Yıl: 2022 Cilt: 26 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 268 - 280 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5152/JSSI.2022.998494 İndeks Tarihi: 14-10-2022

Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması

Öz:
Son yıllarda hizmet sektörü içinde popüler hale gelen sağlık turizminin özellikle ekonomik açıdan önemi gün geçtikçe artmaktadır. Sağlık hizmeti alma ihtiyacı bireylerin sürekli değişen istek ve ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmekte ve teknolojik ilerlemelerle birlikte değişim göstermektedir. Gelişmekte olan ülkelerden biri olan Türkiye’de sağlık turizmi, gelişim halindeki bir sektördür. Bu kapsamda çalışmanın amacı, sağlık hizmeti almak için Erzurum’a gelen Nahçıvan uyruklu vatandaşların sağlık hizmeti talebini etkileyen faktörlerin araştırılma- sıdır. Araştırmada kullanılan anketin yapıldığı dönem itibariyle Erzurum’a sağlık hizmeti almak için bireylerin yaklaşık %34’ü ilk kez, %37’si 2-4 kez ve %30’u ise 5 kez ve daha fazla gelmiştir. Çalışma, sağlık hizmeti talep sıklığını ve bu sıklığı etkileyen faktörlerin sıralı lojistik regresyon analiziyle araştırılmasına dayanmaktadır. Çalış- mada yaş, iş durumu, gelir, Erzurum’daki sağlık kurumlarının tercih edilmesi, sağlık hizmetlerinin fiyatı, başvuru ve kayıt işlemlerinde geçen süre, doktor ve hemşire hizmetleri, konaklama ve hastane ücreti, Erzurum’daki sağlık hizmetlerinin ülke, kültür ve dil yakınlığı nedeniyle tercih edilmesi değişkenlerinin sağlık hizmeti talebi üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Tahmin edilen model sonuçlarına göre, Erzurum’daki sağlık hizmetlerini ülkeye yakınlık nedeniyle tercih etmeyen bireylerin ülkeye yakınlık nedeniyle tercih edenlere göre ilk kez sağlık hizmeti talep etme sıklığı %17,4 daha azdır. Konaklama ücreti 151-250 ve 251-400 ₼ olan kişilerin konaklama ücreti 50 ₼ ve altındakilere göre ilk kez sağlık hizmeti talep etme sıklığı sırasıyla %13,7 ve %16,5 daha azdır. Hastane ücreti 51-150 ₼ olan kişilerin hastane ücreti 50 ₼ ve altındakilere göre ilk kez sağlık hizmeti talep etme sıklığı %13,5 daha azdır.
Anahtar Kelime:

Determinants of Health Service Demand of Patients Coming from Nakhchivan: Erzurum Application

Öz:
The importance of health tourism, which has become popular in the service sector in recent years, is increas- ing day by day, especially in economic terms. The need to receive health services is shaped in line with the ever-changing demands and needs of individuals and changes with technological advances. In Turkey, one of the developing countries, health tourism is a developing sector. In this context, the aim of the study is to investigate the factors affecting the health service demand of Nakhchivan citizens who come to Erzurum to receive health services. As of the period of the survey used in the research, about 34% of the individuals came to Erzurum for the first time, 37% 2-4 times, and 30% came 5 times or more to receive health services. The study is based on investigating the frequency of health service demand and the factors affecting this frequen- cy with ordinal logistic regression analysis. In the study, it has been determined that the variables of age, job status, income, preference of health institutions in Erzurum, price of health services, time spent in applica - tion and registration procedures, doctor and nurse services, accommodation and hospital fees, preference of health services in Erzurum due to country, culture and language proximity. According to the estimated model results, individuals who do not prefer health services in Erzurum because of proximity to the country are 17.4% less likely to request health services for the first time than those who prefer them because of proximity to the country. Persons with an accommodation fee of ₼151-250 and 251-400 ₼ are 13.7% and 16.5% less likely to re- quest healthcare services for the first time than those with an accommodation fee of ₼50 and below. Persons with a hospital fee of 51-150 ₼ are 13.5% less likely to request health services for the first time than those with a hospital fee of 50 ₼ and below.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, N., & Turan, A. (2016). Sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalığı üzerine bir araştırma: Ahi Evran Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanları örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 17-36.
  • Aigbogun, O., Yassin, S. N., & Shoukat, Z. (2013). A model for accelerating the growth of health care tourism in Malaysia. Journal of Business and Econo- mics, 4(2), 169-179.
  • Akın, C. S. (2007). Sağlık ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye’de sağlık sektörü ve harcamaları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi].
  • Aktepe, C. (2013). Sağlık turizminde yeni fırsatlar ve Türkiye’de yerleşik sağlık işletmelerinin pazarlama çabaları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(1), 170-188. Albayrak, A. S. (2006). Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
  • Albayrak, Ç. (2020). Şehir hastanelerinin sağlık turizmine etkisinin SWOT analizi ile incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi].
  • Ananth, C. V., & Kleinbaum, D. G. (1997). Regression models for ordinal responses: a review of methods and applications. International Journal of Epide- miology, 26(6), 1323-1333. [Crossref]
  • Anvekar, S. R. (2012). Medical tourism in India: a strategic approach towards effective branding for health care services marketing. American Journal of Management, 12(2/3), 108-116.
  • Assembly, U. G. (1948). Universal declaration of human rights. UN General Assembly, 302(2), 14-25.
  • Atlı Y., & Yücel, N. (2018). Sağlık kurumları, sağlık kurumlarında marka ve Elâzığ ili sağlık sektörü. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 45-64.
  • Australian Institute of Health and Welfare. (2008). Australia’s health 2008. AIHW.
  • Aydın, D., Aktepe, C., Şahbaz, R. P., & Arslan, S. (2011). Türkiye’de medikal turizmin geleceği. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi ile Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü ortak raporu Erişim tarihi: 10.06.2021. https://www.byclb.com/ Files/turizm/turkiyede-medikal-turizm-gelecegi.pdf
  • Ayhan, S. (2006). Sıralı lojistik regresyon analiziyle Türkiye’deki hemşirelerin iş bırakma niyetini etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi].
  • Badulescu, D., & Badulescu, A. (2014). Medical tourism: Between entrepreneurship opportunities and bioethics boundaries: narrative review article. Ira- nian Journal of Public Health, 43(4), 406-415.
  • Bagheri, A., Habshah, M., & Imon, R. H. M. R. (2012). A novel collinearity-influential observation diagnostic measure based on a group deletion approach. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 41(8), 1379-1396. [Crossref]
  • Cheah, C. F., & Abdul Rahim, A. S. (2018). Relationship between health care and tourism sectors to economic growth: the case of Malaysia, Singapore and Thailand. Pertanika J Social Sciences & Humanities, 26(2), 1203-1213.
  • Chen, C., & Hughes, J. (2004). Using ordinal regression model to analyze student satisfaction questionnaires. Association for Institutional Research, 1(26), 1-13.
  • Çavuş, A., & Gönenbaba, İ. (2020). Erzurum’daki hastanelerin sağlık turizmi açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(4), 1681-1693.
  • Current Perspectives in Social Sciences 2022 26(3): 268-280 l doi: 10.5152/JSSI.2022.998494
  • Çoban, H. (2009). Sağlık ekonomisi ve Türkiye’de sağlık hizmetlerinin yeniden yapılandırılması [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
  • de Almeida, I. C. S., Ribeiro, H. C., & de Oliveira Santos, E. (2016). Domestic medical tourism: A new look on patients of the public health system and their companions. In V. Katsoni, & A. Stratigea (Eds.), Tourism and culture in the age of innovation. Springer. [Crossref]
  • Dewar, D. M. (2010). Essentials of health economics. Jones and Bartlett Publishers.
  • Edinsel, S., & Adıgüzel, O. (2014). Türkiye’nin sağlık turizmi açısından son beş yıldaki dünya ülkeleri içindeki konumu ve gelişmeleri. Çankırı Karatekin Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 167-190.
  • Ekinci, E. (2019). Sağlık turizmine ilişkin düzenleme ve teşviklerin sağlık turizmi gelirlerine etkisi: müdahale analizi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi].
  • Ersöz, F. (2008). Türkiye ile OECD ülkelerinin sağlık düzeyleri ve sağlık harcamalarının analizi. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 1(2), 95-104.
  • Folland, S., Goodman, A. C., & Stano, M. (2007). The Economics of Health and Health Care. Pearson Prentice Hall.
  • Gençoğlu, P. (2018). Türkiye’de illerin gelişmişlik düzeyi dikkate alınarak sağlık hizmetlerinin kümeleme analizi aracılığıyla değerlendirilmesi. Erciyes Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (52), 301-324. [Crossref]
  • Gonzales, A., Brenzel, L., & Sancho, J. (2001). Health tourism and related services: Caribbean development and international trade (Final Report) Erişim tarihi: 10.06.2021. https://caricom.org/documents/10111-health_study.pdf
  • Gupta, V., & Das, P. (2012). Medical tourism in India. Clinics in Laboratory Medicine, 32(2), 321-325. [Crossref]
  • Gülmez, Z. (2012). Türkiye’de ve Dünya’da sağlık turizmi ve çeşitleri: sağlık turizminin ülkemizdeki mevcut durumu ve bazı ülkelerle kıyaslanması [Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
  • Gündüz, F. F., Gündüz, S., & Yavuz, H. B. (2019). Türkiye’nin sağlık turizmi talebini etkileyen faktörlerin analizi: Çekim modeli yaklaşımı. Iğdır University Journal of Social Sciences, (17), 717-739.
  • Hall, C. M. (2013). Medical tourism the ethics, regulation and marketing of health mobility. Routledge.
  • Hurley, J. (2000). An overview of the normative economics of the health sector. In A. J. Culyer, & J. P. Newhouse (Eds.), Handbook of health economics. Elsevier. [Crossref]
  • Izadi, M., Ayoobian, A., Nasiri, T., Joneidi, N., Fazel, M., & Hosseinpourfard, M. J. (2012). Situation of health tourism in Iran opportunity or threat. Iranian Journal of Military Medicine, 14(2), 69-75.
  • İçöz, O. (2009). Sağlık turizmi kapsamında medikal (tıbbi) turizm ve Türkiye’nin olanakları. Journal of Yasar University, 4(14), 2257-2279.
  • Kalfa, V. R., & Çakır, E. (2020). Öğrencilerin okudukları bölümlerinden duydukları memnuniyeti etkileyen faktörlerin sıralı lojistik regresyon analizi ile belir- lenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1413-1424. [Crossref]
  • Kaur, P. (2016). Entrepreneurship in medical tourism industry. International Journal of Information Movement, 1(5), 22-25.
  • Kayhan, E. M. (2018). Türkiye’ye sağlık turizmi kapsamında başvuran hastaların tercihlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Li-sans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi].
  • Kördeve, M. K. (2016). Sağlık turizmine genel bir bakış ve Türkiye’nin sağlık turizmindeki yeri. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergi- si, 2(1), 51-61
  • Küçükmadan, E. (2015). Marka, sağlık hizmetlerinde markalaşma ve marka sadakati [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi].
  • Lee, C. (2006). Medical tourism, an innovative opportunity for entrepreneurs. Journal Of Asia Entrepreneurship And Sustainability, 3(1), 3-5.
  • Morgan, D. (2010). The growth of medical tourism. The OECD Observer, (281), 12-13.
  • Mushkin, J. S. (1958). Toward a definition of health economics. Public Health Reports, 73(9), 785-794. [Crossref]
  • Nordenfelt, L. (2007). Understanding the concept of health. In P. Nilsen (Ed.), Strategies for health: An anthology. Linköping University Electronic Press.
  • Nutbeam, D. (1998). Health promotion glossary. Health Promotion International, 13(4), 349-364. [Crossref]
  • Olsen, J. A. (2009). Principles in health economics and policy. Oxford University Press.
  • Öğüt, K., Yeşilyurt, S., & Yurtseven, Ç. (2018). Kazakistan Türkiye sağlık turizmi: sağlık sektörlerine bakış ve potansiyeller. Business and Economics Rese- arch Journal, 9(1), 57-74. [Crossref]
  • Phelps, C. (2003) Health economics. Addison Wesley.
  • Reisman, D. (2010). Health tourism: social welfare through ınternational trade. Edward Elgar Publishing.
  • Saraçoğlu, S., & Öztürk, F. (2014). Sağlık hizmetlerine yönelik talebin belirleyicileri: Türkiye üzerine bir araştırma. İş ve Hayat Dergisi, 2(4), 293-342.
  • Smith, M. (2015). Baltic health tourism: Uniqueness and commonalities. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 15(4), 357-379. [Crossref]
  • Smith, M., & Puczkó, L. (2015). More than a special interest: defining and determining the demand for health tourism. Tourism Recreation Research, 40(2), 205-219. [Crossref]
  • Somunoğlu, S. (2012). Sağlık, sağlık hizmetleri ve Türk sağlık sistemi. M. Tatar (Ed.), Sağlık kurumları yönetimi-I. Açık Öğretim Fakültesi Yayını.
  • Şenatalar, B. (2003). Sağlık ekonomisine genel bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 25-30.
  • Şerbetçi, A., & Özçomak, M. S. (2013). Sıralı lojistik regresyon analizi ile istatistik ve ekonometri derslerinde başarıyı etkileyen faktörlerin belirlenmesi:
  • Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 89-110.
  • Tang, C. F. (2015). Medical tourism and its implication on Malaysia’s economic growth. Erişim tarihi: 27.06.2021. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/63365/.
  • Tontuş, H. Ö. (2011). Sağlık turizminde Türkiye vizyonu. Erişim tarihi: 02.07.2021 https://docplayer.biz.tr/125595506-T-c-saglik-bakanligi-saglik-turiz- mi-politikalari-dr-h-omer-tontus.html
  • Tontuş, H. Ö. (2017). Sağlık turizmi nedir? Erişim tarihi: 02.07.2021 https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/Eklenti/10944/0/02pdf.pdf
  • Tontuş, H. Ö., & Akarcalı, S. (2016). Tüm yönleriyle sağlık turizmi: Azerbaycan ülke raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 27.06.2021 https://docplayer.biz.tr/27453627-Saglik-turizmi-azerbaycan.html
  • Topsöğüt, M. B. (2019). Türkiye’deki sağlık turizmi çeşitliliğini artırmak için yeni bir model önerisi: sağlıklı yaşam kampüsü (SAYKA) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi].
  • Ünal, A., & Demirel, G. (2011). Sağlık turizmi işletmelerinden yararlanan müşterilerin beklentilerinin belirlenmesine yönelik bolu ilinde bir araştırma. Elect- ronic Journal of Vocational Colleges, 1(1), 106-115.
  • WHO. (1981). Global strategy for health for all bye the year 2000. World Health Organization. Erişim tarihi: 05.07.2021, http://apps.who.int/iris/bitstream/ handle/10665/38893/9241800038.pdf;jsessionid=0B5FA417A882C46FF5796586E80F124E?sequence=1
  • WHO. (2000). The world health report 2000 health systems: improving performance. World Health Organization.
  • WHO. (2014). Basic documents (48th ed.). World Health Organization. Erişim tarihi: 12.07.2021, https://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd48/basic-docu- ments-48th-edition-en.pdf
  • Witter, S. (2002). Health financing in developing and transtional countries. Centre For Health Economics University of York, 22(4), 2-56
APA Karabulut K, Özgenç Osmanoğlu E, Demir A (2022). Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. , 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
Chicago Karabulut Kerem,Özgenç Osmanoğlu Enzel,Demir Ayşenur Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. (2022): 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
MLA Karabulut Kerem,Özgenç Osmanoğlu Enzel,Demir Ayşenur Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. , 2022, ss.268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
AMA Karabulut K,Özgenç Osmanoğlu E,Demir A Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. . 2022; 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
Vancouver Karabulut K,Özgenç Osmanoğlu E,Demir A Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. . 2022; 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
IEEE Karabulut K,Özgenç Osmanoğlu E,Demir A "Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması." , ss.268 - 280, 2022. 10.5152/JSSI.2022.998494
ISNAD Karabulut, Kerem vd. "Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması". (2022), 268-280. https://doi.org/10.5152/JSSI.2022.998494
APA Karabulut K, Özgenç Osmanoğlu E, Demir A (2022). Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. Current perspectives in social sciences (Online), 26(3), 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
Chicago Karabulut Kerem,Özgenç Osmanoğlu Enzel,Demir Ayşenur Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. Current perspectives in social sciences (Online) 26, no.3 (2022): 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
MLA Karabulut Kerem,Özgenç Osmanoğlu Enzel,Demir Ayşenur Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. Current perspectives in social sciences (Online), vol.26, no.3, 2022, ss.268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
AMA Karabulut K,Özgenç Osmanoğlu E,Demir A Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. Current perspectives in social sciences (Online). 2022; 26(3): 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
Vancouver Karabulut K,Özgenç Osmanoğlu E,Demir A Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması. Current perspectives in social sciences (Online). 2022; 26(3): 268 - 280. 10.5152/JSSI.2022.998494
IEEE Karabulut K,Özgenç Osmanoğlu E,Demir A "Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması." Current perspectives in social sciences (Online), 26, ss.268 - 280, 2022. 10.5152/JSSI.2022.998494
ISNAD Karabulut, Kerem vd. "Nahçıvan'dan Gelen Hastaların Sağlık Hizmeti Talebinin Belirleyicilerinin Sıralı Lojistik Regresyon Modeli ile Araştırılması: Erzurum İli Uygulaması". Current perspectives in social sciences (Online) 26/3 (2022), 268-280. https://doi.org/10.5152/JSSI.2022.998494