Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları

HIDIROGLU, SEYHAN; İKİIŞIK, Hatice; TOPUZOĞLU, Ahmet; AY, NADIYE PINAR; Onsuz, Muhammed Fatih

Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları

Ahmet TOPUZOĞLU, (Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Seyhan HIDIROĞLU, (Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Pınar AY, (Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

MUHAMMED FATİH ÖNSÜZ, (Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Hatice İKİIŞIK (Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni

39 10

Yıl: 2007 Cilt: 6 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 253 - 258 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları

Öz:

Özet: Bu çalışmanın amacı, İstanbul Ümraniye’de hizmet veren bir sağlık ocağına başvuran kişilerin gıda ürünlerini satın alma konusundaki bilgi ve tutumlarının incelenmesidir. Tanımlayıcı olarak planlanan bu çalışmada, veriler sağlık ocağına başvuran 167 kişiden yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Anket formu; sosyodemografik değişkenlerin yanı sıra gıda alımı, tüketimi ve gıda zehirlenmesi ile ilgili deneyim, bilgi ve tutumlarını ölçen bir grup sorudan oluşmaktadır. Tanımlayıcı analizlerin yanısıra gıda maddeleri alımında dikkat edilen kalıpları ortaya koymak amacıyla faktör analizi de kullanılmıştır. Çalışmaya katılan 167 kişinin yaş ortalaması 32,4±11,0’dır ve %81,4’ü kadındır. Çalışmada son bir yıl içinde gıda zehirlenmesi atak hızı %3,3 olarak tespit edilmiştir. Gıda ürünlerini denetleyen kurumları, katılımcıların sadece %18,6’sı bildiğini ifade etmiştir. Gıda maddesinin alımında ürün ambalajının sağlamlığına dikkat etme, katılımcılar tarafından en çok önemsenen tutum olmuştur (%92,8). Gıda ürünü bozuksa iade etme tutumu %83,2 olarak saptanmıştır. Katılımcılar etiket bilgilerini okumayı %52,1 oranında onaylamaktadırlar. Son kullanma tarihlerine dikkat etmeme (%39,6), ürünün içerdiği mineral maddelere dikkat etmeme (%28,8) oranında onaylanmıştır. Tüketicilerin gıda maddelerini alırken takındığı tutumları açıklamak üzere incelenen faktörler sekiz ana grupta toplanmıştır. Sağlıklı beslenme için uygun ürün seçimi yapma konusunda bir bilgi açığı mevcuttur. Satın almada etiketlerin kullanımı tüketiciler arasında yaygın değildir ve sağlık eğitimcileri için bir müdahale alanıdır. Denetim ve kontrol yapan kuruluşların tüketiciler tarafından bilinmesi ve ulaşılabilir olması sağlanmalıdır.

Anahtar Kelime: Tüketici sağlık bilgisi Sağlık bilgisi, tutumları, uygulamaları Konu ile ilgili görüşmeler Gıda Risk Anketler

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Consumers’ knowledge related to food products and their attitudes to health risks

Öz:

Abstract: The objective of this study is to determine the knowledge and attitudes related to food purchase among individuals who apply to a primary health care center in Umraniye, Istanbul. In this descriptive study, data was collected through face to face interviews from 167 individuals who had applied to a primary health care center. The questionnaire form included sociodemographic variables as well as a group of questions that determine knowledge and attitudes related to food purchasing, consuming and food poisoning. Besides descriptive statistics, factor analysis was used in order to determine the attitudinal patterns related to food purchasing. The mean age of the 167 participants was 32.4±11.0. Among all 81.4% were female. The attack rate of food poisoning within the last one year was determined as 3.3%. Only 18.6% of the participants reported that they knew the organizations which monitor the safety of food products. The most approved attitude among the participants was the concern related to the durability of the package of the food products (92.8%). The attitude of returning the spoiled food back was 83.2%. Among all, 52.1% of the participants approved the attitude of reading food labels. 39.6% of the participants did not consider the expiry dates while 28.8% did not consider the mineral contents of the products. Factor analyses revealed eight factors for explaining the attitudinal patterns related to food purchasing. There is lack of knowledge concerning the selection of the appropriate food product for healthy nutrition. Reading product labels was not frequent during food purchase and so should be considered as an intervention area for health education. The consumers should get to know and access the organizations which monitor and control the safety of food products.

Anahtar Kelime: Risk Questionnaires Consumer Health Information Health Knowledge, Attitudes, Practice Interviews as Topic Food

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Dölekoğlu CÖ, Yurdakul O. Adana İlinde Hane Halkının Beslenme Düzeyleri ve Etkili Faktörlerin Logit Analizi ile Belirlenmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi 2004;8:62-86.
2. Baysal A. Genel Beslenme. 9. Basım. Hatipoğlu Yayınları: Ankara; 1995.
3. Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu Raporu. DPT Müsteşarlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. Ankara; 2001.
4. Dölekoğlu CÖ. Tüketicilerin İşlenmiş Gıda Ürünlerinde Kalite Tercihleri, Sağlık Riskine Karşı Tutumları ve Besin Bileşimi Konusunda Bilgi Düzeyleri (Adana Örneği) [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü:Adana;2002.
5. Etiler N. Gıda Hijyeni. Sağlık ve Toplum Dergisi 2001;3:6- 12.
6. Bosi AT. Gıda Güvenliği ve Güvencesi. Türk Belediyecilik Sempozyumu 2003 (SABEM) [10.01.2007]. http://www.sabem.saglik.gov.tr/kaynaklar/2989.pdf
7. Hekimci F. Tüketici Bilincinin Milli Ekonomiye Katkılar. [18.11.2006]. www.tupadem.hacettepe.edu.tr .
8. Demirel Y, Yoldaş MA. Yeni Ekonomide Tüketici satın alma davranışlarını etkileyen Faktörler. Pazarlama Dünyası Dergisi. 2005;3:60-64
9. Pett M. A., Lackey N. R., Sullivan J. J. Making Sense of Factor Analysis 1. Basım Sage Publications, 2003.
10. Şentürk Ş. eds. Satın Almada Dikkat Edilecek Hususlar. Toplumun beslenmede bilinçlendirilmesi.Saha personeli için toplum beslenmesi programı eğitim materyali. T.C. Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Bölümü Ankara; 2002 .
11. Satia J. A, Galanko JA, Neuhouser ML. Food nutrition label use is associated with demographic, behavioral, and psychosocial factors and dietary intake among African Americans in North Carolina. J Am Diet Assoc. 2005;105:392-402.
12. Sullivan AD. Determining how low-income food shoppers perceive, understand, and use Food. Can J Diet Prac Res. 2003;64:25-27.
13. Goodman L, Segreti J. Infectious Diarrhea. Disease A Month 1999;45:268-295.
14. Haba JH. Incidence and control of Campylobacter in foods. Microbiologia. 1993;9:57-65.
15. Haba JH, Mateo M, Santamarina MP, Gimenez EH. Isolation of Campylobacter jejuni from market chickens: effect of temperature and time of incubation. Zentralbl Mikrobiol. 1985;140 (8):649-52.
16. Biloukha OO, Utermohlen V. Healthy eating in Ukraine: attitudes, barriers and information sources. Public Health Nutr. 2001; 4 (2):207-215.
17. Kearney M, Kearney JM, Dunne A, Gibney MJ. Sociodemographic determinants of perceived influences on food choice in a nationally representative sample of Irish adults. Public Health Nutr. 1999;3 (2):219-226.

APA	TOPUZOĞLU A, HIDIROGLU S, AY N, Onsuz M, İKİIŞIK H (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. , 253 - 258.
Chicago	TOPUZOĞLU Ahmet,HIDIROGLU SEYHAN,AY NADIYE PINAR,Onsuz Muhammed Fatih,İKİIŞIK Hatice Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. (2007): 253 - 258.
MLA	TOPUZOĞLU Ahmet,HIDIROGLU SEYHAN,AY NADIYE PINAR,Onsuz Muhammed Fatih,İKİIŞIK Hatice Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. , 2007, ss.253 - 258.
AMA	TOPUZOĞLU A,HIDIROGLU S,AY N,Onsuz M,İKİIŞIK H Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. . 2007; 253 - 258.
Vancouver	TOPUZOĞLU A,HIDIROGLU S,AY N,Onsuz M,İKİIŞIK H Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. . 2007; 253 - 258.
IEEE	TOPUZOĞLU A,HIDIROGLU S,AY N,Onsuz M,İKİIŞIK H "Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları." , ss.253 - 258, 2007.
ISNAD	TOPUZOĞLU, Ahmet vd. "Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları". (2007), 253-258.

APA	TOPUZOĞLU A, HIDIROGLU S, AY N, Onsuz M, İKİIŞIK H (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 253 - 258.
Chicago	TOPUZOĞLU Ahmet,HIDIROGLU SEYHAN,AY NADIYE PINAR,Onsuz Muhammed Fatih,İKİIŞIK Hatice Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 6, no.4 (2007): 253 - 258.
MLA	TOPUZOĞLU Ahmet,HIDIROGLU SEYHAN,AY NADIYE PINAR,Onsuz Muhammed Fatih,İKİIŞIK Hatice Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, vol.6, no.4, 2007, ss.253 - 258.
AMA	TOPUZOĞLU A,HIDIROGLU S,AY N,Onsuz M,İKİIŞIK H Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6(4): 253 - 258.
Vancouver	TOPUZOĞLU A,HIDIROGLU S,AY N,Onsuz M,İKİIŞIK H Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6(4): 253 - 258.
IEEE	TOPUZOĞLU A,HIDIROGLU S,AY N,Onsuz M,İKİIŞIK H "Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları." TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6, ss.253 - 258, 2007.
ISNAD	TOPUZOĞLU, Ahmet vd. "Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları". TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 6/4 (2007), 253-258.