Yıl: 2007 Cilt: 24 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 27 - 34 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi

Öz:
Genotip x çevre interaksiyonlarını belirlemek amacıyla 14 nohut çeşidi, 2001 ve 2002 yıllarında, dört farklı çevrede (Tokat-Tahtoba, Tokat-Pazar, Tokat-Zile ve Amasya-Gökhöyük) yetiştirilmiştir. Tarla denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Dekara tane verimi bakımından genotip x çevre etkileşimleri %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Denemede çevrelerin ortalama tane verimleri 81.9-191.9 kg/da arasında değişmiş, en yüksek verim Tokat-Tahtoba'da, en düşük verim ise Tokat-Zile'de 2002 yılında elde edilmiştir. Çeşitlerin tane verimleri 94.9-153.1 kg/da arasında değişmiş, en yüksek tane verimini Akçin-91, en düşük ise Uzunlu-99 ve Küsmen-99 çeşitleri vermiştir. Tane verimi için çeşitlerin adaptasyon sınıfları incelendiğinde, Menemen-92, Aziziye-94, Sarı-98, Sıra Nohut ve Konya tipi genotipleri tüm çevrelere orta, Akçin-91'in tüm çevrelere iyi, İspanyol'un iyi çevrelere orta, Er-99 ile Gökçe'nin iyi çevrelere iyi, Aydın-92, Damla-89 ve İzmir-92'nin kötü çevrelere orta ve Uzunlu-99 ile Küsmen-99'un ise kötü çevrelere kötü uyum gösterdikleri belirlenmiştir. Çalışmada tane verimi bakımından Menemen-92 ve Aziziye-94 çeşitlerinin daha stabil olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: nohut ürün verimi verim ögeleri genotip çevre etkileşimi çeşitler tane verimi tane Cicer arietinum kültür çeşitleri

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Orman Mühendisliği Entomoloji Ziraat, Toprak Bilimi

Determination of genotype by environment interactions of some chickpea (Cicer arietinum L.) varieties

Öz:
Fourteen chickpea varieties were grown in four locations (Tokat-Tahtoba, Tokat-Pazar, Tokat-Zile and Amasya-Gökhöyük) in 2001 and 2002 in order to determine their genotype by environment interactions. Trials were conducted in Completely Randomized Block Design with four replications. Seed yield per decare trait was studied. Location x variety interaction was significant at 1% of probability for seed yield. Seed yield, the most important trait, varied from 81.9 to 191.9 kg per decare. Of the locations, 2002-Tahtoba had the highest yield while 2002-Zile the lowest. Seed yield of the varieties varied from 94.9 to 153.1 kg/da. Akçin-91 had the highest but Uzunlu-99 and Küsmen-99 the lowest seed yield. When adaptation classes of the varieties were considered, Menemen-92, Aziziye-94, Sarı-98, Sıra Nohut and Konya had moderate adaptation to all environments, Akçin-91 had good adaptation to all environments, İspanyol had moderate adaptation to good environments, Er-99 and Gökçe had good adaptation to good environments, Aydin-92, Damla-89 and İzmir-92 had moderate adaptation to poor environments, and Uzunlu-99 and Küsmen-99 had poor adaptation to poor environments. According to yield stability parameters, Menemen-92 and Aziziye-94 were the most stable varieties.
Anahtar Kelime: grain Cicer arietinum cultivars chickpeas crop yield yield components genotype environment interaction varieties grain yield

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Orman Mühendisliği Entomoloji Ziraat, Toprak Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Açıkgöz, N. ve Açıkgöz, N., 1994. Nohutta Farklı Ekim Zamanı ve Çeşitlerde Verimin Oluşumunda Etkili Olan Özelliklerin Path Analizi ile İrdelenmesi. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, İzmir, 121-125.
  • Akçin, A., 1988. Yemeklik. Dane Baklagiller. S.Ü. Zir.Fak. Yayınları No: 8, Konya.
  • Akdağ, C, 2001. Tokat'ta Yüksek Verim Sağlayacak Nohut Çeşitleri İle Ekim Zamanlarının Belirlenmesi. GOÜ. Zir.Fak. Yayınları No:59, Araştırma Serisi No: 19, Tokat.
  • Altınbaş, M, Sepetoğlu, H. ve Karasu, A., 1999a. Nohutta Verim Öğelerinin Farklı Çevre Koşullarında Verime Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, Adana, 348-353.
  • Altınbaş, M., Karasu, A. ve Sepetoğlu, H., 1999b. Yeni Geliştirilen Nohut Hatlarının Verim ve Uyum Yetenekleri Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, Adana, 330-335.
  • Anonim, 2006. httpWwwvv.fao.org.com.
  • Azkan, N., 1989. Yemeklik Tane Baklagiller. U.Ü. Zir.Fak. Ders Notlan No: 40, Bursa.
  • Bozoğlu, H., 2000. Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerinin Genotip x Çevre Interaksiyonları ve Stabilitelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Turk. J. Agric. Forest., 24, 211-220.
  • Bressani, R. and Elıas, L.G. 1988. Seed Quality and Nutrional Goals in Pea, Lentil, Faba Beans and Chickpea Breeding. Cool Season Food Legumes, Kluwier Academic Publishers, 381-404.
  • Chandra, S., Sohoo, M.S. and Singh, K.P., 1971. Genotype x Environment Interaction for Yield in Gram. J. Res, Punjab Agric. Univ., 8, 165-168.
  • Demir, İ ve Tosun, M., 1991. Buğdayda Stabilite İstatistikleri ve Stabilite Üzerine Araştırmalar. E.Ü. Zir.Fak. Dergisi, 28(1), 7-24.
  • Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları. A.Ü. Zir.Fak. Yayınları No: 1021, Ankara.
  • Eberhart, S. A. and Russel, W. A., 1966. Stability Parameters for Comparing Varieties. Crop Science, 6,36-40.
  • Finlay, K.W. and Wilkinson, G.N., 1963. The Analysis of Adaptation a Plant-Breeding Programme. Aust. J. Agric. Res., 14, 742-754.
  • Gencer, O. ve Kıllı, F., 1994. Gossypium hirsitum L. türü 12 Pamuk Genotipinin Lif Verimleriyle Teknolojik Özelliklerine İlişkin Stabilite Analizleri ve Uyum Yetenekleri Üzerine Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II, İzmir, 231-234.
  • Işık, Y., 1992. Konya Ekolojik Şartlarında Azotlu-Fosforlu Gübre Uygulamaları ve Bakteri İle Aşılamanın, Nohut Çeşitlerinin• (C. arietinum L.) Dane Verimi, Danenin Kimyasal Kompozisyonu ve Morfolojik Özellikleri Üzerine Etkileri Konusunda Bir Araştırma. TKB, KHGM, Konya Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları Genel Yayın No: 150, Rapor Seri No: 123, Konya.
  • Lin, C. S.; Binns, M.R. and Lefkovitch, L.P., 1( Stability Analysis: Where Do We Stand? C Science, 26, 894-899.
  • Mart, D., 2000. Çukurova Koşullarında Nohut (C arietinum Z.)'da Bazı Önemli Özellikler Yönü Genotip x Çevre İnteraksiyonlan ve U3 Yeteneklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştır Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitki Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
  • Özdemir, S ve Engin, M., 1996. İri Taneli Bazı Ne Çeşitlerinin Çukurova Bölgesinde Stabı Analizleri. Turkish Journal of Agriculture Forestry, 20,157-161.
  • Saxena, M.C. and K.B., Singh, 1985. The Chikf (Chapter7: Genetics of Chikpea, F.J. Muehlba and K.B. Singh) C.A.B. inter. Cent.. Sa Wallingford, Oxon OX 10 8DE, UK.
  • Sepetoğlu, H., 1994. Yemeklik Dane Baklagiller. E Zir.Fak. Yayınları No: 24, İzmir.
  • Shah, R.M., Pathak, A.R., Zaveri, P.P., Patel, J.A. i Patel, P.K., 1983. Genotype x Environm Interaction and Stability Analysis for Yield Chickpea. Inter. Chickpea Newsletter 8, 9-10.
  • Singh, L., Sharma, D., Baghel, S.S., Tomar, G.S. a Mıshra, P.K., 1974. Estimation of Genetic a Environmental Variability in Bengal Gram. Sabi Jour., 6: 207-211.
  • Singh, V. and Singh, F., 1989. Genetic Diversity a Stability in Chickpea. Ind. J. Genet, 49 (3), 349-35
  • Singh, K.B. and Bejiga, G., 1990. Analysis of Stability F Some Characters in Kabuli Chickpea. Euphytica A 223-227.
  • Şehirali, S. ve Özgen, M., 1988. Bitki Islahı. A.Ü. Zir.F* Yayınlan: 1059, Ders Kitabı: 310, Ankara.
  • Toker, C. ve Çağırgan, İ.M., 1996. Kışlık Nohut (Cicarietinum L.) Ekimi ve Islah Yaklaşımları. Akder Üniv.Zir.Fak.Dergisi, 9, 123-137.
  • Toker, C, 1998. Adaptation of Kabuli Chickpeas (Cic arietinum L) to the Low and Highlands in the We_____ Mediterranean Region of Turkey. Turkish Journal Field Crops: 3, 10-15.
  • Yates, F. and Cochran, W.G., 1938. The analysis 1 groups of experiments. J. Agric. Sci. 28, 556-580.
  • Yılmaz, G. ve Tugay, M.E., 1999. Patateste Çeşit x Çev Etkileşimleri. I. Stabilite Parametreleri Yönündt İrdeleme. Turkish Journal of Agriculture ar Forestry, 23,97-105.
  • Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. TK KHGM Yayınlan, Ankara.
APA DÜZDEMİR O, AKDAĞ C (2007). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. , 27 - 34.
Chicago DÜZDEMİR Oral,AKDAĞ Cevdet Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. (2007): 27 - 34.
MLA DÜZDEMİR Oral,AKDAĞ Cevdet Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. , 2007, ss.27 - 34.
AMA DÜZDEMİR O,AKDAĞ C Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. . 2007; 27 - 34.
Vancouver DÜZDEMİR O,AKDAĞ C Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. . 2007; 27 - 34.
IEEE DÜZDEMİR O,AKDAĞ C "Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi." , ss.27 - 34, 2007.
ISNAD DÜZDEMİR, Oral - AKDAĞ, Cevdet. "Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi". (2007), 27-34.
APA DÜZDEMİR O, AKDAĞ C (2007). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1), 27 - 34.
Chicago DÜZDEMİR Oral,AKDAĞ Cevdet Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 24, no.1 (2007): 27 - 34.
MLA DÜZDEMİR Oral,AKDAĞ Cevdet Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.24, no.1, 2007, ss.27 - 34.
AMA DÜZDEMİR O,AKDAĞ C Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2007; 24(1): 27 - 34.
Vancouver DÜZDEMİR O,AKDAĞ C Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2007; 24(1): 27 - 34.
IEEE DÜZDEMİR O,AKDAĞ C "Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi." Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24, ss.27 - 34, 2007.
ISNAD DÜZDEMİR, Oral - AKDAĞ, Cevdet. "Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi". Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 24/1 (2007), 27-34.