Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki

Mesut SAĞNAK (Niğde Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Niğde, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
22 0
Yıl: 2010 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1113 - 1152 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki

Öz:
Bu araştırma, dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmanın örneklemini, 2008-2009 eğitim-öğretim yılında Niğde ilinde bulunan 50 ilköğretim okulunda çalışan 764 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada iki farklı ölçme aracı kullanılmıştır. Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilini belirlemek için Leithwood ve Jantzi (1991) tarafından geliştirilen okul müdürlerinin liderlik stili envanteri; etik iklimi belirlemek için Victor ve Cullen (1988) tarafından geliştirilen Etik İklim Anketi kullanılmıştır. Verilerin analizinde, Pearson momentler çarpım korelasyonu ve basit doğrusal regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik boyutlarından grup amaçlarını geliştirme davranışlarını en çok, yüksek beklentilere sahip olma davranışlarını en az düzeyde gerçekleştirdikleri görülmüştür. İlköğretim okullarında en yüksek düzeyde insanları önemseme ve en düşük düzeyde araç etik iklim olduğu belirlenmiştir. Dönüşümcü liderliğin tüm boyutlarıyla; insanları önemseme, yasa ve ilkeler, kurallar etik iklim türleri arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Tüm liderlik boyutları ile en yüksek ilişkinin insanları önemseme etik iklim türü arasında olduğu görülmüştür. Vizyon geliştirme/telkinde bulunma, model oluşturma, grup amaçlarını geliştirme, destek sağlama ve entelektüel uyarım boyutları ile araç etik iklim türü arasında negatif yönde ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Araç etik iklim ile en yüksek düzeyde negatif ilişkinin destek sağlama ve model oluşturma boyutları arasında olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yüksek beklentilere sahip olma boyutu ile araç etik iklim arasında ilişki bulunmamıştır. Bağımsızlık etik iklim ile destek sağlama, entelektüel uyarım ve yüksek beklentilere sahip olma boyutları arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişki bulunurken; vizyon geliştirme/telkinde bulunma, model oluşturma ve grup amaçlarını geliştirme arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Dönüşümcü liderliğin etik iklimin anlamlı düzeyde yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Etik iklime ilişkin toplam varyansın yaklaşık % 40’ının dönüşümcü liderlik davranışları ile açıklandığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Davranış Bilimleri

The relationship between transformational school leadership and ethical climate

Öz:
Th is study aimed to investigate the relationship between transformational school leadership and ethical climate. The participants were 764 teachers in 50 elementary schools in Nigde during the 2008/2009 academic year. Two distinct instruments were used in this study. The Principal Leadership Style Inventory developed by Leithwood and Jantzi (1991) was used for determining principals’ transformational leadership style and the Ethical Climate Questionnaire developed by Victor and Cullen (1988) was used to determine the ethical climate. Pearson product correlation coeff icient and simple regression techniques were used for data analysis. Results showed that principals carried out fostering group goals the highest and holding high performance expectations the lowest among transformational leadership dimensions. Elementary schools had caring at the highest level and instrumental at the lowest level as ethical climate types. All dimensions of transformational leadership were positively related to caring, law and code, and rules ethical climate types. The highest relationship was found between all dimensions of transformational leadership and caring ethical climate type. Instrumental ethical climate was negatively related to providing vision or inspiration, models behavior, fostering group goals, providing support and providing intellectual stimulation. Instrumental was not significantly related holding high performance expectations. The highest negative relationship was found between instrumental and providing support, models behavior. Independence ethical climate was positively related to providing support, intellectual stimulation and holding high performance expectations. Independence was not significantly associated with providing vision or inspiration, models behavior and fostering group goals. School transformational leadership was a significant predict of ethical climate. A simple regression analysis showed that approximately 40% of the total variance pertaining to ethical climate can be explained by transformational leadership behaviors.
Anahtar Kelime:

Konular: Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Agarwal, J. & Malloy, D. C. (1999). Ethical work climate dimensions in a not-for-profit organization: An empirical study. Journal of Business Ethics, 20, 1-14.
  • Akbaba-Altun, S. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderliğe verdikleri önem ve uygulama düzeyleri. İlköğretim Online, 2(1), 10-17.
  • Aranson, E. (2001). Integrating leadership styles and ethical perspectives. Canadian Journal of Administrative Sciences, 14(4), 244-256.
  • Avolio, B. J., Bass, B. M., & Jung, D. I. (1999). Re-examination the components of transformational and transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 72, 441-462.
  • Barnett, K., McCormick, J., & Conners, R. (2001). Transformational leadership in schools: panacea, placebo or problem? Journal of Educational Administration, 39(1), 24-46.
  • Barnett, T. & Vaicys, C. (2000). The moderating eff ect of individuals’ perceptions of ethical work climate on ethical judgments and behavioral intentions. Journal of Business Ethics, 27, 351-362.
  • Bartels, L. K., Harrick, E., Martell, K., & Strickland, D. (1998). The relationship between ethical climate and ethical problems within human resource management. Journal of Business Ethics, 17, 799-804.
  • Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free Press.
  • Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
  • Bass, B. M. (1999). Two decades of research and development in transformational leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), 9-32.
  • Bass, B. M. & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership and organizational culture. Public Administration Quarterly, 17, 112-121.
  • Bass, B. M. & Steidlmeier, P. (1999). Ethics, character, and authentic transformational leadership behavior. Leadership Quarterly, 10(2), 181-217.
  • Bogler, R. (2001). The infl uence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37(5), 662-683.
  • Brower, H. H. & Shrader, C. B. (2000). Moral reasoning and ethical climate: Not-forprofit vs. for-profit boards of directors. Journal of Business Ethics, 26, 147-167.
  • Brown, M. C., Treviňo, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 117-134.
  • Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34, 71-86.
  • Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper & Row Publishers.
  • Bursalıoğlu, Z. (1994). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları.
  • Calabrese, R. L. & Roberts, B. (2001). The promise forsaken: Neglecting the ethical implications of leadership. International Journal of Educational Management, 15(6), 267-275.
  • Campbell, E. (1999). Ethical school leadership: Problems of an elusive role. In P. T. Begley (Ed.), Values and educational leadership (pp. 151-163). New York: State University of New York Press.
  • Carlson, D. S. & Perrewe, P. L. (1995). Institutionalization of organizational ethics through transformational leadership. Journal of Business Ethics, 14, 829-838.
  • Celep, C. (2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
  • Ciulla, J. B. (1995). Leadership ethics: Mapping the territory. Journal of Business Ethics, 5, 5-28.
  • Conger, J. A. (1999). Charismatic and transformational leadership in organizations: An insider’s perspective on these developing stream of research. Leadership Quarterly, 10(2), 145-179.
  • Cullen, J. B., Parboteeah, K. P., & Victor, B. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46, 127-141.
  • Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(16), 423-442.
  • Çelik, V. (1999). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Yayınları.
  • Dempster, N., Carter, L., Freakley, M., & Parry, L. (2004). Confl icts, confusions and contradictions in principals’ ethical decision making. Journal of Educational Administration, 42(4), 450-461.
  • Deshpande, S. P. (1996). The impact of ethical climate types on facets of job satisfaction: An empirical investigation. Journal of Business Ethics, 15, 655-660.
  • Dickson, M. W., Smith, D. B., Grojean, M. W., & Ehrhart, M. (2001). An organizational climate regarding ethics: The outcome of leader values and the practices that reflect them. Leadership Quarterly, 12, 197-217.
  • Easley, J. (2008). Moral school building leadership. Journal of Educational Administration, 46(1), 25-38.
  • Engelbrecht, A. S., Aswegen, A. S., & Theron, C. C. (2005). The eff ect of ethical values on transformational leadership and ethical climate in organizations. Journal of South African Journal of Business Management, 36(2), 19-26.
  • Erçetin, Ş. (2000) Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Erdoğan, İ. (2004). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
  • Fritzsche, D. J. (2000). Ethical climate and the ethical dimension of decision making. Journal of Business Ethics, 24, 125-140.
  • Fritzsche, D. J. & Becker, H. (1984). Linking management behavior to ethical philosophy: An empirical investigation. Academy of Management Journal, 27, 166-175.
  • Geijsel, F., Sleegers, P., & Berg, R. (1999). Transformational leadership and the implementation of large-scale innovation programs. Journal of Educational Administration, 37(4), 309-328.
  • Geijsel, F., Sleegers, P., Leithwood, K., & Jantzi, D. (2003). Transformatioanl leadership eff ect on teachers’ commitment and eff ort toward school reform. Journal of Educational Administration, 41(3), 228-256.
  • Greenfield, W. D. (1995). Toward a theory of school administration: The centrality of leadership. Educational Administration Quarterly, 31, 61-85.
  • Greenfield, W. D. (2004). Moral leadership in schools. Journal of Educational Administration, 42(2), 174-196.
  • Griffith, J. (2004). Relationship of principal transformational leadership to school staff job satisfaction, staff turnover, and school performance. Journal of Educational Administration, 12(3), 333-356.
  • Grojean, M. W., Resick, C. J., Dickson, M. W., & Smith, D. B. (2004). Leaders, values, and organizational climate: Examining leadership strategies for establishing an organizational climate regarding ethics. Journal of Business Ethics, 55, 223-241.
  • Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
  • Jantzi, D. & Leithwood, K. (1996). Toward an explanation of variation in teachers’ perceptions of transformational school leadership. Educational Administration Quarterly, 32(4), 512-538.
  • Kanungo, R. N. (2001). Ethical values of transactional and transformational leaders. Canadian Journal of Administrative Sciences, 18(4), 257-265.
  • Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(16), 443- 465.
  • Keiser, K. A. & Schulte, L. E. (2007). The development and validation of the elementary school ethical climate index. The School Community Journal, 17(2), 73-88.
  • Kirby, P. C., Paradise, L. V., & King, M. I. (1992). Extraordinary leaders in education: Understanding transformational leadership. Journal of Educational Research, 85(5), 303- 311.
  • Kirkpatrick, S. A. & Locke, E. A. (1991). Leadership: Do traits matter. Academy of Management Executive, 5(2), 48-60.
  • Koh, W. L., Steers, R. M., & Terborg, J. R. (1995). The eff ect of transformational leadership on teacher attitudes and student performance in Singapore. Journal of Organizational Behavior, 16, 319-333.
  • Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 49, 57-91.
  • Kuhnert, K. W. & Lewis, P. (1987). Transactional and transformational leadership: A constructive/developmental analysis. Academy of Management Journal, 12(4), 648-657.
  • Leithwood, K. (1992). The move toward transformational leadership. Educational Leadership, 49(5), 8-12.
  • Leithwood, K. (1994). Leadership for school restructuring. Educational Administrative Quarterly, 30(4), 498-518.
  • Leithwood, J. & Jantzi, D. (1991). The primary program: School survey (Ministry of Education Primary Research Project). Toronto: The Ontario Institute for Studies in Education.
  • Leithwood, K. & Jantzi, D. (2000). The effects of transformational leadership on organizational conditions and student engagement with school. Journal of Educational Administration, 38(2), 112-129.
  • Leithwood, K. & Jantzi, D. (2005). A review of transformational school leadership research 1996-2005. Leadership and Policy in Schools, 4, 177-199.
  • Marks, H. M. & Printy, S. M. (2003). Principal leadership and school performance: An integration of transformational and instructional leadership. Educational Administration Quarterly, 39(3), 370-397.
  • Martin, K. D. & Cullen, J. B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A meta-analytic review. Journal of Business Ethics, 69, 175-194.
  • Mendonca, M. (2001). Preparing for ethical leadership in organizations. Canadian Journal of Administrative Sciences, 18(4), 266-276.
  • Mendonca, M. & Kanungo, R. N. (2007). Ethical leadership. New York: Open University Press.
  • Özden, Y. (2002). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Pehlivan, İ. (1998). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem Yayınları.
  • Pillai, R., Schriesheim, C. A., & Williams, E. S. (1999). Fairness perceptions and trust as mediators for transformational and transactional leadership: A two-sample study. Journal of Management, 25(6), 897-933.
  • Podsakoff , P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
  • Reason, L. D. (2006). An investigation of the relationship between transformational and transactional principal leadership behaviors and an orientation in teacher leadership. Unpublished doctoral dissertation, Capella University, Minneapolis, MN.
  • Rosenblatt, Z. & Peled, D. (2002). School ethical climate and parental involvement. Journal of Educational Administration, 40(4), 349-367.
  • Rucinski, D. A. & Bauch, P. A. (2004). Refl ective, ethical, and moral constructs in educational leadership preparation: Effects on graduates’ practices. Journal of Educational Administration, 44(5), 487-508.
  • Sağnak, M. (2005). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin etik iklim türlerine ilişkin algı ve doyum düzeyleri. Eğitim Araştırmaları, 5, 203-211.
  • Schminke, M., Ambrose, M. L., & Neubaum, D. O. (2005). The eff ect of leader moral development on ethical climate and employee attitudes. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 135-151.
  • Sergiovanni, T. J. (1990). Adding value to leadership gets extraordinary results. Educational Leadership, 47(8), 23-27.
  • Shamir, B. & Howell, J. M . (1999). Organizational and contextual influences on the emergence and eff ectiveness of charismatic leadership. Leadership Quarterly, 10(2), 257- 283.
  • Starratt, R. J. (1991). Building an ethical school: A theory for practice in educational leadership. Educational Administration Quarterly, 27(2), 185-202.
  • Şahin, S. (2004). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 364-395.
  • Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Treviňo, L. K., Brown, M., & Pincus, L. (2003). A qualitative investigation of perceived executive ethical leadership: Perceptions from inside and outside the executive suite. Human Relations, 56(1), 5-37.
  • Treviňo, L. K., Butterfield, K. D., & McCabe, D. L. (1998). The ethical context in organizations: Influences on employee attitudes and behavior. Business Ethics Quarterly, 8(3), 447-476.
  • Treviňo, L. K., Hartman, L. P., & Brown, M. (2000). Moral person and moral manager: How executives develop a reputation for ethical leadership. California Management Review, 42(4), 128-142.
  • Vardi, Y. (2001). The effects organizational and ethical climates on misconduct at work. Journal of Business Ethics, 29, 325-337.
  • Victor, B. & Cullen, A. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quarterly, 33, 101-125.
  • Willower, D. J. (1999). Values and valuation: A naturalistic inquiry. In P. T. Begley (Ed.), Values and educational leadership (pp. 121-138). New York: State University of New York Press.
  • Wimbush, J. C. & Shepard, J. M. (1994). Toward an understanding of ethical climates: Its relationship to ethical behavior and supervisory influences. Journal of Business Ethics, 13, 637-647.
  • Wimbush, J. C., Shepard, J. M., & Markham, S. E. (1997). An empirical examination of the relationship between ethical climate and ethical behavior from multiple levels of analysis. Journal of Business Ethics, 16, 1705-1716.
  • Wittmer, D. & Coursey, D. (1997). Ethical work climates: Comparing top managers in public and private organizations. Journal of Public Administration Research & Theory, 6(4), 559-571.
  • Yu, H., Leithwood, K., & Jantzi, D. (2002). The effects of transformational leadership on teachers’ commitment to change in Hong Kong. Journal of Educational Administration, 38(29), 112-129.
  • Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. Leadership Quarterly, 10(2), 285-305.
APA SAĞNAK M (2010). Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. , 1113 - 1152.
Chicago SAĞNAK MESUT Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. (2010): 1113 - 1152.
MLA SAĞNAK MESUT Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. , 2010, ss.1113 - 1152.
AMA SAĞNAK M Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. . 2010; 1113 - 1152.
Vancouver SAĞNAK M Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. . 2010; 1113 - 1152.
IEEE SAĞNAK M "Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki." , ss.1113 - 1152, 2010.
ISNAD SAĞNAK, MESUT. "Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki". (2010), 1113-1152.
APA SAĞNAK M (2010). Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 1113 - 1152.
Chicago SAĞNAK MESUT Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10, no.2 (2010): 1113 - 1152.
MLA SAĞNAK MESUT Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.10, no.2, 2010, ss.1113 - 1152.
AMA SAĞNAK M Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2010; 10(2): 1113 - 1152.
Vancouver SAĞNAK M Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2010; 10(2): 1113 - 1152.
IEEE SAĞNAK M "Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10, ss.1113 - 1152, 2010.
ISNAD SAĞNAK, MESUT. "Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/2 (2010), 1113-1152.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 15:34

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları