Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular
Yıl: 2022 Cilt: 20 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 279 - 297 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35408/comuybd.886388 İndeks Tarihi: 13-09-2022
Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular
Öz: Ülke içerisinde, toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak olan kaynakların kıt olması, dışarıdan kaynak temini zorunlu kılar. Bu kaynak transferinin en arzulanan yolu belki de doğrudan yabancı yatırımlar olduğundan, ekonomi ile olan ilişkisi çevreye zarar vermeden ve sürdürülebilirliği sağlayabilecek nitelikte olmalıdır. Temel doğal kaynakların korunarak ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi sürdürülebilir büyüme açısından önemi yadsınamaz. Dolayısıyla bu çalışmadaki temel gaye, literatürde de kullanıldığı şekliyle karbondioksit (CO2) emisyonu ile net doğrudan yabancı yatırımlar, enerji tüketimi, kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla ilişkisini 1974-2015 döneminde yıllık veriler kullanılarak Toda-Yamamoto nedensellik testi ile Türkiye için araştırmaktır. Sonuç olarak enerji tüketimindeki artışın, CO2 emisyonunda bir artışa neden olduğu, ayrıca, CO2 emisyonundan enerji tüketimine doğru tek yönlü bir nedensellik olduğu görülmüştür. Net doğrudan yabancı yatırımlar ile CO2 emisyonu arasında bir ilişki bulunamamıştır. Kişi başına düşen gelirdeki bir artış ise, CO2’de bir azalışa neden olur. Bunla hem kişi başına düşen gelirden CO2’ye, hem de CO2’den kişi başına düşen gelire doğru çift yönlü nedensellik vardır.
Anahtar Kelime: The Empirical Findings for the Relationship between Foreign Direct Investments, Energy Consumption, Per Capitaincome And Carbon Dioxide(Co2) Emission in Turkey
Öz: Inside the country, the scarcity of resources to meet the needs of society makes it necessary to supply external resources. Since foreign direct investment is perhapsthe most desirable way to transfer this resource, its relationship with the economy should ensure sustainability without harming the environment. From the sustainablegrowth aspect, the importance of achieving economic growth by preserving essential natural resources is undeniable. Therefore, this study’s primary purpose is to researchTurkey’s relationship between carbon dioxide used as CO2 emissions and net foreign direct investment, energy consumption, gross domestic product per capita usingannual data with the Toda-Yamamoto causality test over 1974-2015. As a result, it has been found that no correlation has been found between net foreign direct investmentand CO2 emissions and the increase in energy consumption led to an increase in CO2 emissions and one-way causation from CO2 emissions to energy consumption.An increase in per capita income leads to a decrease in CO2. Along with this, there exists a bidirectional causality both from per capita income to CO2 and from CO2 toper capita income.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbulut Bekar, S. ve Terzi, H. (2018). Türkiye’de CO2 Emisyonu ile Dışa Açıklık Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 83-98.
- Akçay, S. ve Karasoy, A. (2018). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Karbondioksit Emisyonu İlişkisi: Türkiye Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(2), 501-526.
- Aliyu, M. A. (2005). Foreign Direct Investment and The Environment: Pollution Haven Hypothesis Revisited. In Eight Annual Conference on Global Economic Analysis, 1-35.
- Artan, S., Hayaloğlu, P., ve Seyhan, B. (2015). Türkiye’de Çevre Kirliliği, Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 308-325.
- Atici, C. ve Kurt, F. (2007). Türkiye’nin Dış Ticareti ve Çevre Kirliliği: Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(2), 61-69.
- Benli, M. (2019). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Karbon Emisyonu ve İktisadi Büyüme: Veriye Dayalı Bir Analiz. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6(1), 35-59.
- Büyükyılmaz, A. ve Mert, M. (2015). CO2 Emisyonu, Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin MS-VAR Yaklaşımı ile Modellenmesi: Türkiye Örneği. Journal of World of Turks, 7(3), 103-117.
- Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressivetime Series with a Unit Root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
- Dinç, M. ve Dinç, Ö. G. (2021). Türkiye’de Enerji Tüketimi ile Finansal Gelişmişlik, Ekonomik Büyüme ve Doğrudan Yabancı Yatırım Arasındaki İlişki. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 30-49.
- Doğan, İ. ve Topallı, N. (2016). Milli Gelir, Karbon Emisyonu ve Enerji Tüketimi: Türkiye İçin Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Nedensellik Analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 107-121.
- Duase, J. (2007). Exchange Rate Shock on Malaysian Prices of Import and Export: An Empirical Analysis. Journal of Economic Cooperation and Development, 30(3), 99-114.
- Duan, Y., Ji, T. ve Yu, T. (2021) Reassessing Pollution Haven Effect in Global Value Chains, Journal of Cleaner Production, 284(1), 1- 10.
- Haug, A. A. ve Ucal, M. (2019). The Role of Trade and FDI for CO2 Emissions in Turkey: Nonlinear Relationships. Energy Economics, 81, 297-307.
- Işık, N., Ö. Engeloğlu. ve Kılınç, E. C. (2015). Kişi Başına Gelir ile Çevre Kirliliği Arasındaki İlişki: Gelir Seviyesine Göre Ülke Gurupları İçin Çevresel Kuznets Eğrisi Uygulaması, AKÜ İİBF Dergisi, 17(2), 107-125.
- Keskingöz, H. ve Karamelikli, H. (2015). Dış Ticaret-Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyümenin CO2 Emisyonu Üzerine Etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 7-17.
- Kılıçarslan, Z. ve Dumrul, Y. (2017). Foreign Direct Investments and CO2 Emissions Relationship: The Case of Turkey. Business and Economics Research Journal (BERJ), 8(4), 647-660.
- Kızılkaya, O. (2017). The Impact of Economic Growth and Foreign Direct Investment on CO2 Emissions: The Case of Turkey. Turkish Economic Review, 4(1), 106-118.
- Koçak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
- Kurt, Ü., Kılıç, C. ve Özekicioğlu, H. (2019). Doğrudan Yabancı Yatırımların CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1), 213-224.
- Munasinghe, M. (2001). Sustainable Development and Climate Change: Applying the Sustainomics Transdisciplinary Meta-Framework. Internatinal Journey of Global Environmental Issues, 1(1), 13-55.
- Munasinghe, M. (2009). Sustainable Development in Practice: Sustainomics Methodology and Applications, Cambridge University Press, New York.
- Najam, A. ve Cleveland, C. (2003). Energy and Asustainable Development at Global Environmental Summits. An Evolving Agena.Environtment,Developmenet and Sustainability, 5, 117-138.
- Öcal, O., Altınöz, B. ve Aslan, A. (2020). The Effects of Economic Growth and Energy Consumption on Ecological Footprint and Carbon Emissions: Evidence from Turkey. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(3), 667-681.
- Özturk, İ. ve Acaravci, A. (2013). The Long-Run and Causal Analysis of Energy, Growth, Openness and Financial Development on Carbon Emissions in Turkey. Energy Economics, 36, 262–267.
- Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
- Sachs, J. (2019). Sürdürülebilir Kalınma Çağı (Barış Gönülşen). Yeditepe Üniversitesi Yayınları, İstanbul
- Şeker, F., Ertuğrul, H. M., ve Çetin, M. (2015). The Impact of Foreign Direct Investment on Environmental Quality: A Bounds Testing and Causality Analysis for Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, 347- 356.
- Taofeek, B., Olukayode, O. S., Samuel, O. I. ve Joshua, O. (2014). Hazards of Environmental Pollution: A Global Environmental Challenges and Way Forward. Global Advances Research Journal of Environmental Science and Toxicology, 3(1), 1-5.
- Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inferences in Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225 250.
- Uysal, D. ve Yapraklı, H. (2016). Kişi Başına Düşen Gelir, Enerji Tüketimi ve Karbondioksit (CO2) Emisyonu Arasındaki İlişkinin Yapısal Kırılmalar Altında Analizi: Türkiye Örneği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 186-202.
- Vogel M. P. (1999). Environmental Kuznets Curves: A Study on the Economic Theory and Political Economy of Environmental Quality Improvements in The Course of Economic Growth. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems 469, Springer.
- Yenisu, E. (2018). Enerji Tüketimi, CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Van YYÜ İİBF Dergisi, 3(5), 9-29.
- Zapata, H. O. ve Rambaldi, A. N. (1997). Monte Carlo Evidence on Cointegration and Causation. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 59(2), 285-298.
| APA | DEMIR Y (2022). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. , 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| Chicago | DEMIR YUSUF Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. (2022): 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| MLA | DEMIR YUSUF Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. , 2022, ss.279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| AMA | DEMIR Y Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. . 2022; 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| Vancouver | DEMIR Y Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. . 2022; 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| IEEE | DEMIR Y "Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular." , ss.279 - 297, 2022. 10.35408/comuybd.886388 |
| ISNAD | DEMIR, YUSUF. "Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular". (2022), 279-297. https://doi.org/10.35408/comuybd.886388 |
| APA | DEMIR Y (2022). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(44), 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| Chicago | DEMIR YUSUF Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. Yönetim Bilimleri Dergisi 20, no.44 (2022): 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| MLA | DEMIR YUSUF Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. Yönetim Bilimleri Dergisi, vol.20, no.44, 2022, ss.279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| AMA | DEMIR Y Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2022; 20(44): 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| Vancouver | DEMIR Y Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2022; 20(44): 279 - 297. 10.35408/comuybd.886388 |
| IEEE | DEMIR Y "Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular." Yönetim Bilimleri Dergisi, 20, ss.279 - 297, 2022. 10.35408/comuybd.886388 |
| ISNAD | DEMIR, YUSUF. "Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ve Karbondioksit (Co2) Emisyonu İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular". Yönetim Bilimleri Dergisi 20/44 (2022), 279-297. https://doi.org/10.35408/comuybd.886388 |
