ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR

Yıl: 2022 Cilt: 32 Sayı: 173 Sayfa Aralığı: 229 - 252 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 03-11-2022

ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR

Öz:
Dünyada 19.yy sonu, 20.yy başı itibariyle uygulanmaya başlayan işsizlik sigortasının ülkemizde kurulması ise 20.yy sonunda, 1999 yılında gerçekleşmiştir. İşsizlik sigortası, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) kabul ettiği 9 temel sosyal güvenlik riskinden biri olan işsizliğin olumsuz sonuçlarını azaltmayı hedefler. Kendi kusuru ve iradesi dışında işsiz kalan kişilerin faydalanabildiği işsizlik sigortası, işsizliğin ortaya çıkardığı sorunlarla mücadele etmeye çalışan pasif istihdam politikalarındandır. Pasif istihdam politikası olan işsizlik sigortası, aynı zamanda işsizliği azaltmayı hedefleyen aktif istihdam politikalarıyla birlikte değerlendirilmektedir. Çalışmamızın amacı işsizlik sigortasının sosyal güvenlik hukukundaki yerini tartışmak ve güncel sorunlarına değinmektir. Bu kapsamda işsizlik sigortasının hem dünyadaki hem ülkemizdeki tarihçesi anlatıldıktan sonra sosyal güvenlik hukukunda işsizlik sigortasının yeri ile ilgili mevzuata dayalı açıklamalar yapılmıştır. Yapılan bu mevzuat açıklamalarında işsizlik ödeneğine başvuru, ödenekten yararlanma şartları, işsizlik ödeneğine hak kazanan kişilere sunulan hizmetler, işsizlik ödeneğinin kesildiği haller, işe iade davası sonucunun işsizlik ödeneğine etkisi gibi konulara değinilmiştir. Elde edilen bulgulara göre işsizlik ödeneğine hak kazanmada işveren bildiriminin esas alınmasının mağduriyetler yarattığı, işsiz kesimin çok küçük bir bölümünün işsizlik sigortasından faydalandığı, işsizlerin işsizlik sigortasına erişiminin mevzuattaki şartlardan dolayı oldukça kısıtlı olduğu ve işsizlik fonunun amacından saptırılarak işverenlere destek aracına dönüştürüldüğü gözlemlenmiştir. Tüm bu değerlendirmeler sonucunda işsiz kişilerin işsizlik sigortasından faydalanmasını kolaylaştıracak düzenlemelerin yapılmasının ve işsizlik fonunun “işveren destek fonuna” dönüştürülmemesi gerektiğinin altı çizilecektir.
Anahtar Kelime:

UNEMPLOYMENT INSURANCE AND CURRENT PROBLEMS IN UNEMPLOYMENT INSURANCE IN OUR COUNTRY

Öz:
Unemployment insurance, which started to be implemented in the world at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century, was established in our country at the end of the 20th century, in 1999. Unemployment insurance aims to reduce the negative consequences of unemployment, which is one of the 9 basic social security risks accepted by the International Labor Organization (ILO). Unemployment insurance, which can be used by people who are unemployed through their own fault and will, is one of the passive employment policies that try to fight the problems caused by unemployment. Unemployment insurance, which is a passive employment policy, is also evaluated together with active employment policies that aim to reduce unemployment. The aim of our study is to discuss the place of unemployment insurance in social security law and to address its current problems. In this context, after explaining the history of unemployment insurance both in the world and in our country, explanations based on the legislation regarding the place of unemployment insurance in social security law were made. In these legislative explanations, issues such as the application for unemployment benefits, the conditions for benefiting from the benefit, the services provided to the people who are entitled to unemployment benefits, the cases where the unemployment benefit is cut off, the effect of the result of the reemployment lawsuit on the unemployment benefit are mentioned. According to the findings, it has been observed that taking the employer’s notification as the basis for entitlement to unemployment benefits creates grievances, a very small part of the unemployed people benefit from unemployment insurance, the access of the unemployed to unemployment insurance is very limited due to the conditions in the legislation, and the unemployment fund has been diverted from its purpose and turned into a support tool for employers. As a result of all these evaluations, it will be underlined that arrangements should be made to make it easier for the unemployed to benefit from unemployment insurance and that the unemployment fund should not be transformed into an “employer support fund”.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anayasa Mahkemesi (2017, 21 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 30312). Başvuru Numarası: 2014/2267.
  • Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı (2022, 1 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 31883). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2022/07/20220701M1-1.htm
  • Biçerli, K. (2019). Çalışma Ekonomisi. İstanbul, 11. Basım, Beta Basım Yayım.
  • Cumhurbaşkanı Kararı (2021, 30 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 31470). Erişim Adresi:
  • https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/04/20210430-15.pdf
  • Çakmak, E. (2020). Türkiye’de İşsizlik Sigortası Uygulamaları. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 1-22.
  • Çelik, A., Beyazbulut, D., Kandaz, Z. (2021). Türkiye’de ve Dünyada Alternatif İşsizlik Hesaplamaları: Geniş Tanımlı İşsizlik ve Atıl İşgücü. Emek Araştırma Dergisi, 12(20), 321-352.
  • DevletPlanlamaTeşkilatı(1963).BirinciBeşYılKalkınmaPlanı1963-1967. Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Birinci_ Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1963-1967.pdf Erişim Traihi:10.06.2022.
  • Dijital Mecralar Komisyonu Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2020, 28 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 31199). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/20200728-15. htm
  • Dinçay, İ. H. (2020). Farklı Ülke Uygulamaları Işığında Türkiye’de İşsizlik Sigortasının Uygulama Etkinliği Üzerine Bir Değerlendirme. Emek ve Toplum Dergisi, 9 (25), 440-469.
  • DİSK Tarihi Kuruluş-Direniş-Varoluş. C:1, (2022). İstanbul: DİSK Yayınları.
  • DİSK-AR (2022). İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu. Erişim Adresi: http://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2022/07/ IS%CC%A7SIZLIK-VE-ISTIHDAMIN-GORUNUMU-TEMMUZ-2022- Rev.pdf Erişim Tarihi: 13.07.2022.
  • Ekin, A. (2012). Genel Sağlık Sigortasından Yararlanma Şartları ve Esasları. TBB Dergisi, 100, 151-166.
  • Erdem, B. P. ve Büyükyazıcı, M. (2021). Türkiye’de İşsizlik Sigortası Fonu Gelir ve Giderlerinin Projeksiyonu. Sosyal Güvence Dergisi, 19, 498-537.
  • Göçmen, M. (2012). Ülkemizdeki İşsizlik Sigortası ve İşsizlik Fonu Uygulamaları. Kamu-İş, 12 (2), 137-158.
  • Güzel, A. ve Okur, A. R. (2004). Sosyal Güvenlik Hukuku. 10. Bs. İstanbul, Beta Basım Yayın.
  • ILO (1934). CO44-Unemployment Provision Convention, 1934 (No.44). Erişim Adresi: https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12 100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312189 Erişim Tarihi: 10.06.2022.
  • ILO (1952). 102 No’lu Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi. Erişim Adresi: https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/ WCMS_377270/lang--tr/index.htm Erişim Tarihi: 10.06.2022.
  • ILO (1982). Resolution concerning statistics of the economically active population, employment, unemployment and underemployment. The Thirteenth International Conference of Labour Statisticians. Erişim Adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/ramon/coded_files/ecacpop_en.pdf Erişim Tarihi 27.06.2022.
  • İş Kanunu. (2003, 22 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 25134). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf
  • İŞKUR (2022). Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü İşsizlik Sigortası Fonu Bülteni Mayıs 2022. Erişim Adresi: https://media.iskur.gov.tr/56880/05_ mayis-2022-bulten.pdf Erişim Tarihi: 18.06.2022.
  • İŞKUR İstatistikler. Erişim Adresi: https://www.iskur.gov.tr/kurumsal- bilgi/istatistikler/ Erişim Tarihi: 15.06.2022.
  • İşsizlik Sigortası Kanunu. (1999, 25 Ağustos). Resmi Gazete (Sayı: 23810). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4447.pdf
  • Küpeli, Ö. (2014). Pasif İşgücü Politikaları Uygulanan Kişilerin Aktif İşgücü Politikaları Yolu İle İstihdama Yönlendirilmesi: Seçilmiş Ülke Örnekleri. (T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi), Ankara.
  • Sürücü, M. (2014). İşsizlik, İşsizlikle Mücadelede Pasif İstihdam Politikaları: Almanya ve Türkiye Örnekleri. (T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Uzmanlık Tezi), Ankara.
  • Şakar, M. (2006). Sosyal Sigortalar Uygulaması. 8.bs. İstanbul: Der Yayınları.
  • TÜİK. İşgücü İstatistikleri Mayıs 2022. Erişim Adresi: https://data. tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Mayis-2022-45650&dil=1 Erişim Tarihi: 13.07.2022.
  • TÜİK. İş Kaybı Tazminatı. Erişim Adresi: https://www.iskur.gov.tr/is- arayan/issizlik-sigortasi/is-kaybi-tazminati/ Erişim Tarihi: 11.06.2022.
  • TÜİK. Ücret Garanti Fonu. Erişim Adresi: https://www.iskur.gov.tr/is- arayan/issizlik-sigortasi/ucret-garanti-fonu/ Erişim Tarihi: 11.06.2022.
  • Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi C:1 (1996). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Tarih Vakfı.
  • Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi C:2 (1998). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Tarih Vakfı.
  • Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi C:3 (1998). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Tarih Vakfı.
  • Vergi Kanunları İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2019, 17 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 30659). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2019/01/20190118-1.htm
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (08.04.2004). E. 2003/16690 ve K. 2003/8331 Sayılı Kararı. Ankara: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (23.10.2007). E. 2007/23578 ve K. 2007/31368. Ankara: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (26.05.2015). E. 2014/5348 ve K. 2015/19018 Sayılı Kararı. Ankara: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi.
  • Yargıtay 10. Hukuk Dairesi (06.02.2007). E. 2006/19647 ve K. 2007/1659 Sayılı Kararı. Ankara: Yargıtay 10. Hukuk Dairesi.
  • Yargıtay 10. Hukuk Dairesi (08.06.2010). E. 2010/4728 ve K. 2009/8265 Sayılı Kararı. Ankara: Yargıtay 10. Hukuk Dairesi
  • Yargıtay 22. Hukuk Dairesi (01.04.2019). E. 2016/8628 ve K. 2019/7195 Sayılı Kararı. Ankara: Yargıtay 22. Hukuk Dairesi
  • Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2020, 17 Nisan). Resmi Gazete (Sayı:31102). Erişim adresi: https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200417-2.htm
APA Göktaş N (2022). ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. , 229 - 252.
Chicago Göktaş Naim ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. (2022): 229 - 252.
MLA Göktaş Naim ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. , 2022, ss.229 - 252.
AMA Göktaş N ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. . 2022; 229 - 252.
Vancouver Göktaş N ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. . 2022; 229 - 252.
IEEE Göktaş N "ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR." , ss.229 - 252, 2022.
ISNAD Göktaş, Naim. "ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR". (2022), 229-252.
APA Göktaş N (2022). ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. Mali Çözüm, 32(173), 229 - 252.
Chicago Göktaş Naim ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. Mali Çözüm 32, no.173 (2022): 229 - 252.
MLA Göktaş Naim ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. Mali Çözüm, vol.32, no.173, 2022, ss.229 - 252.
AMA Göktaş N ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. Mali Çözüm. 2022; 32(173): 229 - 252.
Vancouver Göktaş N ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR. Mali Çözüm. 2022; 32(173): 229 - 252.
IEEE Göktaş N "ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR." Mali Çözüm, 32, ss.229 - 252, 2022.
ISNAD Göktaş, Naim. "ÜLKEMİZDE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASINDA GÜNCEL SORUNLAR". Mali Çözüm 32/173 (2022), 229-252.