İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki

Songül TÜMKAYA (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
4 0
Yıl: 2006 Cilt: 6 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 889 - 921 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki

Öz:
Bu çalışmada, üniversite öğretim elemanlarının; cinsiyet, yaş, akademik unvan ve iş ortamını değerlendirme dereceleri ile tükenmişlik düzeyleri ve başa çıkma yolu olarak mizah kullanımı arasındaki ilişki araştırılmıştır. Araştırma Çukurova Üniversitesinde tam zamanlı olarak görevli 186 erkek, 97 kadın, toplam 283 gönüllü öğretim elemanı ile yürütülmüştür. Öğretim elemanlarının yaş ortalaması 38.13 yıldır (SD= 9.89). Araştırmada bilgi toplamak için "Maslach Tükenmişlik Envanteri" (MBI), "Mizah Yoluyla Başa Çıkma Ölçeği" (CHS) ve "Sosyo-Demografik Bilgiler ve iş Ortamını Değerlendirme Formu" kullanılmıştır. Sonuçlar, kadın öğretim elemanlarının, erkeklerden daha fazla (p<.0001) "Duygusal Tükenme" (DT) yaşadıklarını göstermiştir. "Profesörler" en az (DT, X : 14.14; KB, X : 12.76 ) "Araştırma Görevlileri" ise en fazla (DT, X : 19.34; KB, X : 15.73) "Duygusal Tükenme" ve "Kişisel Başarısızlık" yaşayan grup olmuştur. Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerine göre, kullandıkları mizah yoluyla başa çıkma davranışlarının ise anlamlı bir şekilde farklı-laşmadığı görülmüştür (p>.05). Ayrıca, tükenmişliğin alt boyutları ile öğretim elemanlarının; işte yükselme inancı, iş güvencesi, iş saygınlığı, işini bir başkasına önerme, yönetici ve meslektaş desteğinden oluşan iş ortamını değerlendirme dereceleri arasında anlamlı bir fark olduğu (p<.05) bulunmuştur.
Anahtar Kelime: öğretim elemanları stresle başa çıkma mizah mizah ölçeği tükenmişlik iş stresi maslach tükenmişlik envanteri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Abel, M. H. (2002). Humor, stres and coping strategies. Humor: International Journal of Humor Research, 15 (4), 365-381.
  • Barut, Y. & Kalkan, M. (2002). Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğretim elemanla¬rının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 65-76.
  • Blase, J. J. (1984). Teacher coping and school principal behaviors. Contemporary Education, 56(1), 21-25.
  • Brissie, J. S., Hoover-Dempsey, K., & Bassler, O. C. (1988). Individual, situational contributors to teacher burnout. Journal of Educational Research, 82 (2), 106-112.
  • Burke, R. J., & Greenglass, E (1989). Psychological burnout among men and women in teaching: An examination of the Cherniss model. Human Relation, 42 (3), 261-273.
  • Byrne, B. M. (1991). Burnout: Investigating the back ground variables for elementary, intermediate, secondary and university educator. Teaching and Teacher Education, 7, 197-209.
  • Chan, D. W., & Hui, E. K. (1995). Burnout and coping among Chinese secondary school teachers in Hong Kong. British Journal Educational Psychology, 65, 15-25.
  • Cherniss, C. (1980). Staff Burnout: Job Stress in the Human Services. Sage Publications, Beverly Hills, CA.
  • Cheuk, W. H., & Wong, K. S. (1995). Stress, social support and teacher burno¬ut in Macau. Current Psychology, 14(1), 42-46.
  • Clark, C.C. (1980). Burnout. Assessment and intervention. Journal of Nursing Administration,' 10, 39-43.
  • Connolly, C, 6c Sanders, W. (1988). The successful coping strategies: The answer to teacher stress? Paper Presented at The Annual Meeting of the Association of Teacher Educators, (ERIC Doc. Reproduction Service).
  • Demerouti, E., Bakker, A. B. Nachreinerand, F., & Schaufeli, W. B. (2001). The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86 (3), 499-512.
  • Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi bilimsel çalışmaları içinde (s. 143-154). Ankara: Türk Psikoloji Derneği Yayınları.
  • Etzion, D., 6c Pines, A. (1986). Sex and culture in burnout and coping among human service professionals. Journal of Cross-Cultural Psychology, 17 (2), 191-209.
  • Friedman, I. A. (1991).High and low-burnout schools culture aspect of teacher burnout. The Journal of Educational Research, 84 (6), 325-333.
  • Gaines, J., & Jermier, J. M. (1983). Emotional exhaustion in a high stress organization. Academy of Management Journal, 26 (4), 567-586.
  • Gold, Y. (1985).Burnout: Causes and solutions. Clearing House, 58(5), 210-212.
  • Gold, Y. (1988).Recognizing and coping with academic burnout. Contemporary Education, 59 (3), 142-145.
  • Goldin, E., & Bordan, T. (1999).The use of humor in counseling: The laughing cure. Journal of Counseling & Development, 77, 405-410. Hipps, E. S., & Glenelle, M. (1991). The relationship of locus of control, stress related to performance- based accreditation and job stress to burnout in public school teachers and principals. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Chicago, (ERIC No: ED333557).
  • Koyuncu, M. (2001). Üniversite öğretim elemanlarında tükenme duygusu ve organizasyondan ayrılma, isteğine etkisi. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi içinde (s. 349-360). İstanbul.
  • Kyriacou, C. (1987). Teacher stress and burnout: An international review. Educational Research, 29, 146-152.
  • Law, N. C. (1992). Humor and teacher burnout. Master of Arts in Education Thesis. The Chinese University of Hong Kong Graduate School-Division of Education.
  • Lunenburg, F. C, & Cadavid, V. (1992). Locus of control, pupil control ideology and dimensions of teacher burnout. Journal of Instructional Psychology, 19 (1), 13-23.
  • Martin, R. A. (1998). Approaches to the sense of humor: A historical review. In W. Ruch (Eds.), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic (pp. 15-60). Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
  • Martin, R. A., & Lefcourt, H. M. (1983). Sense of humor as a moderator of the relation between stressors and moods. Journal of Personality and Social Psychology, 45, 1313-1324.
  • Martin, R. A. (1996). The Situational Humor Response Questionnaire (SHRQ) and the Coping Humor Scale (CHS): A decade of research findings. Humor: International Journal of Humor Research, 9, 251-272.
  • Martin, R. A., & Lefcourt, H. M. (1983). Sense of humor as a moderator of the relation between stressors and moods. Journal of Personality and Social Psychology, 45, 1313-1324.
  • Maslach, C, & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burno¬ut. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
  • Maslach, C, & Jackson, S.E. (1985). The role of the sex and family variables in burnout. Sex Roles, 12, 837-851.
  • Maslach, C, Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review Psychology, 52(1), 397-422.
  • McGhee, P.I E. (1982). Effect of peer pressure on imitation of humor response in college students. Psychology Reports, 51, 1111-1117.
  • Murat, M. (2003). Üniversite öğretim elemanlarında tükenmişlik. Türk Psikolo¬jik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (19), 25-34.
  • Mykleton, R. J. (1985). Work stress and satisfaction of comprehensive school teaches: An interview study. Scandinavian Journal of Educational Research, 29,57-71.
  • Overholser, J. C. (1992). Sense of humor when coping with life stress. Personality and Individual Differences, 13 (7), 799-804.
  • Perlman, B., & Hartman, E. A. (1982). Burnout: Summary and future research. Human Relations, 35, 291-305.
  • Pines, A., Aronson, E., & Kafry, D. (1981). Burnout from tedium to personal growth. New York: Free Press.
  • Porterfield, A. L, (1987). Does sense of humor moderate the impact of life stress on psychological and physical well-being? Journal of Research in Personality, 2İ, 306-317.
  • Sarros, J. C, & Sarros, A. M. (1987). Predictors of teacher burnout. The Journal of Educational Administration, 25(2), 216-230.
  • Schwab, R. L., & Iwanicki, E. F. (1982). Who are our burned out teachers? Educational Research Quarterly, 7(2), 5-17.
  • Saunders, R., & Watkins, J. F. (1980). Teacher burnout-stress management research: Implications for teacher preparation-personnel selection-staff development. Paper presented at The National Conference of the National Council of States on in Service Education (ERIC Document Reproduction Service).
  • Talbot, L. A. (2000). Burnout and humor usage among ommunity college nursing faculty members. Community College Journal of Research & Practice, 24 (5), 359-374.
  • Talbot, L. A., & Lumden, D. B. (2000). On the association between humor and burnout. Humor: International Journal of Humor Research, 13 (4), 419-428.
  • Thorson, J. A., Powell, F. C, Sarmany-Schuller, I., & Hampes, W. P. (1997). Psychological health and sense humor. Journal of Clinical Psychology, 53 (6), 605-619.
  • Todd-Mancillas, W. R. (1988). Academic burnout: A call to action. Thought and Action, 4 (2), 65-74.
  • Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerde tükenmişlik, görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Tümkaya, S. (1999). Çukurova Üniversitesi öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi bildirileri içinde (s. 47-60). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları. Yayın No: 51.
  • Tümkaya, S. (2001). Denetim odakları farklı ilkokul öğretmenlerinin bazı değişkenlere göre tükenmişlikleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15), 29-40.
APA TÜMKAYA S (2006). İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. , 889 - 921.
Chicago TÜMKAYA Songül İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. (2006): 889 - 921.
MLA TÜMKAYA Songül İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. , 2006, ss.889 - 921.
AMA TÜMKAYA S İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. . 2006; 889 - 921.
Vancouver TÜMKAYA S İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. . 2006; 889 - 921.
IEEE TÜMKAYA S "İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki." , ss.889 - 921, 2006.
ISNAD TÜMKAYA, Songül. "İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki". (2006), 889-921.
APA TÜMKAYA S (2006). İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), 889 - 921.
Chicago TÜMKAYA Songül İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6, no.3 (2006): 889 - 921.
MLA TÜMKAYA Songül İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.6, no.3, 2006, ss.889 - 921.
AMA TÜMKAYA S İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2006; 6(3): 889 - 921.
Vancouver TÜMKAYA S İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2006; 6(3): 889 - 921.
IEEE TÜMKAYA S "İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6, ss.889 - 921, 2006.
ISNAD TÜMKAYA, Songül. "İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6/3 (2006), 889-921.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 12:32

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları