AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA
Yıl: 2022 Cilt: 30 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 412 - 430 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31796/ogummf.1068384 İndeks Tarihi: 05-01-2023
AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA
Öz: Artan rekabet koşulları ile birlikte işletmelerin tedarikçilerine olan bağımlılığı her geçen gün artarak devam etmektedir. Tedarikçiler ile yapılan iş birliği sadece ürün bazında kalmamakla birlikte üretilen ürünlerin dağıtımı, pazarlanması, dış yaptırımı ya da hizmet alımı şeklinde de olabilir. Bu sebeple tedarikçi seçimi sadece özel sektörde faaliyet gösteren işletmeler için değil, kamu işletmeleri için de büyük önem arz etmeye başlamıştır. Bu çalışmada, demiryolu sektöründe faaliyet gösteren bir kamu kurumu için tedarikçiler Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (ÇKKV) kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu yöntemlerden Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) ve Düzey Temelli Ağırlık Değerlendirmesi (LBWA) yöntemleri ile kriterler ağırlıklandırılmış ve Karmaşık Oransal Değerlendirme (COPRAS) yöntemi ile de alternatifler sıralanmıştır. Uygulamada 61 tedarikçi, 4 ana kriter ve 9 alt kriter üzerinden değerlendirilmiştir. AHP yöntemi, kriter ağırlıklandırmada etkin çözümler vermesi ve diğer yöntemler ile birlikte kullanılabilir olması sebebi ile tercih edilmiştir. Çalışmada öznel kriterlerin sayısının fazla olması sebebi ile BAHP yöntemi kullanılarak belirsizliklerin giderilmesi amaçlanmıştır. LBWA yöntemi, literatürde yeni kullanılmaya başlanmış bir yöntem olması ve geniş kullanım alanına sahip olmaması sebebi ile çalışmaya dahil edilmiştir. Bu şekilde üç farklı yöntem kullanılarak, farklı kriter ağırlıklandırma yöntemlerinin sıralama üzerindeki etkisi ve literatürde yeni bir yöntem olan LBWA yönteminin tedarikçi seçimi problemine uygulanabilirliği ve problem üzerindeki etkinliği araştırılmıştır. COPRAS yöntemi ile gerçekleştirilen sıralama sonucu en iyi yedi tedarikçi belirlenmiş ve bu tedarikçilerin her üç ağırlıklandırma yöntemi için de (AHP, BAHP ve LBWA) benzer şekilde sıralandığı görülmüştür.
Anahtar Kelime: SUPPLIER EVALUATION THROUGH AHP, FUZZY AHP, LBWA AND COPRAS METHODS: AN APPLICATION IN THE RAILWAY INDUSTRY
Öz: With the increasing competition in the market, the dependence on suppliers continues to increase. Cooperation with suppliers is not only on product basis, but also in the form of distribution, marketing or service procurement of the manufactured products. Therefore, supplier selection has started to gain significant importance not only for companies operating in the private sector, but also for public sector. In this study, suppliers of a public institution operating in the railway industry were evaluated using Multi-Criteria Decision Making Methods (MCDM). Among these methods, the criteria were weighted through Analytical Hierarchy Process (AHP), Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) and Level Based Weight Assessment (LBWA) methods, whereas, the alternatives were ranked via Complex Proportional Evaluation (COPRAS) method. In the study, 61 suppliers were evaluated on 4 main criteria and 9 sub-criteria. The AHP method was utilized due to its effectiveness in criterion weighting and its usability with other methods. As there is a large number of subjective criteria in the study, the uncertainties were decided to be eliminated through FAHP method. Therefore, both the effectiveness and reliability are the main reasons for utilization of AHP and FAHP methods. In this way, the results attained through LBWA method could be observed more accurately. The LBWA method, on the other hand, was included in the study because it is a fairly new method in the literature and is not widely used in supplier evaluation studies. As a result, by comparing three different criteria weighting methods, the applicability of the LBWA method to the supplier selection problem was investigated. In addition, this study contributes to the literature regarding the criteria that can be used during the supplier selection processes in public institutions.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akar, G.S., Çakır, E. (2016). Lojistik Sektöründe Bütünleştirilmiş Bulanık Ahp-Moora Yaklaşımı ile Personel Seçimi, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi,14(2) https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/203632
- Benyoucef, L., Ding, H., Xie, X. (2003). Supplier Selection Problem: Selection Criteria and Methods, Doctoral Dissertation, INRIA, Paris, pp.38. https://hal.inria.fr/inria-00071860
- Biswas, S., Pamucar, D., (2020). Facility Location Selection for B-Schools in Indian Context: A Multi-Criteria Group Decision Based Analysis, Axioms, 9(3), 77. https://doi.org/10.3390/axioms9030077
- Božanić, D., Jurišić, D., Erkić, D. (2020). LBWA–Z-MAIRCA Model Upporting Decision Making in The Army. Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 3 (2), 87-110. https://doi.org/10.31181/oresta2003087b
- Božanić, D., Ranđelović, A., Radovanović, M., Tešić, D., (2020). A Hybrıd LBWA- IR-MAIRCA Multı-Crıterıa Decısıon-Makıng Model For Determınatıon Of Constructıve Elements Of Weapons, Mechanical Engineering, 18(3),399–418. https://doi.org/10.22190/FUME200528033B
- Cheng, C.H., Mon, D.L., (1994). Evaluating Weapon System by Analytical Hierarchy Process Based on Fuzzy Scales, Fuzzy Sets Syst., 63, 1-10. https://doi.org/10.1016/0165-0114(94)90140-6
- Çinaroğlu, E. (2019). Fortune 500 Listesinde Yer Alan Otomotiv Sektörü Firmalarının SWARA Destekli COPRAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 593-611. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.548359
- Dağdeviren, M., Eren, T., (2001). Tedarikçi firma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin kullanılması, Gazi Üniversitesi Mim.Müh.Fak.Dergisi, 16, 41-52. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/76413
- Dickson, G.W., (1966). An Analysis of Vendor Selection Systems and Decisions, J. Purch., 2, 5-17. https://doi.org/10.1111/j.1745493X.1966.tb0081.x
- Durmaz, D. E., Akgündüz E. ve Şahin, R. (2017). Tedarikçi seçim probleminde Hedef Programlama ve Moora yöntemi: Uygulama çalışması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 1021-1044. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/459758
- Ertuğrul, İ., Karakaşoğlu, N. (2010). ELECTRE ve Bulanık AHP Yöntemleri ile Bir İşletme İçin Bilgisayar Seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 23-45. http://hdl.handle.net/20.500.12397/1727
- Ghodsypour, S. H. & O'Brien, C. (1998). A decision support system for supplier selection using an integrated analytic hierarchy process and linear programming. International Journal of Production Economics, 56(57), 199-212. doi: https://doi.org/10.1016/S0925-5273(97)00009-1
- Güner, H. (2005). Bulanık AHP ve Bir İşletme İçin Tedarikçi Seçim Problemine Uygulanması, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Denizli. http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11499/1203/Hacer%20Güner.pdf
- Jokić, Z., Božanić, D. & Pamučar, D. (2021). Selection of fire position of mortar units using LBWA and fuzzy MABAC model. Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 4(1), 115-135. doi: https://doi.org/10.31181/oresta20401156j
- Kaklauskas, A., Zavadskas, E. K., Raslanas, S., Ginevicius, R., Komka, A. & Malinauskas, P. (2006). Selection of low-e windows in retrofit of public buildings by applying multiple criteria method COPRAS: A lithuanian case. Energy and Buildings, 38(5), 454- 462. doi: https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2005.08.005
- Kara, İ. ve Ecer, F. (2016). AHP-VIKOR entegre yöntemi ile tedarikçi seçimi: Tekstil sektörü uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 255-272. doi: https://doi.org/10.16953/deusbed.78956
- Karaatlı, M. ve Davras, G. (2014). Tedarikçi seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Hedef Programlama yöntemlerinin kombinasyonu: Otel işletmelerinde bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(24), 182-196. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/203336
- Kaya, Ö. O. (2010). Bulanık hedef programlama yaklaşımı ile tedarikçi seçimi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı Sistem Mühendisliği Programı, İstanbul. Erişim adresi: http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/bitstream/handle /1/2389/0047363.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- Ömürbek, N. ve Akçakaya, E. (2018). Forbes 2000 listesinde yer alan havacılık sektöründeki şirketlerin ENTROPİ, MAUT, COPRAS ve SAW yöntemleri ile analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 257-278. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52 998/703202
- Özçelik, T. O. ve Eryılmaz, S. A. (2019). Traktör imalatında çok kriterli karar verme yöntemleri ile tedarikçi seçimi [Özel sayı]. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 498–512. doi: https://doi.org/10.31590/ejosat.590418
- Pamučar D., Behzad M., Božanić D. & Behzad M. (2021). Decision making to support sustainable energy policies corresponding to agriculture sector: Case study in Iran’s Caspian Sea coastline. Journal of Cleaner Production, 292, 125302. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.125302
- Pamučar, D., Deveci, M., Canıtez, F. & Lukovac, V. (2020b). Selecting an airport ground access mode using novel fuzzy LBWA-WASPAS-H decision making model. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 93, 103703. doi: https://doi.org/10.1016/j.engappai.2020.103703
- Pamučar, D., Žižović, M., Marinković, D., Doljanica, D., Jovanović, S.V. & Brzaković, P. (2020a). Development of a multi-criteria model for sustainable reorganization of a healthcare system in an emergency situation caused by the Covid-19 pandemic. Sustainability, 12(18), 7504. doi: https://doi.org/10.3390/su12187504
- Prakash T. N. (2003). Land suitability analysis for agricultural crops: A fuzzy multi-criteria decision making approach. International Institute for Geo- Information Science and Earth Observation Enschede, 1(68), 61-84. Retrieved from http://www.iirs.gov.in/iirs/sites/default/files/Stud entThesis/final_thesis_prakash.pdf
- Saaty, T. L. (1971). On polynomials and crossing numbers of complete graphs. Journal of Combinatorial Theory Series A, 10(2), 183-184. doi: https://doi.org/10.1016/0097-3165(71)90024-0
- Saaty, T. L. (1994). How to make a decision: The analytic hierarchy process. INFORMS Journal on Applied Analytics, 24(6), 19-43. doi: https://doi.org/10.1287/inte.24.6.19
- Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98. doi: https://doi.org/10.1504/IJSSCI.2008.017590
- Saaty, T. L. & Niemira, M. P. (2006). A framework for making a better decision. Research Review, 13(1), 1- 4. Retrieved from https://www.who.int/immunization/sage/2_Frame work_Better_decision_Saaty.pdf
- Saaty, T. L. & Tran, L. T. (2007). On the invalidity of fuzzifying numerical judgments in the analytic hierarchy process. Mathematical and Computer Modelling, 46(7-8), 962-975. doi: https://doi.org/10.1016/j.mcm.2007.03.022
- Supçiller, A. A. ve Çapraz O. (2011). AHP-TOPSIS yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması [Özel sayı]. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 0(13), 1-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuekois/issue/898 0/112036
- Ting, S. C. & Cho, D. I. (2008). An integrated approach for supplier selection and purchasing decisions. Supply Chain Management: An International Journal, 13(2), 116-127. doi: https://doi.org/10.1108/13598540810860958
- Torkayesh, A. E., Pamučar, D., Ecer, F. & Chatterjee, P. (2021). An integrated BWM-LBWA-CoCoSo framework for evaluation of healthcare sectors in Eastern Europe. Socio-Economic Planning Sciences, 78, 101052. doi: https://doi.org/10.1016/j.seps.2021.101052
- Van Laarhoven, P. J. & Pedrycz, W. (1983). A Fuzzy Extension of saaty's priority theory. Fuzzy Sets and Systems, 11 (1-3), 229-241. doi: https://doi.org/10.1016/S0165-0114(83)80082-7
- Yazdani, M., Pamučar, D., Chatterjee, P. & Torkayesh, A. E. (2021). A multi-tier sustainable food supplier selection model under uncertainty. Operations Management Research. 15(1), 116-145. doi: https://doi.org/10.1007/s12063-021-00186-z
- Yıldırım, B. F. ve Timor, M. (2019). Bulanık ve gri COPRAS yöntemleri kullanılarak tedarikçi seçim modeli geliştirilmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 283-310. doi: https://doi.org/10.17541/optimum.548505
- Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy algorithms. Information and Control, 12(2), 94-102. doi: https://doi.org/10.1016/S0019-9958(68)90211-8
- Zavadskas, E. K., Kaklauskas, A. & Sarka, V. (1994). The new method of multicriteria complex proportional assessment of projects. Technological And Economic Development of Economy, 1(3), 131-139. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/285902 199
- Žižović, M. & Pamučar, D. (2019). New model for determining criteria weights: Level based weight assessment (LBWA) model, Decision Making. Applications in Management and Engineering, 2(2), 2620-0104. Retrieved from https://doi.org/10.31181/dmame1902102z
| APA | Uluskan M, Topuz D, Çimen C (2022). AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. , 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| Chicago | Uluskan Meryem,Topuz Dilşad,Çimen Cansel AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. (2022): 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| MLA | Uluskan Meryem,Topuz Dilşad,Çimen Cansel AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. , 2022, ss.412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| AMA | Uluskan M,Topuz D,Çimen C AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. . 2022; 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| Vancouver | Uluskan M,Topuz D,Çimen C AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. . 2022; 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| IEEE | Uluskan M,Topuz D,Çimen C "AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA." , ss.412 - 430, 2022. 10.31796/ogummf.1068384 |
| ISNAD | Uluskan, Meryem vd. "AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA". (2022), 412-430. https://doi.org/10.31796/ogummf.1068384 |
| APA | Uluskan M, Topuz D, Çimen C (2022). AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online), 30(3), 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| Chicago | Uluskan Meryem,Topuz Dilşad,Çimen Cansel AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online) 30, no.3 (2022): 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| MLA | Uluskan Meryem,Topuz Dilşad,Çimen Cansel AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online), vol.30, no.3, 2022, ss.412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| AMA | Uluskan M,Topuz D,Çimen C AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online). 2022; 30(3): 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| Vancouver | Uluskan M,Topuz D,Çimen C AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online). 2022; 30(3): 412 - 430. 10.31796/ogummf.1068384 |
| IEEE | Uluskan M,Topuz D,Çimen C "AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA." Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online), 30, ss.412 - 430, 2022. 10.31796/ogummf.1068384 |
| ISNAD | Uluskan, Meryem vd. "AHP, BULANIK AHP, LBWA VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME: DEMİRYOLU SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online) 30/3 (2022), 412-430. https://doi.org/10.31796/ogummf.1068384 |
