Yıl: 2022 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 23 - 37 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.48145/gopsbad.1091790 İndeks Tarihi: 29-07-2022

DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR

Öz:
Osmanlı halkı çeşitli sorunları için mahkemelere ve divana başvurarak adalet karşısında hakkını arayabilmiştir. Arşiv kayıtlarında kaba sözler söyleme ve küfretmeye dayalı rencide etme ile silah, bıçak, taş, sopa gibi aletlerle yaralama olaylarına dair şikâyetlere rastlanmaktadır. Bunlar haricinde evinde ya da sokak, çarşı, pazar, hamam gibi umuma açık yerlerde yumruk yumruğa yapılmış kavgalar da şikâyet sebebi olarak mahkemelere taşınmıştır. Yakın temasla gerçekleşmiş kavgalarda yüze ve ağza alınan darbeler diş kırılmasıyla sonuçlandığında dişi kırılan kişi şikâyetçi olmuştur. Bu çalışmada Şer‘iye Sicili, Mühimme Defterleri, Ahkâm-ı Şikâyet Defterleri ve çeşitli perakende evraklara yansımış diş kırılması hadiselerinin İslam ve Osmanlı hukukunda ele alınması ve suçluya ne gibi yaptırımlar uygulandığı üzerinde durulmuştur. Arşivde örneğine çok sık rastlanan bir suç türü olmadığı için çalışmanın kapsamı geniş tutulmuş, zaman ve mekân sınırlamasına gidilmemiştir. Dişlerin dış görünüş, konuşma ve beslenme üzerindeki önemli etkilerinden dolayı diş kırılması olayları Osmanlı hukukunda önemsenen davalar arasında yerini almış ve dişi kırana çeşitli yaptırımlar uygulanmıştır. Bunların başında diyet gelmiştir. Ayrıca diş kırma suçu nedeniyle hapis, küreğe gönderme gibi ta‘zir cezalarının verilmiş olduğu da görülmüştür. Kısas yapılabileceğine dair ceza maddeleri de olmakla birlikte bunun örneklerine az rastlanmış, genellikle diyet tercih edilmiştir.
Anahtar Kelime: Yaralama Suçları Hukuk Diş Osmanlı Ceza

THE CRIME AND PUNISHMENT FOR BREAKING TOOTH IN THE OTTOMAN LAW

Öz:
The Ottoman people were able to seek their rights in the face of justice by applying to the courts and the divan for their various problems. In the archive records, there are complaints about insulting based on vulgar words and swearing, and injuries with tools such as guns, knives, stones and sticks. Apart from these, fist-to-fist fights at home or in public places such as streets, bazaars, markets, and baths were also brought to the courts as a reason for complaint. When the blows to the face and mouth in the fights that took place with close contact resulted in tooth fracture, the person whose tooth was broken complained. In this study, it is emphasized that the incidents of tooth breakage, which are reflected in the Şer'iye Registry, Mühimme Registers, Ahkâm-ı Complaint Registers, and various retail documents, are handled in Islamic and Ottoman law and what sanctions are applied to the criminal. Since there is not a type of crime that is frequently encountered in the archive, the scope of the study has been kept wide, and time and place limitations have not been applied. Due to the important effects of teeth on appearance, speech and nutrition, tooth fracture incidents took their place among the important cases in Ottoman law, and various sanctions were applied to the person who broke the tooth. The first of these was diyet. It has also been seen that ta'zir punishments such as imprisonment and rowing were given for the crime of breaking a tooth. Although there are also penal clauses stating that retaliation can be made, examples of this are rare, and diyet is generally preferred.
Anahtar Kelime: Punishment Jurisprudence Tooth

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A.{DVNS.AHK.ADN.d. (Defter No) 1.
  • A.{ DVNS.AHK.SS.d. (Defter No) 1, 2, 5, 9.
  • A.{DVNSMHM.d... (Defter No): 22, 64, 95.
  • A.} MKT.DV.. 75/54, 103/38, 143/26.
  • A.} MKT.MVL. 1/69.
  • A.} MKT.UM. 442/19, 86/16.
  • A.} MKT.MVL. 48/43, 48/85.
  • BEO 1222/91631.
  • DH.H. 64/36.
  • İE. DH. 6/543.
  • MVL 203/50, 205/40, 205/65, 1076/8, 741/13, 742/49, 743/43, 745/33, 957/78, 1077/55.
  • TS.MA.e 189/76.
  • Akbulut, İ. (2003), “İslam Hukukunda Suçlar ve Cezalar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52/1, 167-181.
  • Akgündüz, A. (1986), Mukayeseli İslâm ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Diyarbakır, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
  • Akgündüz, A. (1987), “1474/1858 Tarihli Osmanlı Ceza Kanunnamesinin Hukuki Kaynakları, Tatbik Şekli ve Men„-i İrtikab Kanunnamesi”, Belleten, 51:199, 153-191.
  • Akgündüz, A. (1990a), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 1. Kitap, Osmanlı Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kanunnameleri, İstanbul, Fey Vakfı Yayınları.
  • Akgündüz, A. (1990b), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 2. Kitap, II. Bayezid Devri Kanunnameleri, İstanbul, Fey Vakfı Yayınları.
  • Akgündüz, A. (1991), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 3. Kitap, Yavuz Sultan Selim Devri Kanunnameleri, İstanbul, Fey Vakfı Yayınları.
  • Akgündüz, A. (1992), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 4. Kitap 1. Kısım, Kanuni Devri Kanunnameleri, İstanbul, Fey Vakfı Yayınları.
  • Akgündüz, A. (1996), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 9. Kitap, I. Ahmed ve II. Osman Devri Kanunnameleri, İstanbul, Fey Vakfı Yayınları.
  • Akgündüz, A. (1999), “Kanunnâmelerdeki Ceza Hukuku Hükümleri ve Şer„î Tahlili”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 12:1, 1-16.
  • Akgündüz, A. (2016), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 11. Kitap, III. Ahmed ve I. Mahmud ve II. Mahmud Devri Kanunnameleri (1730-1839), İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
  • Akgündüz, S. N. (2010), “Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Hukuku Uygulaması”, (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Akman, M. (2005), “Osmanlı Ceza Hukuku Çalışmaları Üzerine Bir İcmal”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3:5, 489-512.
  • Aktan, H. (1989), “Âkıle”, DİA, İstanbul, 2, 248-249.
  • Akyıldız, A. (2010), “Şûrâ-yı Devlet”, DİA, İstanbul, 39, 236-239.
  • Atamtürk, D.; Duyar, İ. (2008), “Antik Adramytteion Topluluğunda Diş Boyutları ve Eski Anadolu Topluluklarıyla Karşılaştırılması”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 207-217.
  • Atar, F. (2009), “Sulh”, DİA, İstanbul, 37, 481-485.
  • Avcı, M. (2010), Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler, Konya, Mimoza Yayınları.
  • Avcı, M. (2016), “Osmanlı Hukukunda Cezaların Tasnifi”, II. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri, İstanbul, On İki Levha Yayınları, 1, 369-656.
  • Avcı, M. (2017), “Osmanlı Ceza Mahkemesinde Sulh (Uzlaştırma)”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25/1, 11-71.
  • Avcı, M. (2021), “İslam ve Osmanlı Ceza Hukukunda İçtima”, Kırıkkale Hukuk Mecmuası, 1:1, 1-30.
  • Aydın, M. A. (2018), Türk Hukuk Tarihi, 15. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
  • Bardakoğlu, A. (1996), “Had”, DİA, İstanbul, 14, 547-548.
  • Başoğlu, T. (2011), “Ta„zîr”, DİA, İstanbul, 40, 198-202.
  • Boynukalın, M. (2009), “Suç”, DİA, İstanbul, 37, 453-457.
  • Cin, H.; Akgündüz, A. (1995), Türk Hukuk Tarihi, 1, 3. Baskı, İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
  • Dağcı, Ş. (2002), “Kısas”, DİA, Ankara, 25, 488-495.
  • Dağcı, Ş. (2018), İslam Ceza Hukukunda Müessir Fiiller, Ankara, TDV Yayınları.
  • Doğangüzel, S. B. (2022), “Osmanlı Hukukunda Öldürme ve Yaralama Suçlarında İştirak”, Kırıkkale Hukuk Mecmuası, 2:1, 181- 208.
  • Düzdağ, M. E. (2012), Ebussuud Efendi Fetvaları, İstanbul, Kapı Yayınları.
  • Ekinci, E. B. (2017), Osmanlı Hukuku, Adalet ve Mülk, 5. Baskı, İstanbul, Arı Sanat Yayınları.
  • Erdoğan, A. (2019), “Suç ve Ceza: Osmanlı Toplumunda Bireysel Suçlar ve Cezalar (1559-1609)”, (Doktora Tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Eser, M. (2009), “27 Numaralı Sivas Şer„iye Sicili (H. 1267-1268 / M. 1851-1852) Değerlendirme-Transkripsiyon”, (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gelir, B. (2006), “1680-1700 tarihleri arasında Ayntab (Gaziantep) Şehrinde Asayiş Problemleri ve İslam-Osmanlı Ceza Hukuku Uygulamaları”, (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gökcen, A. (1987), “Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri”, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2018), “Van-Karagündüz (Orta Çağ) Erişkin Bireylerinin Dental Patoloji Analizi”, Cumhuriyet Dental Journal, 21, 1-8.
  • Hanilçe, M.; Şeyhoğlu, E. (2020), “Osmanlı Devletinde Bir Ceza İnfaz Kurumu Olarak Hapishaneler ve Kadınlar”, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4:2, 405-436.
  • Heyd, U. (1984), “Eski Osmanlı Ceza Hukukunda Kanun ve Şeriat”, (Çev. Selahaddin Eroğlu), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26:1, 633-652.
  • İnalcık, H. (2009), “Osmanlı Hukukuna Giriş Örfî-Sultanî Hukuk ve Fatih‟in Kanunları”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, 3. Baskı, İstanbul, Eren Yayıncılık, 319-342.
  • İnalcık, Halil (2018), “Şerî‟at ve Kanun, Din ve Devlet”, Osmanlı‟da Devlet, Hukuk ve Adalet, 7. Baskı, İstanbul, Kronik Yayınları, 49-60.
  • Kenanoğlu, M. M. (2007), “Nizâmiye Mahkemeleri”, DİA, İstanbul, 33, 185-188.
  • Köksal, O. (1998), “Adliye Örgütünün Problemleri ve Yapılması Gerekli Düzenlemelere Dair II. Abdülhamit‟e Sunulan Bir Layiha”, OTAM, 9/9, 263-285.
  • Özdemir, M. (2016), “Osmanlı Fetvalarında Iskât-ı Cenînin (Cenin Düşürmenin) Cezai Sonuçları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9:46, 956-965.
  • Saban, A. (2016), “İslam Ceza Hukukunda Diyet ve Âkile Sistemi”, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Saylan, K. (2016), “II. Abdülhamid Döneminde Mahkemelerin Islahına Dair Hazırlanan Layihalar ve İsimsiz Bir Layiha Örneği”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 31:31, 265-278.
  • Sevici, H. (2011), “54 Numaralı Konya Şer„iye Sicilinin (1-190) Değerlendirme ve Transkripsiyonu (H. 1150-1152/M. 1738-1740)”, (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Torun, N.; Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2015), “Tokat (Niksar) İskeletlerinde Diş ve Çene Patolojileri”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 47-70.
  • Türkzâde Hafız Mehmed Ziyâeddin Efendi (2017), Osmanlı Hukuk Sözlüğü, Mükemmel Istılâhât-ı Kavânin Yâhut Mâlûmât-ı Kanûniye Hülâsası, (Haz. Fethi Gedikli-İbrahim Enes Onat), İstanbul, On İki Levha Yayınları.
  • Yakut, E. (2011), Osmanlı Hukukunda Tazir Cezaları, Ankara, Seçkin Yayınları. Yılmaz, C. (Editör) (2011), İstanbul Kadı Sicilleri, Bab Mahkemesi 46 Numaralı Sicil (H. 1096 - 1097 / M. 1685 - 1686), İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları.
  • Yılmaz, C. (Editör) (2019), İstanbul Kadı Sicilleri, İstanbul Mahkemesi 25 Numaralı Sicil, (H. 1179-1180 / M. 1765-1767), İstanbul, İstanbul Kültür AŞ. Yayınları.
  • Yılmaz, C. (Editör) (2019), İstanbul Kadı Sicilleri, İstanbul Mahkemesi 78 Numaralı Sicil, (H. 1216-1217 / M. 1801-1803), İstanbul, İstanbul Kültür AŞ. Yayınları.
  • Yılmaz Usta, N. D. (2013), “Iasos (Bizans Dönemi) Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 25, 117-154.
  • Yüce, S. (2010), “98 Numaralı Gaziantep Şer„iyye Sicili (H.1155/M.1742-1743) Transkripsiyon ve Değerlendirme”, (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
APA ÇELIK B (2022). DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. , 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
Chicago ÇELIK BUKET DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. (2022): 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
MLA ÇELIK BUKET DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. , 2022, ss.23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
AMA ÇELIK B DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. . 2022; 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
Vancouver ÇELIK B DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. . 2022; 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
IEEE ÇELIK B "DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR." , ss.23 - 37, 2022. 10.48145/gopsbad.1091790
ISNAD ÇELIK, BUKET. "DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR". (2022), 23-37. https://doi.org/10.48145/gopsbad.1091790
APA ÇELIK B (2022). DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(1), 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
Chicago ÇELIK BUKET DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 17, no.1 (2022): 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
MLA ÇELIK BUKET DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, vol.17, no.1, 2022, ss.23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
AMA ÇELIK B DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2022; 17(1): 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
Vancouver ÇELIK B DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2022; 17(1): 23 - 37. 10.48145/gopsbad.1091790
IEEE ÇELIK B "DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR." Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17, ss.23 - 37, 2022. 10.48145/gopsbad.1091790
ISNAD ÇELIK, BUKET. "DİŞ KIRMA SUÇUNA KARŞI OSMANLI HUKUKUNDA UYGULANAN YAPTIRIMLAR". Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 17/1 (2022), 23-37. https://doi.org/10.48145/gopsbad.1091790