nüshası bulunan Divan nüshasının sonunda yer almaktadır. 171 beyit tutan eser mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Benzer örneklerinin kompozisyonunu yansıtır. Makalemizde Sânî ve Rodos hakkındaki kısa bilgilendirmeden sonra Rodos Şehrengizi’nin bir bütün olarak muhtevası ve anlatım biçimine, Rodos’un güzelliklerine ve tarihe ışık tutacak nitelikteki ifadelere yer verilecektir. Akabinde de Rodos Şehrengizi’nin transkribeli tam metni okuyucuyla paylaşılacaktır.
Anahtar Kelime:

Sani and Shehrengiz of Rhodes

Öz:
Sânî is a Divan poet who lived in the 16th century. He grew up in a janissary and retired from being a civil servant. The poet, who had a voluminous divan, is known as Can Memi. He traveled many places due to his profession, and he crossed paths with many groups. He is a conversationalist person who enjoys pleasure and fun. He has a fluent language. It is understood from his poems that he knew Persian poets and cared about Ali Şîr Nevâyî (dod. 1501). Besides names like Necatî (dod. 1509) and Zatî (dod. 1547), he was also influenced by poets such as Hayalî (dod. 1557) and Nişanî (dod. 1567); He had a friendly competition with many poets such as Emrî (dod. 1575), Bâkî (dod. 1600), Revanî (dod. 1523-24), Makalî (dod. 1584), Atâ (dod. 1552). He died in Istanbul in 995 / 1586-87. Shehrengizs are works that reflect the beauty of the mentioned place, the types of tradesmen and the commercial, political and cultural life of the mentioned place in the written period. Some examples also reflect geographical, historical and environmental information. Sânî's Shehrengiz of Rhodes is one of the examples of this group. Shehrengiz of Rhodes is located at the end of the Divan of Sânî, which currently has only one copy for now. The work, which holds 171 couplets, was written in mesnevi verse form. It reflects the composition of similar reviews. In our article, after a brief information about Sânî and Rhodes, the content and phraseology of Rhodes Shehrengiz as a whole, the beauties of Rhodes and the expressions that will shed light on the history will be included. Subsequently, the full transcription of Rhodes Shehrengiz will be shared with the reader.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKSOYAK, İsmail Hakkı (2014), “Atâ, Üsküplü Atâ”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ata-uskuplu-ata (09.09.2018).
  • AKSOYAK, İsmail Hakkı (2015). “Hâlisî Hocazâde Çelebi”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halisi-hocazade-celebi (09.09.2018).
  • ALGAR, Hamid ve ALPARSLAN, Ali (1998). “Hüseyin Baykara”, TDV İslam Ansiklopedisi. C. 18, s. 530-32.
  • ARSLAN, Harun (2014), “Nişânî, Koca Nişancı Celalzâde Nişancı Mustafa b. Tosyalı Celâl Efendi Mustafa Çelebi”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nisani-koca-nisanci-celalzade-nisanci (09.09.2018).
  • ÂŞIK, Es-seyyid Pir Mehmed bin Çelebi (2010), Meşâirü’ş-Şuarâ, Haz: Filiz Kılıç, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html (09.09.2018).
  • AYDEMİR, Yaşar (2001), “Sânî’nin Rodos Şehrengizi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 455, s. 167-174.
  • AYDEMİR, Yaşar (2018), “Sânî ve Sânî’nin Bektaşilik Vurgusu” IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu (18-20 Ekim 2018 Ankara) Bildiriler Kitabı, Editörler: Orhan Kurtoğlu, Ayşe Çamkara Erginer, C. 1, s. 109-120.
  • AYDEMİR, Yaşar (2019), “Şiir Serüveninde Bir Şair: Öykünme ve Rekabet Bağlamında Sânî’nin Türk Şairleriyle Münasebeti”, Siyasi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Türkiye ve Rusya 3, Editör Muhammet Mücahit Küçükyılmaz, Ankara: Berikan Yayınevi, s. 649-667.
  • BAĞDATLI AHDÎ (2018), Gülşen-i Şu’arâ, Haz: Süleyman Solmaz, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-201251/ahdi-gulsen-i-suara.html (09.09.2018).
  • Dîvân-ı Sânî, Dâru’l-Umûru’l-Kütübü’l-Kavmiyye (Mısır Millî Kütüphanesi), 1832.
  • DURMUŞ, Tuba (2014), “Mecdî, Mehmed”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecdi-mehmed (09.09.2018).
  • ERÜNSAL, E. İsmail (2014), “Revânî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/revani (09.09.2018).
  • GELİBOLULU MUSTAFA ÂLÎ (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Haz: Mustafa İsen, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu AKM Yayınları.
  • KAPLAN, Yunus (2013), “Hâlisî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halisi (02.01.2021).
  • KILIÇ, Filiz (2014), “Sâî, Mehmet Sâî Efendi”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sai-mehmed-sai-efendi (09.09.2018).
  • KINALIZÂDE HASAN ÇELEBİ (2017), Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Haz: Aysun Sungurhan, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194494/kinalizade-hasan-celebi-tezkiretus-s-uara.html (09.09.2018).
  • KİEL, Machiel (2008), “Rodos”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 35, s. 155-158.
  • KOYUNCU, Fatih (2013), “Makâlî Mustafa Bey”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/makali-mustafa-bey (09.09.2018).
  • KURTOĞLU, Orhan (2013), “Zâtî Ivaz”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zati-ivaz (09.09.2018).
  • MACİT, Muhsin ve KAPLAN, Hasan (2014), “Bâkî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/baki (09.09.2018).
  • MUSTAFA CARULLAHZADE (2017), Beyânî Tezkiresi (Tezkiretü’ş-Şu’arâ), Haz: Aysun Sungurhan, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194495/beyani-tezkiresi-tezkiretus-suara.html, (09.09.2018).
  • RİYÂZÎ, Muhammed Efendi (2017), Riyâzü’ş-Şu’arâ (Tezkiretü’ş-Şu’arâ), Haz: Namık Açıkgöz, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-191371/riyazi-riyazus-suaratezkiretus-suara.html , (09.09.2018).
  • SÂNÎ, Divan, Mısır Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmaları No. 19.
  • SARAÇ, M. Yekta (2002), Emrî Divanı, İstanbul: Eren Yayınları.
  • SARAÇ, M. Yekta (2014), “Emrî Emrullah”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/emri-emrullah, (09.09.2018).
  • TARLAN, Ali Nihat (1992), Hayalî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1998), Osmanlı Tarihi, II. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • YILDIZ, Murat (2016), “Celalzâde Mustafa Çelebi’nin Rodos Fetihnamesindeki Manzumeler Hakkında Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, Volum 11/6, s. 103-132.
APA Aydemir Y (2021). Sânî ve Rodos Şehrengizi. , 83 - 109.
Chicago Aydemir Yaşar Sânî ve Rodos Şehrengizi. (2021): 83 - 109.
MLA Aydemir Yaşar Sânî ve Rodos Şehrengizi. , 2021, ss.83 - 109.
AMA Aydemir Y Sânî ve Rodos Şehrengizi. . 2021; 83 - 109.
Vancouver Aydemir Y Sânî ve Rodos Şehrengizi. . 2021; 83 - 109.
IEEE Aydemir Y "Sânî ve Rodos Şehrengizi." , ss.83 - 109, 2021.
ISNAD Aydemir, Yaşar. "Sânî ve Rodos Şehrengizi". (2021), 83-109.
APA Aydemir Y (2021). Sânî ve Rodos Şehrengizi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1(26), 83 - 109.
Chicago Aydemir Yaşar Sânî ve Rodos Şehrengizi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1, no.26 (2021): 83 - 109.
MLA Aydemir Yaşar Sânî ve Rodos Şehrengizi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, vol.1, no.26, 2021, ss.83 - 109.
AMA Aydemir Y Sânî ve Rodos Şehrengizi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 2021; 1(26): 83 - 109.
Vancouver Aydemir Y Sânî ve Rodos Şehrengizi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 2021; 1(26): 83 - 109.
IEEE Aydemir Y "Sânî ve Rodos Şehrengizi." Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1, ss.83 - 109, 2021.
ISNAD Aydemir, Yaşar. "Sânî ve Rodos Şehrengizi". Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1/26 (2021), 83-109.