Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü

P.Nihay ULUDAĞLI, (Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye)
FATMA MELİKE SAYIL (Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye)
Türk Psikoloji Yazıları
36 8
Yıl: 2009 Cilt: 12 Sayı: 23 Sayfa Aralığı: 14 - 27 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü

Öz:
Bu araştırmanın amacı, ergenlerin, ebeveyn ve akran ilişkileri ile saldırgan davranışlarının risk alma davranışları ile ilişkisini incelemektir. Araştırmaya lise ve üniversite öğrencisi 429 ergen katılmıştır. Öğrencilere, “Risk Alma Ölçeği”, “Ergen Aile Süreci Ölçeği”, “Ebeveyn Akran Yönetimi Ölçeği”, “Arkadaşlık Niteliği Ölçeği”, “Saldırganlık ve Olumlu Sosyal Davranış Ölçeği” ve “Saldırganlık Ölçeği” uygulanmıştır. Ergenlerin risk alma davranışlarının, cinsiyete ve sınıf düzeyine göre farklılaştığı, ayrıca ortak etkinin de anlamlı olduğu görülmüştür. Erkek ergenlerin risk alma davranışları her sınıf düzeyinde farklılaşmakta ve kız ergenlere göre daha yüksek sıklıkta izlenmektedir. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre lise öğrencilerinde yakın ve karşı cinsten arkadaşa, üniversite öğrencilerinde karşı cinsten arkadaşa sahip olma risk alma davranışlarını ters yönde yordamaktadır. Üniversite öğrencilerinde risk alma davranışları, annenin eğitim düzeyi ile pozitif, ebeveynin ergeni gözetimi (izleme) ile negatif yönde ilişkilidir. Hem lise hem de üniversite öğrencilerinde; ebeveynin arkadaş ilişkilerini yasaklaması ve ergenin saldırganlığı, risk alma davranışlarını pozitif yönde; ebeveynin akran ilişkilerine rehberliği ise negatif yönde yordamaktadır. Sonuçlar, ergenlerin akran ilişkilerini yönetmede ebeveynin olumlu stratejiler kullanması ve ergenin yakın arkadaşlarının olmasının ergeni risk alma davranışlarından koruyabildiğini göstermektedir.
Anahtar Kelime: lise öğrencileri saldırgan davranış ebeveyn akran yönetimi ergenler üniversite öğrencileri cinsiyet farklılıkları ebeveynler saldırganlık ölçeği akran ilişkileri arkadaşlık niteliği ölçeği risk alma davranışı ebeveyn tutumları ergen aile süreci ölçeği

Konular: Psikoloji

The risk taking behavior in middle and late adolescents : The role of parents and peers

Öz:
The purpose of this study was to investigate the associations of adolescents’ risk taking behaviors with parental and peer relations and aggressive behavior. Participants were 429 high school and university students. A part of a project “Risk Taking Scale”, “Adolescent Family Process Measure”, “Parental Management of Peers Inventory”, “Friendship Qualities Scale”, “Aggressive and Prosocial Behavior Questionnaire” and “Aggression Scale” were administered to the students. The results indicated that the risk taking behavior of adolescents was changed according to gender and grade. Also the gender and grade interaction on risk taking behavior scores was signifi cant. Male students’ risk taking scores were higher than females on all grade levels and the frequency of male adolescents’ risk taking behaviors changed with grades. Hierarchical regression analysis results revealed that in high school sample, close and cross-sex friend and in university sample cross-sex friend were negatively predicted risk taking behaviors. The risk taking behaviors of university students was negatively related to mother’s education and positively related to monitoring behaviors of parents. The risk taking behaviors of both high school and university students was positively associated with adolescents’ aggressive behaviors and parent’s prohibition strategies. However parent’s guiding strategies were negatively associated with risk taking. It was shown that positive parental peer management strategies and adolescent’s close friends should protect the adolescent from risky behaviors.
Anahtar Kelime: aggression scale peer relations friendship qualities scale risk taking behavior parental attitudes adolescent family process measure high school students aggressive behavior parental peer management adolescents university students gender differences parents

Konular: Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arnett, J. (1992). Socialization and adolescent reckless behavior: A reply to Jessor. Developmental Review, 12, 391-409.
  • Arnett, J. ve Bale-Jensen, L. (1993). Cultural bases of risk behavior: Danish adolescents. Child Development, 64,1842-1855.
  • Bayar, N. ve Sayıl, M. (2005). Brief report: Risk taking behaviors in a non-western urban adolescent sample.Journal of Adolescence, 28, 671-676.
  • Berk, E. B. (1998). Development through the lifespan. Boston:Allyn and Bacon.
  • Boxer, P., Tisak, M. S. ve Goldstein, S. E. (2004). ). Is it to be good? An exploration of aggressive and prosocial behavior subtypes in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 33, 91-100.
  • Brendgen, M., Markiewicz, D., Doyle, A. B. ve Bukowski,W. M. (2001). The relations between friendship quality, ranked friednship preference, and adolescents’ behavior with their friends. Merrill-Palmer Quarterly, 47, 395- 415.
  • Bukowski, W., Hoza, B. ve Boivin, M. (1994). Measuring friendship quality during pre- and early adolescence: The development and psychometric properties of the Friendship Qualities Scale. Journal of Social and Personal Relationships, 11, 471-485.
  • Buss, A.H. ve Durkee, A. (1957). An inventory for assessing different kinds of hostility. Journal of Consulting Psychology, 21, 343-349.
  • Buss, A. H. ve Perry, M. (1992). The aggression questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63, 452-459.
  • Byrnes, J. P., Miller, D. C. ve Schafer, W. D. (1999). Gender differences in risk taking: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 125, 367-383.
  • Cernkovich, S. A. ve Giordano, P. C. (1987). Family relationships and delinquency. Criminology, 25, 295-321.
  • Ellickson, P., Saner, J. ve McGuigan, K. A. (1997). Profi les of violent youth: Substance use and other concurrent problems. American Journal of Public Health, 87, 985-991.
  • Elliott, K. J. ve Lambourn, A .J. (1999). Sex, drugs and alcohol:two peer-led approaches in Tamaki/makaurau/Auckland,Aotearoa/New Zealand. Journal of Adolescence, 22, 503-513.
  • Erikson, E. H. (1968). Identity, youth and crisis. New York:Norton.
  • Field, T., Lang, C., Yando, R. ve Bendell, D. (1995). Adolescents’s intimacy with parents and friends. Adolescence, 30, 133-140.
  • Fisher, L. ve Feldman, S. S. (1998). Familial antecedents of young adult health risk behavior: A longitudinal study.Journal of Family Psychology, 12, 66-80.
  • Fletcher, A. C., Steinberg, L. ve Williams-Wheeler, M. (2004).Parental infl uences on adolescent problem behavior:Revisiting Stattin and Kerr. Child Development, 75, 781-796.
  • Fuligni, A. J. ve Eccles, J. S. (1993). Perceived parent-child relationships and early adolescents’ orientation towards peers. Developmental Psychology, 29, 622-632.
  • Goldstein, S. E., Davis-Kean, P. E. ve Eccles, J. S. (2005).Parents, peers, and problem behavior: a longitudinal investigation of the impact of relationship perceptions and characteristics on the development of adolescent problem behavior. Developmental Psychology, 41, 401-413.
  • Gonzalez, J., Field, T., Yando, R., Gonzalez, K., Lasko, D. ve Bendell, D. (1994). Adolescents’ perceptions of their risk-taking behavior. Adolescence, 29, 701-709.
  • Greene, K., Krcmar, M., Walters, L. H., Rubin, D. L. ve Hale, J.A. L. (2000). Targeting adolescent risk-taking behaviors:the contributions of egocentrism and sensation-seeking.Journal of Adolescence, 23, 439-461.
  • Gullone, E., Moore, S., Moss, S. ve Boyd, C. (2000). The adolescent risk-taking questionnaire: Development and psychometric evaluation. Journal of Adolescent Research,15, 231-250.
  • Hodges, E., Boivin, M., Vitaro, F. ve Bukowski, W. (1999).The power of friendship: Protection against an escalating cycle of peer victimization. Developmental Psychology,35, 94-101.
  • Jaccard, J., Blanton, H. ve Dodge, T. (2005). Peer infl uences on risk behavior: An analysis of the effects of a close friend. Developmental Psychology, 41, 135-147.
  • Kazel, Y. (2001). Erinlik grubu öğrencilerinin risk almaya yönelik davranışı ve öğretmenlerinin algılaması(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
  • Kıran-Esen, B. (2003). Akran baskısı, akademik başarı ve yaş değişkenlerine göre lise öğrencilerinin risk alma davranışının yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 79-85.
  • Klein, J. D., Brown, J. D., Childers, K. W., Oliveri, J., Porter,C. ve Dykers, C. (1993). Adolescents’ risky behavior and mass media use. Pediatrics, 92, 24-31.
  • Lansford, J. E., Criss, M. M., Pettit, G. S., Dodge, K. A. ve Bates, J. E. (2003). Friendship quality, peer group affi liation, and peer antisocial behavior as moderators of the link between negative parenting and adolescent externalizing behavior.Journal of Research on Adolescence, 13, 161-184.
  • Markiewicz, D., Doyle, A. B. ve Brendgen, M. (2001). The quality of adolescents’ friednships: Associations with mothers’ interpersonal relationships, attachments to parents and friends, and prosocial behaviors. Journal of Adolescence, 24, 429-445.
  • Mash, E. J. ve Wolfe, D. A. (2005). Abnormal child psychology(3. baskı). USA: Wadsworth.
  • Michael, K. ve Ben-Zur, H. (2007). Risk taking among adolescents: Associations with social and affective factors. Journal of Adolescence, 30, 17-31.
  • Moran, B. L. ve DuBois, D. L. (2002). Relation of social support and self-esteem to problem behavior: Investigation of Differing Models. Journal of Early Adolescence, 22,407-435.
  • Mounts, N. S. (2001). Young adolescents’ perceptions of parental management of peer relationships. Journal of Early Adolescence, 21, 92-122.
  • Mounts, N. S. (2002). Parental management of adolescent peer relationships in context: the role of parenting style. Journal of Family Psychology, 16, 58-69.
  • Nesdale, D. ve Lambert, A. (2007). Effects of experimentally induced peer-group rejection on children’s risk-taking behaviour. European Journal of Developmental Psychology, 5, 19-38.
  • Parker, J. S. ve Benson, M. J. (2004). Parent-adolescent relations and adolescent functioning: Self-esteem, substance abuse, and delinquency. Adolescence, 39, 519-530.
  • Pesa, J. A., Cowdery, J. E., Westerfi eld, R. C. ve Wang, M.(1997). Self reported depression and risk taking behaviors among Hispanic adolescents. Psychological Reports, 81,235-243.
  • Prinstein, M. J., Boegers, J. ve Spirito, A. (2001). Adolescents’and their friends’ health-risk behavior: Factors that alter or add to peer infl uence. Journal of Pediatric Psychology,26, 287-298.
  • Richardson, J. L., Radziszewska, B., Dent, C. W. ve Flay, B.R. (1993). Relationship between after-school care of adolescents and substance use, risk taking, depressed mood, and academic achievement. Pediatrics, 92, 32-38.
  • Shucksmith, J., Glendinning, A. ve Hendry, L. (1997). Adolescent drinking behavior and the role of family life: a Scottish perspective. Journal of Adolescence, 20, 85-101.
  • Silver, M. E., Field, T. M., Sanders, C. E. ve Diego, M. (2000).Angry adolescents who worry about becoming violent.Adolescence, 35, 663-669.
  • Simons-Morton, B., Haynie, D. L., Crump, A. D., Eitel, P.ve Saylor, K. E. (2001). Peer and parent infl uences on smoking and drinking among early adolescents. Health Education & Behavior, 28, 95-107.
  • Steinberg, L. (1986). Latchkey children and susceptibility to peer pressure: An ecological analysis. Developmental Psychology, 22, 433-439.
  • Sümer, N. (2003). Personality and behavioral predictors of traffi c accidents: Testing A Contextual Mediated Model.Accident Analysis and Prevention, 35, 949-964.
  • Tilton-Weaver, L. C. ve Galambos, N. L. (2003). Adolescents’characteristics and parents’ beliefs as predictors of parents’ peer management behaviors. Journal of Research on Adolescence, 13, 269-300.
  • Vazsonyi, A. T., Hibbert, J. R. ve Snider, J. B. (2003). Exotic enterprise no more? Adolescent reports of family and parenting processes from youth in four countries. Journal of Research on Adolescence, 13, 129-160.
  • Yılmaz, T. (2000). Ergenlikte risk alma davranışlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi.
APA ULUDAĞLI P, SAYIL F (2009). Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. , 14 - 27.
Chicago ULUDAĞLI P.Nihay,SAYIL FATMA MELİKE Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. (2009): 14 - 27.
MLA ULUDAĞLI P.Nihay,SAYIL FATMA MELİKE Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. , 2009, ss.14 - 27.
AMA ULUDAĞLI P,SAYIL F Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. . 2009; 14 - 27.
Vancouver ULUDAĞLI P,SAYIL F Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. . 2009; 14 - 27.
IEEE ULUDAĞLI P,SAYIL F "Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü." , ss.14 - 27, 2009.
ISNAD ULUDAĞLI, P.Nihay - SAYIL, FATMA MELİKE. "Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü". (2009), 14-27.
APA ULUDAĞLI P, SAYIL F (2009). Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 14 - 27.
Chicago ULUDAĞLI P.Nihay,SAYIL FATMA MELİKE Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları 12, no.23 (2009): 14 - 27.
MLA ULUDAĞLI P.Nihay,SAYIL FATMA MELİKE Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları, vol.12, no.23, 2009, ss.14 - 27.
AMA ULUDAĞLI P,SAYIL F Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları. 2009; 12(23): 14 - 27.
Vancouver ULUDAĞLI P,SAYIL F Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları. 2009; 12(23): 14 - 27.
IEEE ULUDAĞLI P,SAYIL F "Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü." Türk Psikoloji Yazıları, 12, ss.14 - 27, 2009.
ISNAD ULUDAĞLI, P.Nihay - SAYIL, FATMA MELİKE. "Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı : Ebeveyn ve akranların rolü". Türk Psikoloji Yazıları 12/23 (2009), 14-27.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 14:36

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları