Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi

Ebru GÜNEREN ÖZDEMİR, (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, Nevşehir, Türkiye)
Neslihan Aybike HÖKELEKLİ, (Gaziantep Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Yabancı Diller Bölümü, Gaziantep, Türkiye)
Meral YILMAZ (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, Sivas, Türkiye)
Journal of Tourism and Gastronomy Studies
17 4
Yıl: 2022 Cilt: 10 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 3193 - 3212 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21325/jotags.2022.1137 İndeks Tarihi: 05-01-2023

Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi

Öz:
Hem ekonomiye hem de istihdama katkısından dolayı ülkemizde ve dünyada oldukça önemli bir konumda yer yiyecek içecek işletmeleri gıda atıklarının oluştuğu yerler arasında öne çıkmaktadır. Gıda atıklarının meydana gelmesi noktasında etkili olan faktörler arasında insanların yiyeceklere karşı sergiledikleri neofobi, neofili ve çeşitlilik arayışı davranışları etkili olabilmektedir. Neofobi, neofili ve çeşitlilik arayışı ile gıda atık davranışları arasındaki ilişkilerin araştırılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda 495 kişiden anket formu ile veri toplanmıştır. Elde edilen genel bulguların yanı sıra gıda atık davranışlarının cinsiyete ve medeni duruma göre farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca neofili ve çeşitlilik arayışı ile gıda atık davranışları arasında olumlu ilişkiler ortaya çıkmış; neofili eğiliminin gıda atık davranışları üzerinde olumlu etkisi görülmüştür. Buna göre neofili ve çeşitlilik arayışı yüksek olan katılımcıların daha az gıda atığı bırakma eğiliminde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar ışığında; bu konuda yapılması planlanan ileriki çalışmalarda daha büyük veya sosyal ve ekonomik açıdan mevcut çalışmadan farklı bir örneklem grubu tercih edilebileceği, kültürlerarası çalışma yürütülerek karşılaştırma yapılabileceği önerilmektedir.
Anahtar Kelime: Gıda atıkları Gıda atık davranışları Neofobi Neofili Çeşitlilik arayışı

The Effect of Neophobia, Neophilia and Variety Seeking on the Food Waste Behavior of Customers in Restaurants

Öz:
Food and beverage businesses stand out among the places where food waste is generated. Neophobia, neophilia and variety seeking behaviors are among the factors that affect the formation of food waste. The aim of the study is to investigate the relationships between neophobia, neophilia and variety seeking and food waste behaviors. In this context, data were collected from 495 people. It was determined that food waste behaviors differ according to gender and marital status. Positive relationships emerged between neophilia and variety seeking and food waste behaviors; Neophilia tendency had a positive effect on food waste behaviors. It was concluded that participants with high neophilia and high variety seeking tend to leave less food waste. It is suggested that in future studies planned to be done on this subject, a larger or different sample group from the current study in terms of social and economic aspects may be preferred, and a comparison can be made by conducting an intercultural study.
Anahtar Kelime: Food waste Food waste behaviors Neophobia Neophilia Variety seeking

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akoğlu, A. (2018). Atık gıda. F. Nizamlıoğlu (Ed). Gastronomide Güncel Konular içinde (ss. 383-401). Konya: Billur Yayınevi.
  • Alexander, C., Gregson, N., & Gille, Z. (2013). Food waste. The Handbook of Food Research, 1, 471-483.
  • Altuntop, E., Bozlu, H., & Karabıyık, E. (2014). Evsel Atıkların Ekonomiye Kazandırılması Tr62 (Adana, Mersin) Bölgesi. Çukurova Kalkınma Ajansı.
  • Arslantürk, Z. (2016). Uygulamalı Sosyal Araştırma (Dördüncü baskı). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
  • Arvola, A., Lähteenmäki, L., & Tuorila, H. (1999). Predicting the intent to purchase unfamiliar and familiar cheeses: The effects of attitudes, expected liking and foodneophobia. Appetite, 32(1), 113-126.
  • Aydın, A. (2021). Turizm Öğrencilerinin Gıda Tüketimi ve İsrafı Konusundaki Algı ve Tutumları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı.
  • Bagherzadeh, M., M. Inamura & H. Jeong (2014), Food Waste Along the Food Chain, OECD Food, Agriculture and Fisheries Papers, No. 71, OECD Publishing, Paris.
  • Baldwin, C., Wilberforce, N., & Kapur, A. (2011). Restaurant and food service life cycle assessment and development of a sustainability standard. The International Journal of Life Cycle Assessment, 16(1), 40-49.
  • Betz, A., Buchli, J., Göbel, C., & Müller, C. (2015). Food waste in the Swiss food service industry–Magnitude and potential for reduction. Waste Management, 35, 218-226.
  • Boz, M., & Yıldırım, M. (2017). Yiyecek içecek tercihinde çeşitlilik arayışı davranışının sosyo-demografik özellikler açısından değerlendirilmesi. Route Educational and Social Science Journal, 4(8).
  • Buzby, J. C., Farah-Wells, H., & Hyman, J. (2014). The estimated amount, value, and calories of postharvest food losses at the retail and consumer levels in the United States. USDA-ERS Economic Information Bulletin, (121).
  • Cecere, G., Mancinelli, S., & Mazzanti, M. (2014). Waste prevention and social preferences: the role of intrinsic and extrinsic motivations. Ecological Economics, 107, 163-176.
  • Chen, H. S., & Jai. T. M. (2018). Waste less, enjoy more: forming a messaging campaign and reducing food waste in restaurants. Journal of Quality Assurance in Hospitality and Tourism. 19 (4), 495-520.
  • Cohen, E., & Avieli, N. (2004). Food in tourism: Attraction and impediment. Annals of tourism Research, 31(4), 755-778.
  • Contento, I. R. (2016). Determinants of food choice and dietary change: Implications for nutrition education. I.R. Contento (Ed.) In Nutrition Education. Linking research, theory, and practice (Pp. 30-58). Third ed. Burlington, MA: Jones and Bartlett Learning.
  • Çakıcı, A. C., & Yıldız, E. (2019). Yiyecekle ilgili kişilik özelliklerinin lezzet davranışına etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 898-917.
  • Çetin, K., & Süren, T. (2022). An investigation into the causes of food waste by tourists in all-inclusive resorts in Turkey. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 1-23.
  • Dölekoğlu, C. Ö. (2017). Gıda kayıpları, israf ve toplumsal çabalar. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2), 179-186.
  • FAO, (Food and Agriculture Organization of the United Nations), (2011). Global Food Losses and Food Waste, Extent, Causes and Prevention. Rome, Italy. Erişim Adresi: https://www.fao.org/3/i2697e/i2697e.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2022).
  • FAO, (Food and Agriculture Organization of the United Nations), (2013). Food Wastage Footprint: Impacts on Natural Resources: Summary. Report. Rome, Italy. Erişim Adresi: https://www.fao.org/3/i3347e/i3347e.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2022).
  • FAO, (Food and Agriculture Organization of the United Nations), (2014). Food wastage footprint full-cost accounting. Rome, Italy. Erişim Adresi: https://www.fao.org/3/i3991e/i3991e.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2022). Fischler, C. (1988). Food, self and identify. Antropology of Food, 27(2): 275-292.
  • Flight, I. Leppard, P. & David N. (2003). Food neophobia and associations with cultural diversity and socio-economic status amongst rural and urban Australian adolescents. Appetite, 41(1): 51-59.
  • FWRA, (Food Waste Reduction Alliance), (2014). Best Practices & Emerging Solutions. Erişim Adresi: http://www.foodwastealliance. org/wp-content/uploads/2014/04/FWRA_Toolkit_FINAL_0415141.pdf%3E (Erişim Tarihi: 30.10.2022)
  • Gjerris, M. & Gaiani, S. (2013). Household Food Waste in Nordic Countries: Estimations and Ethical Implications. Nordic Journal of Applied Ethics, 7(1), 6–23.
  • Goldfray, H., Crute, I., Lawrence, D., Muir, J., Nisbett, N., & Whiteley, R. (2010). The future of the global food system. Philosophical Transactions of the Royal Society N: Biological Sciences, 365(1554), 2769-2777.
  • Gunders, D. (2012). Wasted: How America is losing up to 40 percent of its food from farm to fork to landfill. Natural Resources Defense Council, Erişim Adresi: http://www.nrdc.org/food/files/wasted-food-IP.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
  • Güler, Ç., & Çobanoğlu, Z. (1994). Katı Atıklar, T.C.Sağlık Bakanlığı, Ankara.
  • Güneş, G. (2013). Toplumsal Cinsiyet ve Çevre, Atılım Üniversitesi, Ankara.
  • Ha, J. (2011). Diners' Variety Seeking in The Restaurant Choice. Unpublished doctoral dissertation, Purdue University, West Lafayette, Indiana.
  • Heller, M. (2019). Waste Not, Want Not: Reducing Food Loss and Waste in North America through Life Cycle- Based Approaches. United Nations Environment Programme, North America Office. Washington DC, USA.
  • Heng, Y., & House, L. (2022). Consumers’ perceptions and behavior toward food waste across countries. International Food and Agribusiness Management Review, 25(2), 197-209.
  • Henriques, A. S., King, S. C., & Meiselman, H. L. (2009). Consumer segmentation based on foodneophobia and its application to product development. Food Quality and Preference, 20(2), 83-91.
  • HLPE. Food Losses & Waste in the Context of Sustainable Food Systems. A Report by the High Level Panel of Experts on Food Security and Nutrition of the Committee on World Food Security; HLPE: Rome, Italy, 2014.
  • Hoek, A. C., Pearson, D., James, S. W., Lawrence, M. A., & Friel, S. (2017). Shrinking the food-print: A qualitative study into consumer perceptions, experiences and attitudes towards healthy and environmentally friendly food behaviours. Appetite, 108, 117-131.
  • Jasiulewicz, A., & Lemanowicz, M. (2016). Motives and barriers to the consumption of innovative food products by Polish and Ukrainian consumers. Review of Innovation and Competitiveness: A Journal of Economic and Social Research, 2(4), 57-72.
  • Kahn, B. E., (1995). Consumer variety-seeking among good sandservices: An integrative review. Journal of Retailing and Consumer Services, 2(3), 139-148.
  • Kılıç, G. D., &Özdemir, B. (2022). Impact of Neophobia and Liminoid Tendencies on Tourists’ Food Consumption Behaviors in All-Inclusive Hotels: A Study in Antalya. Journal of Culinary Science & Technology, 1-21.
  • Kibler, K. M., Reinhart, D., Hawkins, C., Motlagh, A. M., & Wright, J. (2018). Food waste and the food-energy- water nexus: a review of food waste management alternatives. Waste Management, 74, 52-62.
  • Koivupuro, H. K., Hartikainen, H., Silvennoinen, K., Katajajuuri, J. M., Heikintalo, N., Reinikainen, A., & Jalkanen, L. (2012). Influence of socio demographical, behavioural and attitudinal factors on the amount of avoidable food waste generated in Finnish households. International Journal of Consumer Studies, 36(2), 183-191.
  • Kwasnicka, D., Dombrowski, S. U., White, M., & Sniehotta, F. (2016). Theoretical explanations for maintenance of behaviour change: a systematic review of behaviour theories. Health Psychology Review, 10(3), 277-296.
  • Latimer, L. A., Pope, L., & Wansink, B. (2015). Food neophiles: Profiling the adventurous eater. Obesity, 23(8), 1577-1581.
  • Laven, L. (2017). Consumers’ Food Waste Behaviour in Restaurants, Unpublished master thesis. University of Gothenburg, School of Business, Economics and Law, Sweden, s.14.
  • Li, D., L. Zhao, S. Ma, S. Shao, & L. Zhang. 2019. What influences an individual’s proenvironmental behavior? A literature review. Resources, Conservation and Recycling, 146, 28-34.
  • Lipinski, B., Hanson, C., Lomax, J., Kitinoja, L., Richard, W., & Searchinger, T., (2013). Reducing Food Loss and Food Waste. World Resources Institute Working Paper, 1-38.
  • Mak, A. H., Lumbers, M., Eves, A., & Chang, R. C. (2012). Factors influencing tourist food consumption. International Journal of Hospitality Management, 31(3), 928-936.
  • Mak, A. H., Lumbers, M., Eves, A., & Chang, R. C. (2013). An application of the repertory grid method and generalised Procrustes analysis to investigate the motivational factors of tourist food consumption. International Journal of Hospitality Management, 35, 327-338.
  • Marra, F. (2013). Fighting Food Loss and Food Waste in Japan. Unpublished master thesis. Leiden University. McCarthy, B., & Liu, H. B. (2017). Food waste and the ‘green’consumer. Australasian Marketing Journal (AMJ), 25(2), 126-132.
  • Miafodzyeva, S., & N. Brandt (2013). Recycling behaviour among householders: Synthesizing determinants via a meta-analysis. Waste and Biomass Valorization, 4(2), 221-235.
  • Muhammad, R., Ibrahim, M. A., Ahmad, R., & Hanan, F. (2016). Psychological Factors on Food Neophobia among the young Culinarian in Malaysia: Novel food preferences. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222, 358- 366.
  • Orhunbilge, N. (2002). Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi (İkinci baskı), İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları.
  • Owen, N., Widdowson, S., & Shields, L. (2013). Waste Mapping Guidance for Hotels in Cyprus: Saving Money and İmproving the Environment. The Travel Foundation.
  • Özdemir, B. (2010). Dışarıda yemek yeme olgusu: Kuramsal bir model önerisi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 218-232.
  • Pelchat, M. L. & Pliner, P. (1995). “Try it. You'll like it”. Effects of information on willingness to try novel foods. Appetite, 24(2), 153-165.
  • Pliner, P., & Hobden, K. L. (1992). Development of a scale to measure the trait of food neophobia in humans. Appetite, 19(2), 105-120.
  • Raudenbush, B. & Frank, R. A. (1999). Assessing food neophobia: The role of stimulus familiarity. Appetite, 32(2), 261-271.
  • Ronteltap, A., vanTrijp, J. C., Renes, R. J. & Frewer, I. J. (2007). Consumer acceptance of technology-based ınnovations: Lessons fort the future of nutrigenomics, Appetite, 49 (1), 1-17.
  • Rozin, P. & Fallon, A. (1988). Body image, attitudes to weight, and misperceptions of figure preferences of the opposite sex: A comparison of men and women in two generations. Journal of Abnormal Psychology, 97(3), 342- 345.
  • Russell, S. V., Young, C. W., Unsworth, K. L., & Robinson, C. (2017). Bringing habits and emotions into food waste behaviour. Resources, Conservation and Recycling, 125, 107-114.
  • Sakaguchi, L., Pak, N., & Potts, M. D. (2018). Tackling the issue of food waste in restaurants: Options for measurement method, reduction and behavioral change. Journal of Cleaner Production, 180, 430-436.
  • Secondi, L., Principato, L., & Laureti, T. (2015). Household food waste behaviour in EU-27 countries: A multilevel analysis. Food Policy, 56, 25-40.
  • Siegrist, M., Hartmann, C., & Keller, C. (2013). Antecedents of food neophobia and its association with eating behavior and food choices. Food Quality and Preference, 30(2), 293–298.
  • Soma, T. (2017). Gifting, ridding and the “everyday mundane”: The role of class and privilege in food waste generation in Indonesia. Local Environment, 22(12), 1444-1460.
  • Stancu, V., Haugaard, P., & Lähteenmäki, L. (2016). Determinants of consumer food waste behaviour: Two routes to food waste. Appetite, 96, 7-17.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics, 4th Edn. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
  • TAVAK, (Türkiye Avrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı), (2021). Türkiye’de Yeme-İçme Sektörünün Boyutları “Gastronomi Ekonomisi”. Erişim Adresi: https://tavakvakfi.org/wp-content/uploads/2021/01/Yeme- %C4%B0%C3%A7me-Sekt%C3%B6r%C3%BCn%C3%BCn-Boyutlar%C4%B1-Gastronomi-Ekonomisi- 2021.pdf (Erişim Tarihi: 27.11.2022).
  • Tekin, Ö. A., & İlyasov, A. (2017). The food waste in five-star hotels: A study on Turkish guests' attitudes. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(3), 13-31.
  • Ural, A. & Kılıç, İ. (2013), Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Van Geffen, E. J., van Herpen, H. W. I., & van Trijp, J. C. M. (2016). Causes & Determinants of Consumers Food Waste.: Project Report, EU Horizon 2020 REFRESH. Wageningen University and Research.
  • Van Trijp, H. C. & Van Kleef, E. (2008). Newness, value and new product performance. Trends in Food Science and Technology, 19(11): 562-573.
  • Van Trijp, H. C., & Steenkamp, J. B. E. (1992). Consumers' variety seeking tendency with respect to foods: measurement and managerial implications. European Review of Agricultural Economics, 19(2), 181-195.
  • Wang, L. E., Filimonau, V., & Li, Y. (2021). Exploring the patterns of food waste generation by tourists in a popular destination. Journal of Cleaner Production, 279, 123890.
  • World Wild Life, https://www.worldwildlife.org/initiatives/food-waste, Erişim tarihi: 02.09.2022
  • Yiğit, S., & Doğdubay, M. (2017). Gastronomi eğitimi alan öğrencilerde yiyecekte yenilik korkusu (Food Neophobia): Balıkesir Üniversitesi örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5, 162-168.
  • Zajonc, R. B. (1968). Attitudinal effects of mere exposure. Journal of Personality and Social Psychology, 9(2), 1- 27.
APA GÜNEREN E, Hökelekli N, Yıldız M (2022). Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. , 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
Chicago GÜNEREN EBRU,Hökelekli Neslihan Aybike,Yıldız Muhammed Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. (2022): 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
MLA GÜNEREN EBRU,Hökelekli Neslihan Aybike,Yıldız Muhammed Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. , 2022, ss.3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
AMA GÜNEREN E,Hökelekli N,Yıldız M Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. . 2022; 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
Vancouver GÜNEREN E,Hökelekli N,Yıldız M Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. . 2022; 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
IEEE GÜNEREN E,Hökelekli N,Yıldız M "Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi." , ss.3193 - 3212, 2022. 10.21325/jotags.2022.1137
ISNAD GÜNEREN, EBRU vd. "Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi". (2022), 3193-3212. https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1137
APA GÜNEREN E, Hökelekli N, Yıldız M (2022). Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(4), 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
Chicago GÜNEREN EBRU,Hökelekli Neslihan Aybike,Yıldız Muhammed Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 10, no.4 (2022): 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
MLA GÜNEREN EBRU,Hökelekli Neslihan Aybike,Yıldız Muhammed Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, vol.10, no.4, 2022, ss.3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
AMA GÜNEREN E,Hökelekli N,Yıldız M Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2022; 10(4): 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
Vancouver GÜNEREN E,Hökelekli N,Yıldız M Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2022; 10(4): 3193 - 3212. 10.21325/jotags.2022.1137
IEEE GÜNEREN E,Hökelekli N,Yıldız M "Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi." Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10, ss.3193 - 3212, 2022. 10.21325/jotags.2022.1137
ISNAD GÜNEREN, EBRU vd. "Neofobi, Neofili ve Çeşitlilik Arayışının Restoranlarda Müşterilerin Gıda Atık Davranışı Üzerine Etkisi". Journal of Tourism and Gastronomy Studies 10/4 (2022), 3193-3212. https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1137
Sayfa Oluşturulma Tarihi
25-04-2024 4:10

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları