Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler

KARADAĞLI, Funda; NAHCİVAN, Nursen

Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler

Funda KARADAĞLI, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Araştırma ve Uygulama Hastanesi, Çanakkale, Türkiye)

Nursen NAHCİVAN (İstanbul Üniversitesi, Florence Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi

19 0

Yıl: 2012 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 8 - 15 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler

Öz:

Sigara içme alışkanlığı önemli bir halk sağlığı sorunudur. Sigara içenlerde bırakma davranışının geliştirilmesinde başlangıç adımlardan biri bireyin sigara bırakmaya hazır oluşluk durumunun belirlenmesidir. Amaç: Bu araştırmanın amacı, sigara içen bireylerin sigara bırakmaya hazır oluşluk durumunu ve ilişkili faktörleri incelemektir. Yöntem: Tanımlayıcı-ilişki arayıcı araştırmanın örneklemini sağlık ocağından hizmet alan ve sigara içen 18 yaş üstü 400 birey oluşturmuştur. Veriler Anket Formu, Fagerström Nikotin Bağımlılık Ölçeği ve Karar Verme Dengesi Ölçeği ile toplanmıştır. Sigara bırakmada hazır oluşluk durumu, bireyi davranış değişim aşamasına göre değerlendiren standardize bir soru ile ölçülmüştür. Veriler ki-kare, Kruskal-Wallis, korelasyon ve lojistik regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Davranış değişim aşamasına göre katılımcıların %53.8’i düşünmeme, %24’ü düşünme, %22.2’si sigara bırakmada hazır oluşluk aşamasındadır. Sigara bırakmada hazır oluşluk durumu ile çalışma durumu, gelir ve sağlık algısı, günlük tüketilen sigara sayısı, sigara bırakma deneme sayısı, nikotin bağımlılık düzeyi ve sigara içmenin olumlu/olumsuz yönlerini algılama durumu arasında anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). “Çalışmama, hasta olma, ikiden çok sigara bırakmayı deneme ve nikotin bağımlısı olmama durumu” sigara bırakmada hazır oluşluğu olumlu yönde etkileyen değişkenler olarak belirlenmiştir. Sonuç: Toplumda sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazır oluşluk oranı oldukça düşük bulunmuştur. Herhangi bir işte çalışmayan, hastalık döneminde olan, ikiden fazla sigara bırakma girişiminde bulunmuş ve henüz nikotin bağımlılığı gelişmemiş sigara içicilerinin sigara bırakmaya ilişkin hazır oluşluğu daha yüksektir. Hazır oluşluğu yüksek bireylere sigara bırakma programları planlanabilir ve uygulanabilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Genel ve Dahili Tıp Kadın Araştırmaları

Factors associated with readiness to quit smoking among smokers

Öz:

Smoking habit is a vital public health problem. One of the basic steps of developing a behaviour of quitting smoking is to identify the individual’s readiness process. Objective: The purpose of this study was to identify current smokers’ readiness to quit smoking and related factors. Methods: The sample of this descriptive-correlational study was consisted of 400 individuals who are above 18 years old and use health services in primary health centers. Data were collected with a survey that conducted by researchers, Fagerström Tolerance Scale and The Smoking Decisional Balance Scale. Readiness process in quitting smoking has been evaluated by a standard question which has assessed the individual through behaviour change process. Data were analyzed through “chi squared”, “Kruskal-Wallis”, “correlation” and “logistic regression statistical tests Results: According to the behavioral stage of change, 53.8% of the participants were at the stage of precontemplation, 24 % were contemplation, and 22.2% were in the preparation phase of quitting smoking. There have been significant differences (p<0.05) between perception of advantages and disadvantages of smoking and readiness process of quitting smoking, process of having a job, income and health perception, daily cigarette consumption , numbers of trials of quitting smoking, nicotine addiction level. Non-employment, being ill, having tried to quit smoking more than twice, and not being nicotine addicted were determined as the critical factors/variables, positively effect the readiness to quit smoking. Conclusion: Rate of readiness to quit smoking was found rather low among smokers. Rate of readiness to quit smoking is higher for smokers who are unemployed, who are suffering from illness, who attemped to quit smoking more than twice and who are not addictive to nicotine. Smoking cessation programs can be planned and applied to individuals whose rate of readiness is higher.

Anahtar Kelime:

Konular: Genel ve Dahili Tıp Kadın Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Andrews, J., Heath, J., Harrell, L., & Forbes, M. (2000). Meeting National Tobacco Challenges: recommendations for smoking cessation groups. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 12 (12), 522- 530.
Aslan, D. (2005). Dünyada Ve Türkiye'de Tütün Kontrolünde Yeni Bir Dönem Başladı: Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi. Sted Dergisi, 14 (1), 19-20.
Bilir, N. (2008). Sigara Veya Sağlık Konusunda En Sık Sorulan 50 Soru Ve Cevapları Erişim 17.04.2008, http://www.aydinsaglik.gov.tr/topics.asp?i=A0A09D98
Clark, M.A., Hogan, J.W., Kvız, F.J & Prochaska, T. (1999). Age and the role of symptomatology in readiness to quit smoking. Addictive Behaviors, 24 (1), 1-16.
Cropsey, K. L & Kristeller, J. L. (2003). Motivational factors related to quitting smoking among prisoners during a smoking ban. Addictive Behaviors, 28, 1081-1093.
Dalton, C. C & Gottlieb, L. N. (2003). The concept of readiness to change. Journal of Advanced Nursing, 42 (2), 108-117.
DiClemenet, C.C & Prochaska, J.O. (1982). Self change and therapy change of smoking behavior: A comparison of processes of change in cessation and maintenance. Addictive Behavior, 133-142.
Dijkstra, A., Bakker, C & De Vries, H. (1997). A match– mismatch test of a stage model of behaviour change in tobacco smoking. Addiction, 101, 1035–1043.
Dünya Sağlık Örgütü [DSÖ], (2007). “Why tobacco is a public health priority?” Erişim 15.10.2007, http://www.who.int/tobacco/health_priority/en/
Ergul, S & Temel, A.B. (2009). The effects of a nursing smoking cessation intervention on military students in Turkey. International Nursing Review, 56 (1), 102-108.
Erol, S & Erdoğan, S. (2008) Application of a stage based motivational interviewing approach to adolescent smoking cessation: The Transtheoretical Model-based study. Patient Education and Counseling, 72, 42–48.
Erol, S & Erdoğan, S. (2007). Sağlık davranışlarını geliştirmek ve değiştirmek için transteoretik modelin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10 (2), 86-84.
Fagerström, KO & Schneider, NG. (1989). Measuring Degree of Physical Dependence To Tobacco Smoking: A review Or The Fagerström Tolerance Questionnaire, Journal of Behavior Medicine, 12, 159-182.
Güler, N., Demirel, Y., Güler, G. & Kocataş, S. (2004). Sivas’ın Çayboyu Mahallesi’nde yaşayan 10 yaş ve üzerindeki bireylerin sigara içme durumu. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 26 (2), 66 – 70.
Güneş, G., Ilgar, M & Karaoğlu, L. (2007). The Effectiveness of an education program on stages of smoking behavior for workers at a factory in Turkey. Industrial Health, 45, 232- 236.
Ham, O. K & Lee, Y. J. (2007). Use of the Transtheoretical Model to predict stages of smoking cessation in Korean adolescents. Sch Health, 77, 319-326.
John, U., Meyer, C., Rumpf, H.J & Hapke, U. (2003). Relation among stage of change, demographic characteristics, smoking history, and nicotin dependence in an adult German population. Preventive Medicine, 37, 368-374.
Joseph, A., Lexau, B., Willenbring, M., Nugent, S & Nelson, D. (2004). Factors associated with readiness to stop smoking among patients in treatment for alcohol use disorder. The American Journal On Addıctıons, 13 (4), 407-416.
Kılıç, N & Ek, N. (2006). Adnan Menderes Üniversitesi sağlık yüksekokulu ve sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sigaraya yönelik, bilgi, tutum ve davranışları, Sağlık Bilimleri Dergisi, 15 (2), 85-90.
Kutlu, R., Marakoğlu, K & Çivi, S. (2005). Selçuk Üniversitesi tıp fakültesi hemşirelerinde sigara içme durumu ve etkileyen faktörler. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 27 (1), 29– 34.
Marakoğlu, K., Erdem D & Çivi S. (2007). Konya’da ilköğretim okullarındaki öğretmenler arasında sigara içme durumu, Toraks Dergisi, 8 (1), 37-40.
Mayolas, S.F., Planes, M., Gras, E & Sullman, M. (2007). Motivation for change and the pros and cons of smoking in a Spanish population. Addictive Behaviors, 32, 175-180.
Osler, M & Presscott, E. (1998). Phychosocial, behavioural and health determinants of successful smoking cessation: a longitudinal study of Danish adults, Tobacco Control, 7, 263-267.
Öztürk, M., Kişioğlu, A., Uskun, E & Kırbıyık, S. (2005). Isparta’da sağlık çalışanlarında sigara kullanımı sıklığının ve bırakma süreci aşamalarının değerlendirilmesi, Tütünsüz Yaşam Dergisi,1, 22-28.
Reime, B., Ratner, P., Seidenstücker, S., Janssen, P & Novak, P. (2005). Motives for smoking cessation are associated with stage of readiness to quit smoking and sociodemographics among german industrial employees. Am J Health Promotion, 20 (4), 259-266.
Ross, H. (2002). Economic Determinants of Smoking Initiation and Cessation, Health Research and Policy Centers (HRPC), University of Illinois at Chicago, and International Tobacco Evidence Network (ITEN). Erişim 04.10.2011, http://www.tobaccoevidence.net/pdf/ WEurope_activites/Canary_Island_Hana.pdf
Ruggıero, L., Rossi, J. S., Prochaska, J. O., Glasgow, R. E., Groot, M., Dryfoos, J., et al. (1999). Smoking and diabetes: Readiness for change and provider advice. Addictive Behaviors, 24 (4), 573-578.
Sağlık Bakanlığı [SB], (2008). 9 Şubat Sigarayı Bırakma Günü. Erişim 08.03.2008, http://www.saglik.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F889 2433CFF71BE64510F6C8BC98612BA46C06F489
Sağlık Bakanlığı [SB], (2010 ). Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, SB yayın No: 803. Erişim 18.07.2011. http://www.havanikoru.org.tr/Docs_Tutun_Dumaninin_Zar arlari/KYTA_Kitap_Tr.pdf
Tuğlu, C., Güzelant, A., Erdoğan, S., Şenveli, B & Abay, E. (2000). Hekimlerde Sigara içme Alışkanlığı ve Ruhsal Örüntü. Bağımlılık Dergisi, 1 (1), 32-37.
Uysal, M. A., Kadakal, F., Karşıdağ, Ç., Bayram, N. G., Uysal, Ö & Yılmaz, V. (2004). Fagerstrom test for nicotine dependence:Reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 52 (2), 115-121.
Van Zundert, R. M. P., Van De Ven, M. O. M, Engels, R. C. M. E , Otten, R & Van Den Eijinden, R. J. J. M. (2007). The role of smoking-cessation- specific parenting in adolescent smoking-specific cognitions and readines to quit. Journal of child psychology and psychiatry, 48 (2), 202-209.
Velicer, W. F., DiClemente, C.C., Prochaska, J.O & Brendenburg, N. (1985). Decisional Balance Measure for Assessing and Predicting Smoking Status, Journal of Personailty and Social Psychology, 48 (5), 1319-1289.
Velicer, W. F, Prochaska, J. O., Fava, J. L., Norman, G. J & Redding, C. A. (1998) Smoking cessation and stress management:Applications of the Transtheoretical Model of behavior change. Homeostasis, 38, 216-233.
Watel, P. P., Halfen, S., Gremy, I. (2007). Risk denial about smoking hazards and readiness to quit among French smokers: An exploratory study, Addictive Behaviors, 32 (2), 377–383.
Woodruff, S., Lee, J & Conway, T. (2006). Smoking And Quitting History Correlates Of Readiness To Quit İn Multiethnic Adolescents. American Journal of Health Behaviour, 30 (6), 663-674.
Yalçınkaya-Alkar, Ö & Karanci, A. N. (2007). What are the differences in decisional balance and self-efficacy between Turkish smokers in different stages of change?, Addictive Behaviors, 32 (4), 836-849.

APA	KARADAĞLI F, NAHCİVAN N (2012). Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. , 8 - 15.
Chicago	KARADAĞLI Funda,NAHCİVAN Nursen Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. (2012): 8 - 15.
MLA	KARADAĞLI Funda,NAHCİVAN Nursen Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. , 2012, ss.8 - 15.
AMA	KARADAĞLI F,NAHCİVAN N Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. . 2012; 8 - 15.
Vancouver	KARADAĞLI F,NAHCİVAN N Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. . 2012; 8 - 15.
IEEE	KARADAĞLI F,NAHCİVAN N "Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler." , ss.8 - 15, 2012.
ISNAD	KARADAĞLI, Funda - NAHCİVAN, Nursen. "Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler". (2012), 8-15.

APA	KARADAĞLI F, NAHCİVAN N (2012). Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5(1), 8 - 15.
Chicago	KARADAĞLI Funda,NAHCİVAN Nursen Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 5, no.1 (2012): 8 - 15.
MLA	KARADAĞLI Funda,NAHCİVAN Nursen Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, vol.5, no.1, 2012, ss.8 - 15.
AMA	KARADAĞLI F,NAHCİVAN N Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2012; 5(1): 8 - 15.
Vancouver	KARADAĞLI F,NAHCİVAN N Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2012; 5(1): 8 - 15.
IEEE	KARADAĞLI F,NAHCİVAN N "Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler." Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5, ss.8 - 15, 2012.
ISNAD	KARADAĞLI, Funda - NAHCİVAN, Nursen. "Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler". Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 5/1 (2012), 8-15.