Yıl: 2022 Cilt: 26 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 153 - 172 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18505/cuid.1080031 İndeks Tarihi: 18-08-2022

Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi

Öz:
Bu çalışma, kırsal yaşam ve tarımsal faaliyette bulunan çiftçilerin dinsel tutum ve davranışlarının tarımsal problemlerin çözümüne etkisini Antalya örnekleminde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çiftçilerin eylem ve tutumları üzerinden dinsel zihniyetleri ise tarım algıları, tarımsal üretim problemleri ve dini tutumlar ölçekleri bağlamında analiz edilmiştir. Tarımsal üretim problemlerin çözümünde dinsel zihniyet, tarımsal faaliyetlerin değişimi üzerinden gelişen sosyal sorunlar ve tavır alışlarla bağlantılı bir konudur. Teknolojik değişimlerle birlikte yapısal bir dönüşüm geçiren çiftçilik, bugün üretim-sağlık denkleminde en çetrefilli dönemini yaşamaktadır. Tohumların ıslahı, toprağın analizi, üretim sürecindeki ilaçlama geleneksel formdan modern bir forma taşınmış; bu durum, ürün ve üretene yönelik güven problemini doğurmuştur. Dini tutumların tarımsal üretim problemlerinin çözümüne etkisi nedir? sorusunu merkeze alan çalışmamızda veriler, Antalyalı çiftçiler ile yüz yüze görüşülerek anket yoluyla elde edilmiş ve tarım algısı, tarımsal üretim problemleri ve dini tutum şeklinde üç ölçek geliştirilmiştir. Tarım algısı ölçeği, çiftçilerin toprak, meslek ve teknoloji algıları üzerinden üç boyutla ele alınırken dini tutum ölçeği kader, halk inanışları, geleneksel uygulamalar ve fıkhî kurallar üzerinden dört boyutla ele alınmıştır. Tarımsal üretim problemleri ölçeği ise tek boyutlu olarak ele alınmıştır. Her üç ölçek özelinde toplanan veriler standart sapma ve ortalama, yapısal eşitlik modellemesi (YEM) tekniklerinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli çerçevesinde dört hipotez geliştirilmiş ve bu hipotezler test edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli temelinde ileri sürülen hipotezlerin hepsinde anlamlı ilişki bulunmuş ve her biri yordamıştır. Bu sonuçlara göre kader algısı tarım algısındaki varyansın % 17’sini ve dini tutum algısındaki varyansın da % 12’sini açıklamaktadır. Diğer yordayıcı değişkenler olarak tarım algısı etik problemlerdeki varyansın % 31’ini açıklarken dini tutum algısının etik problemlerdeki varyansın % 6’sını açıkladığı görülmektedir. Elde edilen bulgulardan hareketle çiftçilerde kader algısının tarım algısını ve dini tutum algısını anlamlı düzeyde yordadığı ve bu iki değişkenin de ayrı ayrı olarak etik problemler üzerinde anlamlı düzeyde yordayıcı bir etkiye sahip olduğu söylenebilir. Tarımsal faaliyet ve üretim sürecinde ortaya çıkan problemlerin çözümünde yapısal eşitlik modeli düzleminde ilişkilendirilen dinsel zihniyetin en başında kader algısı gelmektedir. Kader algısında çiftçiler, belirsizliğe bazen de çaresizliğe karşı dinsel bir zemine tutunma anlamında kutsalla her daim zihinsel bir bağ oluşturmaktadırlar. Tarımsal faaliyetler her ne kadar yapısal dönüşümler geçirse de doğa ve iklim şartlarından bağımsız değildir. Çiftçilerin tarım algısındaki yüksek duyarlılık oranları, bu dinsel zemin ve gündelik gerçekliğin ürettiği zorunluluklardan kaynaklandığı söylenebilir. Söz konusu yordama ilişkisi özelinde kader algısı toprak, meslek ve teknoloji gibi alt boyutları olan tarım algısına yönelik ürettiği zihniyet, dinsel içerikler taşımaktadır. Bu anlamda çiftçilerde toprak, geçimlerini elde etmelerine imkan tanıyan bir mülkiyet olmanın yanında dinsel bir içerikle Tanrı tarafından yapılan bir emanet olarak algılanmaktadır. Yine meslek olarak çiftçiliğin, kadim temellendirmelerle insanlık tarihi için oynadığı rolden hareketle dinî temellendirmeler içermektedir. Ama bütün bu dini referanslar teknolojik olarak tarımsal faaliyetlerin yenilenmesine karşı direnç oluşturmaktan ziyade hem mesleğin hem de tarımsal faaliyetlerin gelişmesine yönelik bir teşvik unsuru olarak algılanmaktadır. Kader algısı temelinde var olan dinsel zemin, aynı şekilde halk inanışları, geleneksel uygulamalar ve fıkhi kurallar alt boyutlu dini tutum algılarını da etkilemektedir. Tarım ve geleneksel uygulama algılarının ise hem çiftçiliğin hem de mesleğin sosyal hayatla buluşan tarımsal üretim sorunlarına dinsel içerikler sunduğu ölçülmüştür. Bu ilişki, var olan problemlere üretilecek çözümlere referans sunmanın yanında, her işte olduğu gibi, çiftçilik mesleğinde de insan unsuruna yönelik politikalara kaynaklık edebilir. Çalışmamız dinsel zemininin boyutlarının tespit edilmesi, bu boyutların tarımsal üretim sorunlarıyla irtibatlandırılması ve yapısal eşitlik modeli bağlamında tarımsal üretim problemlerinin çözümüne alt yapı sunmasının hedeflenmesiyle tarımsal faaliyet ve kırsal yaşam çalışmalarından ayrılmaktadır. Bütüncül perspektifle çalışmada kader, tarım algısı, dinsel tutum ve tarımsal üretim problemlerinin yordama boyutları ve üretim süreci problemlerinin çözümünde dinsel zeminin keşfi hedeflenmiştir. Tarımsal üretim sürecinde ortaya çıkan üretim problemlerinde dinsel zemin ise gündelik hayatta din, genetik, fıtrat, ahiret, kimyasal ilaçlama, sağlık, hayattayken karşılığını görme, ahlaki tutarlılık gibi içeriklere sahip yargılarla ölçülmüştür. Çalışmayı diğer çalışmalardan ayran bir diğer özgü noktası ise tarımsal üretimde oluşan problemlerin çözümünde ihmal edilen üreticinin dinsel farkındalıklarına yönelik içerik üretmektir diyebiliriz.
Anahtar Kelime: Din Sosyolojisi Çiftçilik Yapısal Eşitlik Modeli Dini Tutum Tarım Algısı Tarımsal Üretim Problemler

An Analysis of Religious Attitudes and Behaviors in Solving Agricultural Production Problems

Öz:
This study aims to analyse the effect of religious attitudes and behaviour of farmers engaged in rural life and agricultural activities on the solution of agricultural problems in the sample of Antalya. The religious mentality of the farmers through their actions and attitudes have been analysed in the context of agricultural perceptions, agricultural production problems and religious attitudes scales. The religious mentality in the solution of agricultural production problems is a subject that is dealt with in connection with the social problems and attitudes that develop over the change of agricultural activities. Farming, which has undergone a structural transformation with technological changes, is experiencing its most difficult period in the production-health equation today. Seed improvement, soil analysis, spraying in the production process has been moved from the traditional form to the modern form; this situation has created a trust problem for the product and the producer. In our study, which focuses on the question of "What is the effect of religious attitudes on the solution of agricultural production problems?", the data have been obtained through face-to-face interviews with the farmers of Antalya and three scales have been developed as agricultural perception, agricultural production problems and religious attitudes. While the scale of agricultural perception is handled in three aspects through the farmers' perceptions of land, profession and technology; the scale of religious attitudes is discussed in four aspects through fate, folk beliefs, traditional practices and fiqh rules. The scale of agricultural production problems is discussed as one-dimensional. Data collected through each of these three scales has been analysed with the help of standard deviation and mean and structural equation modelling (SEM) techniques. Within the framework of the structural equation model, four hypotheses have been developed and these hypotheses have been tested. A significant relationship has been found and predicted in all of the hypotheses put forward on the basis of the structural equation model. According to these results, the perception of fate explains 17% of the variance in the perception of agriculture and 12% of the variance in the perception of religious attitudes. Perception of agriculture as other predictor variables explains 31% of the variance in ethical problems while perception of religious attitude explains 6% of the variance in ethical problems. Based on the findings, it can be said that the perception of fate in farmers significantly predicts the perception of agriculture and religious attitude, and these two variables separately have a significant predictive effect on ethical problems. The perception of fate comes first among the religious mentality associated with the structural equation model in solving the problems that arise in the agricultural activity and production process. In the perception of fate, farmers always form a mental bond with the sacred in the sense of holding on to a religious ground against uncertainty and sometimes helplessness. Although agricultural activities have undergone structural transformations, they are not independent of nature and climatic conditions. It can be said that the high sensitivity of farmers in their perception of agriculture is due to the necessity of this religious ground and daily reality. In particular, the mentality produced for the perception of agriculture, which has sub-dimensions such as the perception of fate, land, profession and technology, has religious contents. In this sense, the land is perceived as a trust made by God with a religious content, as well as being a property that allows farmers to earn their livelihood. Again, it contains religious foundations based on the role that farming as a profession plays for the history of humanity with ancient foundations. But all these religious references are perceived as an incentive for the development of both the profession and agricultural activities, rather than creating a resistance against the renewal of agricultural activities technologically. The religious ground that exists on the basis of the perception of fate, as well as , folk beliefs, traditional practices and fiqh rules, affects the sub- dimension religious attitude perceptions. Perceptions of agriculture and traditional practice, on the other hand, have been measured to offer religious content to agricultural production problems that meet with social life in both farming and the profession. This relationship, in addition to providing a reference to the solutions to be produced for existing problems, can also be a source for policies regarding the human element in the farming profession, as it is in every business. Our study differs from agricultural activities and rural life studies in that it aims to determine the dimensions of the religious ground, to connect these dimensions with agricultural production problems, and to provide an infrastructure for the solution of agricultural production problems in the context of the structural equation model. In the study, it is aimed to explore the religious ground in the solution of production process problems and the predictive dimensions of fate, agricultural perception, religious attitude and agricultural production problems with a holistic perspective. The religious ground in the production problems that arise in the agricultural production process, on the other hand, has been measured by judgments that have content such as religion, genetics, nature, the hereafter, chemical spraying, health, seeing the reward in life, moral consistency. We can say that another specific point that distinguishes the study from other studies is to produce content for the religious awareness of the producer, which is neglected in solving the problems in agricultural production.
Anahtar Kelime: Sociology of Religion Farming Structural Equation Model Religious Attitude Agricultural Production Problems

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acıpayamlı, Orhan. “Türkiye’de Yağmur Duası ve Psiko-Sosyal Metotla İncelenmesi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Fakültesi Dergisi 21/1-2 (1963), 1-39.
  • Albayrak, Ahmet vd. “Dua Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/34 (2014), 365- 372.
  • Alhamidi, Sameer K. vd. “The Cultural Background Of The Sustainability Of The Traditional Farming System İn The Ghouta, The Oasis of Damascus, Syria”. Agriculture and Human Values 20 (2003), 231-240.
  • Berger, Peter Ludwig - Berger, Brigitte. Sociology: A Biographical Approach. New York: Basic Books, 1972.
  • Berger, Peter Ludwig. Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of Religion. New York: Open Road Media Press, 2011.
  • Berger, Peter Ludwig. The Social Reality of Religion. Penguin Books, 1973.
  • Berry, Wendell. The Unsettling of America. Berkeley: Counterpoint Press, 2015.
  • Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru Folklor. İstanbul: Bilgesu Yayınları, 2013.
  • Bozkurt, Veysel. Değişen Dünyada Sosyoloji. Bursa: Alfa Yayınları, 2004.
  • Bozkurt, Veysel. Endüstriyel ve Post-Endüstriyel Dönüşüm. Bursa: Aktüel Yayınları, 2005.
  • Byrne, Barbara M. Structural Equation Modeling with Lisrel, Prelis, And Simplis: Basic Concepts, Applications and Programming. NewYork: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, 1998.
  • Cardoso, Sarika P. - Harvey, James. “Ethical frameworks and farmer participation in controversial farming practices”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 25/3 (2012), 377-404
  • Çıplak, Nilgün. “Halk Kültüründe Nazar, Nazarlık İnancı ve Bunlara Bağlı Uygulamalar”. Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR) 15 (2004), 103-125.
  • Çokuysal, Burçin. “Sürdürülebilir Tarım ve Gıda Üretiminde Etik İkilemleri Anlamanın ve Tartışmanın Önemi”. Türkiye Biyoetik Dergisi 7/3 (2020), 114-123.
  • Dinçer, Ömer - Fidan, Yahya. İşletme Yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları,1996. Durkheim, Emile. Dini Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.
  • Ekici, Metin - Fedakar, Pınar. “Gelenek, Aktarma, Dönüşüm ve Kültür Endüstrisi Bağlamında Nazar ve Nazar Boncuğu”. Milli Folklor Dergisi 104 (2014), 40-50.
  • Eliade, Mircea. Cosmos and History. New York: Harper, 1959.
  • Eliade, Mircea. Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2003.
  • Erdiç, Şaban. “Bir İnşa Süreci Olarak Fenomenolojik Perspektifte Kutsal ve Kutsallaşma -Ziyaret Fenomeni Örneği”. Milli Folklor 29/114, (2017), 39-51.
  • Eroğlu, Ahmet Hikmet. “Halk İnanışları”. Halk İnanışları: Grafiker El Kitabı. ed. Durmuş Arık -Ahmet Hikmet Eroğlu. 20-39. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
  • Giddens, Anthony. The Consequences of Modernity. Stanford University Press: Polity Press, 1990.
  • Günay, Ünver vd. Kayseri ve Çevresinde Ziyaret ve Ziyaret Yerleri. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 1996.
  • Günden, Cihat - Miran, Bülent. “Yeni Çevresel Paradigmaya Ölçeğiyle Çiftçilerin Çevre Tutumunun Belirlenmesi: İzmir İli Torbalı İlçesi Örneği”. Ekoloji 18/69 (2008), 41-50.
  • Hall, Richard H. Occupations and Social Structure. New Jersey: Prentice Hall, 1975.
  • Harmancı, Meriç. “Kutlu Başlangıçtan Ebedi İstirahatgaha: Türk Tasavvuf Edebiyatı Toprak Algısı”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 13 (2014), 23-38.
  • James, Harvey S. “On Finding Solutions to Ethical Problems In Agriculture”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 16 (2003), 439–457.
  • Kaya, Ercan vd. “Üniversite Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Gıda Ürünlerine Bakışı”. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2/3 (2012), 55-60.
  • Koç, Mustafa. “Ruh Sağlığı ile Dini Başa Çıkma Olarak Dua ve ibadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Ekev Akademik Dergi 9/24 (2005), 11-32.
  • Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 12. Basım, 2016.
  • Levis, Roy – Maude, Angus. Professional People. London: Phoenix House, 1952.
  • Macit, Mustafa. Erzurum Kırsalında “Çalışmay”la İlgili Tutumlar ve Din. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
  • Mardin, Şerif. Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim, 5. Basım, 1996.
  • Mardin, Şerif. Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
  • Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay–Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
  • Monangi, Freddy S. –Balınt, Peter J. “Prayer Behavior in Rural Kilimanjaro,Tanzania” Journal fort he Scientific Study of Religion 53/4 (2014), 760-774.
  • Neff, Walter S. Work and Human Behavior. New York: Atherton Pres, 1968.
  • Özel, Mustafa. Stratejik Yönetim ve Liderlik. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
  • Paterson, John L. Geography And Religion, Agriculture And Stewardship: The Practıce Of Agrıcultural Stewardship the Christian Farmers Federations of Canada. Columbia: University of Biritish, PhD Thesis, 1998.
  • Sanford, A. Whitney. “Why We Need Religion To Solve The World Food Crisis". Zygon 49/4, 2013.
  • Seçer, İsmail. “Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk ile Anksiyete Duyarlılığı Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi”. Eğitim ve Bilim 39/176 (2014), 369-382.
  • Stock, Paul V. "Good Farmers’ as Reflexive Producers: an Examination of Family Organic Farmers in the US Midwest", Sociologia Ruralis 47/2, (2007), 83-102.
  • Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
  • Tekin, Mustafa. Ziyaret Fenomeni Çerçevesinde Dua ve Sosyal Sorunlar. İstanbul: Rağbet yayınları, 2012.
  • Tunaya, Tarık Zafer. İslamcılık Akımı. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.
  • Wach, Joachim. Sociology of Religion. London and New York: Routledge, 1947.
  • Weber, Max. From Max Weber: Essay in Sociology. Ed. Hans H. Gerth–Charles Wright Mills, New York: Oxford University Press, 1946.
  • Weber, Max. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. Translation: Talcott Parsons, New York: e Taylor & Francis, 2005.
  • Yalçın, Mine – Boz, İsmet. "Kumluca İlçesinde Serada Üreticilerin Kullandıkları Bilgi Kaynakları", Bahçe Dergisi 36/1-2, (2007), 1-10.
  • Yılmaz, Veysel - Çelik, H. Eray. Lisrel 9.1 ile Yapısal Eşitlik Modellemesi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2013.
APA KARSLI B, KARAMAN S (2022). Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. , 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
Chicago KARSLI Bahset,KARAMAN Suleyman Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. (2022): 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
MLA KARSLI Bahset,KARAMAN Suleyman Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. , 2022, ss.153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
AMA KARSLI B,KARAMAN S Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. . 2022; 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
Vancouver KARSLI B,KARAMAN S Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. . 2022; 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
IEEE KARSLI B,KARAMAN S "Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi." , ss.153 - 172, 2022. 10.18505/cuid.1080031
ISNAD KARSLI, Bahset - KARAMAN, Suleyman. "Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi". (2022), 153-172. https://doi.org/10.18505/cuid.1080031
APA KARSLI B, KARAMAN S (2022). Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26(1), 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
Chicago KARSLI Bahset,KARAMAN Suleyman Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 26, no.1 (2022): 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
MLA KARSLI Bahset,KARAMAN Suleyman Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.26, no.1, 2022, ss.153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
AMA KARSLI B,KARAMAN S Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2022; 26(1): 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
Vancouver KARSLI B,KARAMAN S Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2022; 26(1): 153 - 172. 10.18505/cuid.1080031
IEEE KARSLI B,KARAMAN S "Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26, ss.153 - 172, 2022. 10.18505/cuid.1080031
ISNAD KARSLI, Bahset - KARAMAN, Suleyman. "Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 26/1 (2022), 153-172. https://doi.org/10.18505/cuid.1080031