Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

İsmail Ayşad GÜDEKLİ, (Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi, Antalya, Türkiye)
Seçil DEREN VAN HET HOF, (Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi, Antalya, Türkiye)
Mehmet Taha ESER, (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Aydın, Türkiye)
Mehmet Sebih ORUÇ (Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi, Antalya, Türkiye)
Journal of Economy Culture and Society
3 1
Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 65 Sayfa Aralığı: 61 - 80 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/JECS2021-837512 İndeks Tarihi: 18-07-2022

Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz:
Haber medyası okuryazarlığı kavramı, bireylerin haber medyasıyla nasıl ve neden etkileşime girdiğini, bireylerin tükettikleri şeyleri nasıl anlamlandırdıklarını ve bireylerin kendi haber tüketiminden nasıl etkilendiğini anlamaya yöneliktir. Haber medyası okuryazarlığı, şüpheci bir eğilimi temsil etmektedir ve haber içeriğinin yanı sıra üretime ve dağıtıma karşı eleştirel bir tavrı teşvik etmekle ilgili bir kavramdır. Haber medyası okuryazarlığının ölçülmesi bu noktalar göz önünde bulundurulduğunda oldukça önemlidir. Bu bağlamda mevcut araştırma kapsamında Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 499 katılımcı oluşturmaktadır. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda faktör yükleri 0.54 ile 0.82 arasında değişmekte olan ve 2 alt boyutta yer alan toplamda 10 madde olduğu gözlemlenmiştir. Maddelerin açıkladığı toplam varyans yaklaşık olarak %40’tır. Geçerkleştirilen ilk doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ölçme aracından bir madde çıkarılmıştır. Gerçekleştirilen ikinci doğrulayıcı faktör analizi sonucunda uyum/uyumsuzluk indeksleri (Ki-kare/serbestlik değeri: 2.46; RMSEA: 0.084; SRMR: 0.064; TLI: 0.87; CFI: 0.91; GFI: 0.95 ve AGFI: 0.91) kabul edilebilir sınırlar içinde bulunmuştur. Ölçeğin alt boyutları ve tümüne ilişkin Cronbach Alfa ve McDonald’ın Omega değerleri 0.83 ile 0.86 arasında değişiklik göstermektedir. Aynı zamanda araştırma kapsamında kapsam geçerliği ve yakınsama geçerliğinin sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak araştırma kapsamında gerçekleştirilen analizler, iki alt boyut ve toplamda dokuz maddeden oluşan haber medyası okuryazarlığı ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelime:

News Media Literacy Scale: Validity and Reliability

Öz:
The concept of news media literacy is aimed at understanding how and why individuals interact with the news media, how individuals make sense of what they consume, and how individuals are affected by their news consumption. News media literacy represents a skeptical tendency, promoting a critical attitude toward the production and distribution of news content. The study group of the research comprised 499 participants. Exploratory factor analysis indicated that the factor loads of items in the scale vary between 0.54 and 0.82, the scale consists of two sub-dimensions, 9 items in total—the total variance explained by the dimensions is 40%. Confirmatory factor analysis confirmed the fit indices (Chi-square/df: 4.70; RMSEA: 0.084; SRMR: 0.064; TLI: 0.87; CFI: 0.91; GFI: 0.95; AGFI: 0.91) were found within acceptable limits. The Cronbach’s Alpha and McDonald’s Omega values for the sub-dimensions and the whole of the scale vary between 0.83 and 0.86. Simultaneously, it was concluded that content validity and convergence validity were provided within the scope of the research. As a result, the analyses conducted within the scope of the research show that the News Media Literacy Scale is a valid and reliable measurement tool.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksu, G., Eser, M. T., Güzeller, C. O. (2017), Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik uygulamaları, Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Ashley, S., Maksl, A., Craft, S. (2013), Developing a news media literacy scale, Journalism & Mass Communication Educator, 68(1), 7–21.
  • Ashley, S., Maksl, Craft, A. S. (2017), News media literacy and political engagement: what’s the connection?, Journal of Media Literacy Education, 9(1), 79 – 98.
  • Bandura, A. (1989), Human agency in social cognitive theory, American Psychologist, 44(9), 1175–1184.
  • Bandura, A. (1993), Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning, Educational Psychologist, 28(2), 117–148.
  • Bandura, A. (1997), Self-efficacy: the exercise of control, W.H. Freeman and Company: New York.
  • Barnes, J., Cote, J., Cudeck, R., Malthouse, E. (2001), Factor analysis - checking assumptions of normality before conducting factor analysis, Journal of Consumer Psychology, 10(1,2), 79–81.
  • Bentler, P. (1990), Comparative fit indexes in structural models, Psychological Bulletin, 107(2), 238–246.
  • Bentler, P., Bonett, D. (1980), Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures, Psychological Bulletin, 88(3), 588–606.
  • Çelik, H. E., Yilmaz, V. (2013), Lisrel 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Çerçi, Ü.Ö., Canöz N., Canöz, K. (2020), Covid-19 krizi döneminde bilgilenme aracı olarak sosyal medya kullanımı, Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der. 44, 184–198.
  • Comrey, A. L., LEE, H. B. (1992), A first course in factor analysis, (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
  • Cortina, J. M. (1993), What is coefficient alpha? an examination of theory and applications, Journal of Applied Psychology, 78, 98–104.
  • Craft, S., Ashley, S., Maksl, A. (2017), News media literacy and conspiracy theory endorsement, Communication and the Public, 2(4), 388–401.
  • Deng, L., Chan, W. (2017), Testing the difference between reliability coefficients alpha and omega. Educational and Psychological Measurement, 77(2), 185–203.
  • Dunteman, G. H. (1989), Principal components analysis, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Dweck, C.S., Leggett, E. L. (1988), A social-cognitive approach to motivation and personality. Psychological Review, 95(2), 256–273.
  • Eristi, B., Erdem, C. (2017), Development of media literacy skills scale, Contemporary Educational Technology, 8(3), 249–267.
  • Eser, M. T., Aksu, G., Güzeller, C. O. (2019), R programlama dili ile temel istatistikler ve raporlama, Ankara: Pegem Akademi.
  • Festinger, L. (1957), A theory of cognitive dissonance, Row, Peterson and Company.
  • Field, A. (2000), Discovering statistics using SPSS for Windows, London, Thousand Oaks, Sage Publications.
  • Fornell, C., Larcker, D. F. (1981), Evaluating structural equation models with un observable variables and measurement error, Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50.
  • Gorsuch, R. L. (1983), Factor analysis, (2nd. Ed). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
  • Hamutoğlu, N.B., Güngören, Ö. C., Kaya Uyanik, G., Gür Erdoğan, D. (2017), Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe ’ye uyarlama çalışması, Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408–429.
  • Jang, S. M., Kim, J. K. (2018), Third person effect of fake news: fake news regulation and media literacy interventions, Computers in Human Behavior, 80, 295–302.
  • Kline, P. (1979), Psychometrics and psychology, London: Academic Press.
  • Kline, P. (1994), An easy guide tofactor analysis, London: Routledge.
  • Korkmaz, Ö., Yeşil, R. (2011), Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 110–126.
  • Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., Coklu, Ö. (2006) Sosyal bilimler için istatistik. PegemA Yayınları, Ankara.
  • Lawshe, C. H. (1975), A quantitative approach to content validity, Personnel Psychology, 28, 563–575.
  • Lee, L., Chen, D.-T., Li, J.-Y., Lin, T.-B. (2015), Understanding new media literacy: the development of a measuring instrument, Computers & Education, 85, 84–93.
  • Lippmann, W. (1922), Public opinion, New York: Harcourt, Brace and Co. Maksl, A., Ashley, S., Craft, S. (2015), Measuring news media literacy, Journal of Media Literacy Education, 6, 29–45.
  • Maksl, A., Craft, S., Ashley, S., Miller, D. (2017), The usefulness of a news media literacy measure in evaluating a news literacy curriculum, Journalism and Mass Communication Educator, 72(2), 228–241.
  • Maydeu-Olivares, A., Shi, D., Rosseel, Y. (2017), Assessing fit in structural equation models: A Monte-Carlo evaluation of RMSEA versus SRMR confidence intervals and tests of close fit, Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 25(3), 389–402.
  • Mcwhorter, C. (2020), The role of agenda melding in measuring news media literacy, Journal of Media Literacy Education, 12(1), 145–158.
  • Nunnally, J. C., Bernstein, I. H. (1994), The assessment of reliability, Psychometric Theory, 3, 248–292.
  • Osburn, H. G. (2000), Coefficient alpha and related internal consistency reliability coefficients, Psychological Methods, 5, 343–355.
  • Phan, H. P. (2010), Students’ academic performance and various cognitive processes of learning: An integrative framework and empirical analysis, Educational Psychology, 30(3), 297–322.
  • Phua, V. (2004), Convenience sample, M.S. Lewis-Beck, A. E. Bryman içinde, The Sage Encyclopedia of Social Science Research Methods (s. 197) California: Sage Publications.
  • Potter, W. J. (2004), Theory of Media Literacy: A Cognitive Approach, Thousand Oaks, California: Sage Publications.
  • Rennie, K. M. (1997), Exploratory and confirmatory rotation strategies in exploratory factor analysis, Bildiri Güneybatı Eğitim Araştırmaları Birliğinin Yıllık Toplantısında Sunulmuştur, Austin: Texas.
  • Schmitt, N. (1996), Uses and abuses of coefficient alpha, Psychological Assessment, 8, 350–353.
  • Shin, J., Jian, L., Driscoll, K., Bar, F. (2016), Political rumoring on Twitter during the 2012 US presidential election: rumor diffusion and correction, New Media & Society, 19(8), 1214–1235.
  • Shoemaker, P. J., Reese, S. D. (2013), Mediating the message in the 21st century: a media sociology perspective, London: Routledge.
  • Şimşek, Ö. F. (2007), Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve Lisrel uygulamaları, Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
  • Tanaka, J., Huba, G. (1985), A fit index for covariance structure models under arbitrary GLS estimation, British Journal of Mathematical And Statistical Psychology, 38(2), 197–201.
  • Toffler, A. (1970), Future shock, New York: Bantam Books.
  • Tully, M., Vraga, E. K. (2018), Who experiences growth in news media literacy and why does it matter? examining education, individual differences, and democratic outcomes, Journalism & Mass Communication Educator, 73(2), 167–181.
  • Tully, M., Vraga, E. K., Bode, L. (2020a), Designing and testing news literacy messages for social media, Mass Communication and Society, 23(1), 22–46.
  • Tully, M., Vraga, E. K., Smithson, A. (2020b) News media literacy, perceptions of bias, and interpretation of news, Journalism, 21(2), 1–18.
  • Vraga, E. K., Tully, M. (2016), Effective messaging to communicate news media literacy concepts to diverse publics, Communication and the Public, 1(3), 305–322.
  • Vraga, E. K., Tully, M. (2019), Engaging with the other side: using news media literacy messages to reduce selective exposure and avoidance, Journal of Information Technology & Politics, 16(1), 77–86.
  • Vraga, E. K., Tully, M., Kotcher, J. E., Smithson, A.-B., Broeckelman-Post, M. (2016), A multi-dimensional approach to measuring news media literacy, Journal of Media Literacy Education, 7(3), 41–53.
  • Weston, R., Gore, P. A., Jr. (2006), A brief guide to structural equation modeling, The Counseling Psychologist, 34(5), 719–751.
APA GÜDEKLI I, Deren van het Hof S, ESER T, Oruç M (2022). Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
Chicago GÜDEKLI ISMAIL AYSAD,Deren van het Hof Seçil,ESER Taha,Oruç Mehmet Sebih Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (2022): 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
MLA GÜDEKLI ISMAIL AYSAD,Deren van het Hof Seçil,ESER Taha,Oruç Mehmet Sebih Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 2022, ss.61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
AMA GÜDEKLI I,Deren van het Hof S,ESER T,Oruç M Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2022; 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
Vancouver GÜDEKLI I,Deren van het Hof S,ESER T,Oruç M Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2022; 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
IEEE GÜDEKLI I,Deren van het Hof S,ESER T,Oruç M "Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." , ss.61 - 80, 2022. 10.26650/JECS2021-837512
ISNAD GÜDEKLI, ISMAIL AYSAD vd. "Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". (2022), 61-80. https://doi.org/10.26650/JECS2021-837512
APA GÜDEKLI I, Deren van het Hof S, ESER T, Oruç M (2022). Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Economy Culture and Society, 0(65), 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
Chicago GÜDEKLI ISMAIL AYSAD,Deren van het Hof Seçil,ESER Taha,Oruç Mehmet Sebih Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Economy Culture and Society 0, no.65 (2022): 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
MLA GÜDEKLI ISMAIL AYSAD,Deren van het Hof Seçil,ESER Taha,Oruç Mehmet Sebih Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Economy Culture and Society, vol.0, no.65, 2022, ss.61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
AMA GÜDEKLI I,Deren van het Hof S,ESER T,Oruç M Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Economy Culture and Society. 2022; 0(65): 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
Vancouver GÜDEKLI I,Deren van het Hof S,ESER T,Oruç M Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Economy Culture and Society. 2022; 0(65): 61 - 80. 10.26650/JECS2021-837512
IEEE GÜDEKLI I,Deren van het Hof S,ESER T,Oruç M "Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Journal of Economy Culture and Society, 0, ss.61 - 80, 2022. 10.26650/JECS2021-837512
ISNAD GÜDEKLI, ISMAIL AYSAD vd. "Haber Medyası Okuryazarlığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Journal of Economy Culture and Society 65 (2022), 61-80. https://doi.org/10.26650/JECS2021-837512
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 0:1

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları