Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi

Ozturk, Serefnur

Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi

Şerefnur ÖZTÜRK (Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 1. Nöroloji Kliniği, Ankara, Türkiye)

Türk Geriatri Dergisi

125 23

Yıl: 2010 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 51 - 58 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi

Öz:

Serebrovasküler hastalıklar dünyada ve ülkemizde toplum sağlığı için giderek daha fazla önem kazanan hastalık grubunu oluşturur. Dünyada ikinci sırada ölüm nedeni olarak bildirilen serebrovasküler hastalıklar Türkiye'de de toplam ölümler içinde %15 sıklığı ile ikinci sıradadır. Sağlıklı kaybedilen yıl sayısı (Disability Adjusted Life Years) (DALY) hesaplamalarında da serebrovasküler hastalıklar Türkiye'de %5.9 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Hemorajik strok hızının Avrupa ülkelerinden daha yüksek düzeylerde (%17-29) ortaya çıktığı gözlenmektedir. Risk faktörlerinin görülme sıklığı hem dünyada hem de ülkemizde artış göstermekte ve gelecek için serebrovasküler olay insidans ve prevalans tahminleri, bu hızların daha da yükseleceğini göstermektedir. Ülkemizde risk faktörlerine atfedilen ölüm sayısı ve DALY değerleri hipertansiyon (39731; %3.3), sigara (21317; %3), obezite (11109; %1.4), hiperkolesterolemi (7802; %1), inaktivite ve yetersiz sebze meyve tüketimi (17409: %1.7) için önemli düzeylerdedir. Serebrovasküler hastalıklarda değiştirilebilir risk faktörlerinin modifikasyonu ile önemli ölçüde ölüm ve sakatlık azaltılabilmektedir. Mevcut epidemiyolojik veriler serebrovasküler hastalıklardan etkin korunma stratejilerini oluşturmada kullanılmalı ve toplum bilinci oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelime:

Konular: Cerrahi

Epidemiology of cerebrovascular diseases and risk factors perspectives of the world and Turkey

Öz:

Cerebrovascular diseases are becoming increasingly important in terms of public health throughout the world and in our country. They are the second leading cause of death in the world. Cerebrovascular diseases are also the second leading cause of death in Turkey, accounting for 15% of all deaths and they have the third place in loss of disability adjusted life years (DALY) estimates with a rate of 5.9% in Turkey. Rates of hemorrhagic stroke is higher (17-29%) in Turkey compared to many European countries. The prevelance of risk factors are increasing both in the world and in our country. The incidence and prevalence estimates for stroke show that the rates will increase significantly in the future. Number of deaths attributed to risk factors and burden from stroke, as reflected by loss of DALY are relatively high in Turkey [hypertension (39731; 3.3%), smoking (21317; 3%), obesity (11109; 1.4%), hypercholesterolemia (7802; 1%), inactivity and insufficient consumption of fruits and vegetables (17409: 1.7%)]. Modification of modifiable risk factors may reduce number of deaths and disability from stroke significantly. Available epidemiological data must be used to establish effective prevention strategies, and awareness of stroke must be increased in the population.

Anahtar Kelime:

Konular: Cerrahi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Türkiye Hastalık Yükü Çalışması 2004- (Ed) Ünivar N, Mollahaliloğlu S, Yardım N. Ankara 2006, RSHMB Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, Aydoğdu Ofset Matbaacılık, 2007, pp 42-51.
2. Fox A. Glossary Of Epidemiological Terms . The Internet Journal of Pediatrics and Neonatology. 2003 Volume 3 Number 1.™ ISSN: 1528-8374 Available from http://www.ispub.com/journal/the_internet_journal_of_pediatrics_and_neonatology/volume_3_number_1_46/article/glossary_of_epidemiological_terms.html Erişim Haziran 2009.
3. World Development Report 1993. Investing in Health. World Development Indicators. New York, O xford University Press 1993, pp52-133.
4. Pleis JR, Lethbridge-Cejku M. Summary health statistics for U.S. adults: National Health Interview Survey, 2005. Vital Health Stat 10. 2006;(232):1–153.
5. National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute.Incidence and Prevalence: 2006 Chart Book on Cardiovascular and Lung Diseases. Bethesda, Md: National Heart, Lung, and Blood Institute; 2006. Available at: http://www.nhlbi.nih.gov/resources/docs/06a_ip_chtbk.pdf. Erişim: Haziran 2009.
6. National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention. Compressed Mortality File: Underlying Cause of Death, 1979 to 2004. Atlanta, Ga: Centers for Disease Control and Prevention. Available at: http://wonder.cdc.gov/mortSQL.html. Erişim: Haziran 2009.
7. National Center for Health Statistics. GMWK292F: Deaths for 358 Selected Causes by 5-Year Age Groups, Race, and Sex: United States, 1999 –2004. Available at: http://www.cdc.gov/ nchs/datawh/statab/unpubd/mortabs/gmwk292_10.htm. Eri- şim: Haziran 2009.
8. Centers for Disease Control and Prevention. Prevalence of stroke: United States, 2005. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2007;56:469–474.
9. Rosamond W, Flegal K, Furie K, et al. Heart Disease and Stroke Statistics 2008 Update A Report From the American Heart Association Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation 2008;117:e25-e146.
10. American Heart Association. Heart Disease and Stroke Statistics – 2009 Update. Dallas, Texas: American Heart Association; 2009. Available at: http://www.americanheart.org/downloadable/heart/123783441267009HeartandStrokeUpdate.pdf. Erişim: Haziran 2009.
11. Feigin VL. Stroke epidemiology in the developing world. Lancet 2005; 365 (9478): 2160–1.
12.http://www.who.int/cardiovascular_diseases/en/cvd_atlas_16_death_from_strokepdf
13. Neurological disorders; a public health approach. In Neurological disorders A Public Health Challenge. WHO 2006, WHO Press Switzerland, chap. 3, pp 151-163.
14. Feigin VL, Lawes CM, Bennettt DA, Anderson CS. Stroke epidemiology: a review of population-based studies of incidence, prevalence, and case-fatality in the late 20th century. Lancet Neurology. 2003;2:43–53.
15. Thorvaldsen P, Kuulasmaa K, Rajakangas AM, Rastenyte D, Sarti C, Wilhelmsen L. Stroke trends in the WHO MONICA project. Stroke, 1997, 28:500–506.
16. Sarti C, Rastenyte D, Cepaitis Z, Tuomilehto J. International trends in mortality from stroke, 1968 to 1994. Stroke 2000; 31:1588–1601.
17. The Atlas of Heart Disease and Stroke. WHO in collaboration with the US Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Available at: http://www.who.int/cardiovascular_diseases/resources/atlas/en/ Erişim: Haziran 2009.
18. Howard G, Wagenknecht LE, Cai J, Cooper L, Kraut MA, Toole JF. Cigarette smoking and other risk factors for silent cerebral infarction in the general population. Stroke 1998;29: 913–917.
19. Bryan RN, Wells SW, Miller TJ, Elster AD, Jungreis CA, Poirier VC, Lind BK, Manolio TA. Infarct like lesions in the brain: prevalence and anatomic characteristics at MR imaging of the elderly: data from the Cardiovascular Health Study. Radiology 1997;202:47 54.
20. World Health Organization. WHOSIS (WHO Statistical Information System). WHO Mortality Database. Available at: who.int/whosis/mort/download/en/index.html. Erişim: Haziran 2009.
21. Kleindorfer D, Broderick J, Khoury J, Flaherty M, Alwell K, Moomaw CJ, Schneider A, Miller R, Shukla R, Kissela B. The unchanging incidence and case-fatality of stroke in the 1990’s: a population-based study. Stroke 2006;37:2473–2478.
22. Zhang LF, Yang J, Hong Z, Yuan GG, Zhou BF, Zhao LC, Huang YN, Chen J, Wu YF; Collaborative Group of China Multicenter Study of Cardiovascular Epidemiology. Proportion of different subtypes of stroke in China.Stroke 2003 Sep;34(9):2091-6.
23. Rosamond WD, Folsom AR, Chambless LE, Wang CH, McGovern PG, Howard G, Copper LS, Shahar E. Stroke incidence and survival among middle-aged adults: 9-year followup of thAtherosclerotic Risk in Communities (ARIC) cohort. Stroke 1999;30:736–743.
24. Bovet P, Shamlaye C, Gabriel A, Riesen W, Paccaud F. Prevalence of cardiovascular risk factors in a middle-incomecountry and estimated cost of a treatment strategy. BMC Public Health 2006;6:9-12.
25. EU Platform on Diet, Physical Activity and Health. IOTF EU Platform Briefing Paper in collaboration with the EU Association for the Study of Obesity, March 15, 2005, Brussels. Available at: http://ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/nutrition/documents/iotf_en.pdf Erişim: Haziran 2009.
26. Kwon HM, Kim BJ, Park JH, Ryu WS, Kim CK, Lee SH, Ko SB, Nam H, Lee SH, Lee YS, Yoon BW. Significant association of metabolic syndrome with silent brain infarction in elderly people. J Neurol. 2009 Jun 16. [Epub ahead of print] PubMed PMID: 19533202.
27. Maruyama K, Uchiyama S, Iwata M. Metabolic syndrome and its components as risk factors for first-ever acute ischemic noncardioembolic stroke. J Stroke Cerebrovasc Dis 2009 May- Jun;18(3):173-7.
28. Denys K, Cankurtaran M, Janssens W, Petrovic M. Metabolic syndrome in the elderly: an overview of the evidence. Acta Clin Belg 2009 Jan-Feb;64(1):23-34.
29. Wolf PA, D’Agostino RB, Belanger AJ, Kannel WB. Probability of stroke: a risk profile from the Framingham Study. Stroke 1991 Mar;22(3):312-8.
30. WorldHealthStatistics 2009 http://www.who.int/whsis/whostat/EN_WHS09_Table1. Erişim: Haziran 2009.
31. Türkiye hastalık yükü Çalışması 2004- Editörler Ünivar N, Mollahaliloğlu S, Yardım N. Ankara 2006, RSHMB Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, Aydoğdu Ofset Matbaacılık, 2007, pp 24-41.
32. Sağlık Bakanlığı, RSHMB, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Çalışması, (Hastalık Yükü Final Raporu), Ankara 2004, pp 138-152
http://www.tusak.saglik.gov.tr/pdf/nbd/raporlar/hastalikyukuTR.pdf Erişim: Haziran 2009.
33. Özdemir G, Özkan S, Uzuner N ve ark (İzmir, Ege Ünv. Hastanesi) Türkiye’de beyin damar hastalıkları için major risk faktörleri: Türk çok merkezli strok çalışması. Türk BDH Derg 2000;6:31-35.
34. Kumral E, Ozkaya B, Sagduyu A, Sirin H, Vardarli E, Pehlivan M. The Ege Stroke Registry: a hospital-based study in the Aegean region, Izmir, Turkey. Analysis of 2,000 stroke patients. Cerebrovasc Dis. 1998 Sep-Oct;8(5):278-88.
35. Kabakcı G, Abacı A, Ertaf FS, Özerkan F, Erol Ç, Oto A. Türkiye’de hipertansif hastalarda inme riski ve inme riski açısından bölgesel farklılıkların belirlenmesi: Hastane tabanlı, kesitsel, epidemiyolojik anket (THINK) çalışması. Türk Kardiyol Dern Arş - Arch Turk Soc Cardiol 2006;34(7):395-405.
36. Altun B, Arıcı M, Nergizoğlu G, et al. For the Turkish Society of Hypertension and renal diseases. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey (the PatenT study) in 2003. J Hypertens 2005; 23(10): 1817-23.
37. Hatemi H, Turan N, Arık N, Yumuk V. Türkiye Obezite ve Hipertansiyon taraması sonuçları (TOHTA). Endokrinde Yönelişler Dergisi 2002;11:1-15.
38. Avrupa) Hallstro¨m B, Jo¨nsson AC, Nerbrand C, Norrving B, Lindgren A. Stroke incidence and survival in the beginning of the 21st century in southern Sweden comparisons with the late 20th century and projections into the future. Stroke 2008;39:10-15.
39. Truelsen T, Piechowski-Jozwiak B, Bonita R, Mathers C, BogousslavskyJ, Boysen G. Stroke incidence and prevalence in Europe: A review of available data. Eur J Neurol 2006;13: 581–598.
40. Hansen ML, Gunn PW, Kaelber DC. Underdiagnosis of hypertension in children and adolescents. JAMA 2007;298: 874–879.
41. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Cigarette use among high school students: United States, 1991–2003. MMWR 2004;53; 499–502.
42. Hickman TB, Briefel RR, Carroll MD, Rifkind BM, Cleeman JI, Maurer KR, Johnson CL. Distributions and trends of serum lipid levels among United States children and adolescents ages 4–19 years: data from the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Prev Med 1998;27:879–890.
43. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Physical activity levels among children aged 9–13 years: United States, 2002. MMWR. 2003;52:785–788.
44. Hedley AA, Ogden CL, Johnson CL, Carroll MD, Curtin LR, Flegal KM. Prevalence of overweight and obesity among US children, adolescents, and adults, 1999–2002. JAMA 2004;291:2847–2850.
45. Bundak R, Furman A, Gunoz H, Darendeliler F, Bas F, Neyzi O. Body mass index references for Turkish children. Acta Paediatr 2006; 95: 194-198.
46. Neyzi O, Günöz H, Furman A, Bundak R, Gökçay G,Darendeliler F, Baş F. Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008; 51: 1-14.
47. Metintaş S, Arıkan ‹. Kardiyovasküler hastalıklardan korunmada toplum tabanlı koruma projelerinin yeri. TAF Prev Med Bull 2008; 7(4):357-362.
48. Islam S, Anderson CS, Hankey GJ, et al. Trends in Incidence and Outcome of Stroke in Perth, Western Australia During 1989 to 2001 The Perth Community Stroke Study. Stroke 2008;39: 776-782.
49. Vibo R, Ko˜rv J, Roose M. The Third Stroke Registry in Tartu, Estonia Decline of Stroke Incidence and 28-Day Case-Fatality Rate Since 1991. Stroke 2005;36:2544-2548.

APA	Ozturk S (2010). Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. , 51 - 58.
Chicago	Ozturk Serefnur Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. (2010): 51 - 58.
MLA	Ozturk Serefnur Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. , 2010, ss.51 - 58.
AMA	Ozturk S Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. . 2010; 51 - 58.
Vancouver	Ozturk S Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. . 2010; 51 - 58.
IEEE	Ozturk S "Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi." , ss.51 - 58, 2010.
ISNAD	Ozturk, Serefnur. "Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi". (2010), 51-58.

APA	Ozturk S (2010). Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. Türk Geriatri Dergisi, 13(1), 51 - 58.
Chicago	Ozturk Serefnur Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. Türk Geriatri Dergisi 13, no.1 (2010): 51 - 58.
MLA	Ozturk Serefnur Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. Türk Geriatri Dergisi, vol.13, no.1, 2010, ss.51 - 58.
AMA	Ozturk S Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. Türk Geriatri Dergisi. 2010; 13(1): 51 - 58.
Vancouver	Ozturk S Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi. Türk Geriatri Dergisi. 2010; 13(1): 51 - 58.
IEEE	Ozturk S "Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi." Türk Geriatri Dergisi, 13, ss.51 - 58, 2010.
ISNAD	Ozturk, Serefnur. "Serebrovasküler hastalık epidemiyolojisi ve risk faktörleri dünya ve Türkiye perspektifi". Türk Geriatri Dergisi 13/1 (2010), 51-58.