Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 15 Sayfa Aralığı: 135 - 177 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47502/mizan.1183154 İndeks Tarihi: 19-01-2023

Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı

Öz:
Cumhuriyet döneminde kapatılan tekke ve zaviyelerin varlıklarını devam ettirdikleri tezinden hareketle cumhuriyetin ilk döneminde yazılan romanlarla aynı düzlemde kaleme alınan romanlardan biri de Kadınlar Tekkesi romanıdır. Dine, dini kurumlara ve dini yaşayış biçimlerine yönelik eleştirel yaklaşımı yozlaşan tekke ve zaviyeler örneği üzerinden kaleme alan eser, ana hatlarıyla Baki adındaki sahte şeyhin kadınları tuzağına nasıl düşürdüğünü ve kadınların ona nasıl razı olduklarını konu edinmektedir. Refik Halid Karay, Kadınlar Tekkesi romanının Başlangıç bölümünde eserin hem gerçek bir hikâyeye dayandırmakta hem de gerçek bir hikâye olarak adlandırdığı Başlangıç kısmını bir romancı taktiği ve konusunun da hayal mahsulü olabileceğini ifade etmektedir. Bu makale, hacimli bir eser olan Kadınlar Tekkesi romanını özetlemeye, karakterlerini tanıtmaya, romanda işlenen din olgusunun hangi karakterlerle hangi kavramlar üzerinden nasıl işlendiğini irdelemeye ve romanın gerçek bir hikâyeye mi dayandığını yoksa hayal ürünü mü olduğunu çözümlemeye çalışmaktadır.
Anahtar Kelime: Türk İslam Edebiyatı Refik Halid Karay Kadınlar Tekkesi Roman Din Tasavvuf

Fact versus Fiction: The Understanting of Religion in Refik Halid Karay’s Kadinlar Tekkesi Novel

Öz:
Kadınlar Tekkesi (Women’s Lodge) is one of the novels written in the same direction with those produced in the first period of the Turkish Republic considering the thesis that the dervish lodges and zawiyas continued their existence after they had been closed during the republican period. The work, which adopts a critical approach to religion, religious institutions, and religious lifestyles on the example of degenerating dervish lodges and zawiyas, mainly mentions how a fake sheikh named Baki lured women into his trap and how women consented to him. While Refik Halid Karay bases the work on a true story in the introductory part of his novel named Kadınlar Tekkesi and states that the introductory part, which he calls a true story, is a novelist's tactic and its subject can be a figment of imagination. This article tries to summarize the novel named Kadınlar Tekkesi, which is a voluminous work, to introduce its characters, to examine how, with which characters and through which concepts the phenomenon of religion in the novel is handled, and to analyze whether the novel is based on a true story or is it a figment of imagination.
Anahtar Kelime: Turkish Islamic Literature Refik Halid Karay Kadınlar Tekkesi Novel Religion Sufism.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağzıkara, Gülşen. Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Dini-Tasavvufi Muhteva. Ankara: Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi, 2004.
  • Aka, Edanur. Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Hz. Peygamber (S.A.V.) Algısı (1920-1940). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Aktaş, Şerif. Refik Halid Karay. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1986.
  • Baltacı, Cahit. İslam Medeniyeti Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2. Basım, 2007.
  • Çağlar, Rabia. Refik Halit Karay’ın Hikâye ve Romanlarında Aile. Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Davun, Elif – Ataman, Kemal. “Refik Halid Karay’ın Eserlerinde Öne Çıkan Dini ve Sosyal Temalar Üzerine Sosyolojik Bir Analiz”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/2 (2018): 195-231.
  • Davun, Elif. Refik Halid Karay’ın Eserlerinde Din Olgusu Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Demircan, Serdar. Türk Romanında Dinler ve İnançlar (1924-1928). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
  • Demirci, Mehmet. “Nûr-ı Muhammedî”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983), 239-258.
  • Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
  • Erdiç, Şaban. “Bir İnşa Süreci Olarak Fenomenolojik Perspektifte Kutsal ve Kutsallaşma – Ziyaret Fenomeni Örneği”. Milli Folklor Dergisi, 29/114 (2017), 39-51.
  • Ertan, Umut Başar. Refik Halit Karay’ın Romanlarında Kadın ve Kadın Eğitimi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
  • Gülendam, Ramazan. “Türk Romanında Dine ve Din Adamına Bakış”, Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, 6/65-66-67 (2002), 310-319.
  • Güngör, Süleyman. “14 Mayıs 1950 Seçimleri ve CHP’de Bunalım”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 21 (Mayıs 2010), 193-208.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. M. Fuâd Abdülbâkî. b.y.: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1395/1975.
  • Karacar, Mahir. Türk Romanında Din ve İnanç Algısı (1929-1333). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
  • Karay, Refik Halid. Kadınlar Tekkesi. İstanbul: İnkılap Yayınları, 2. Basım, 1999.
  • Karay, Refik Halid. Memleket Yazıları-6-, Doğuştan Kadıncıl. haz. Tuncay Birkan. İstanbul: İnkılâp Yayınları, 2014.
  • Kur’ân’ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
  • Küçük, Hülya. “Türk Tarihinde Kadın Veliler: İlk Dönem Mevlevîliği Örneği”. İSTEM 5/10 (2007), 65-74.
  • Okay, Yeliz. Refik Halid Karay’ın Eserlerinin Halkbilim Ve Toplumsal Değişim Açısından İncelenmesi. Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
  • Olkay, Kübra. Refik Halid Karay’ın Romanlarında İstanbul’un Sosyal Yaşamı. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
  • Özbolat, Abdullah. “Bir Ulus Yaratmak: Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Din Adamının Temsili”. Turkish Studies 7/4 (2012): 2473-2483.
  • Sağlam, M. Halil. Türk Romanında Din ve İnanç algısı (1934-1938). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Sayın, Esma. “Kulluk ve Özgürlük Açısından Tasavvuftaki Kadın Anlayışına Bir Bakış” Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 10/20, 147-155.
  • Şavk, Yüksel. Reşat Nuri Güntekin “Yeşil Gece”, Yakup Kadri Karaosmanoğlu “Nur Baba”, Refik Halit Karay “Kadınlar Tekkesi” Romanlarında Dini Motifler. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Şimşek, Yaşar. II. Meşrutiyet Dönemi Türk Romanından Dinler ve İnançlar. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
  • Timur, Kemal. Türk Romanında Dinler ve İnançlar. Ankara: Elips Kitap, 2006.
  • Topdaş, Çelik Fatma. “Refik Halid Karay’ın Romanlarında Bakış Açısı ve Anlatıcı Düzlemi”. International Journal of Filologia 4/ 6, 138-147.
  • Uğurlu, Seyit Battal - Demir, Selvi. Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Tekke Ve Zaviyeler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/24, 367-379.
  • Ünal, Yenal. “Refik Halit Karay Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies 8/5 (Spring 2013), 849-899.
  • Ünal, Yenal. Yakın Dönem Türk Tarihinde Refik Halid Karay. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2013.
  • Yalçın, Zeynep. Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Din ve Toplum İlişkileri: Refik Halid Karay Örneği. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Yapıcı, Ahmet. Türkiye’de Tekke Ve Zaviyelerin Kapatılmasının Sosyolojik Sonuçları. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
  • Yavaş, Gürkan. Cumhuriyet Rönemi Türk Romanında Din ve Din Adamı (1923-1950). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
APA BAS M (2022). Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. , 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
Chicago BAS Mehmet Samil Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. (2022): 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
MLA BAS Mehmet Samil Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. , 2022, ss.135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
AMA BAS M Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. . 2022; 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
Vancouver BAS M Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. . 2022; 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
IEEE BAS M "Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı." , ss.135 - 177, 2022. 10.47502/mizan.1183154
ISNAD BAS, Mehmet Samil. "Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı". (2022), 135-177. https://doi.org/10.47502/mizan.1183154
APA BAS M (2022). Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, 0(15), 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
Chicago BAS Mehmet Samil Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi 0, no.15 (2022): 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
MLA BAS Mehmet Samil Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, vol.0, no.15, 2022, ss.135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
AMA BAS M Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi. 2022; 0(15): 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
Vancouver BAS M Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi. 2022; 0(15): 135 - 177. 10.47502/mizan.1183154
IEEE BAS M "Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı." Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, 0, ss.135 - 177, 2022. 10.47502/mizan.1183154
ISNAD BAS, Mehmet Samil. "Gerçekle Kurgu Arasında: Refik Halid Karay’ın Kadınlar Tekkesi Romanında Din Anlayışı". Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi 15 (2022), 135-177. https://doi.org/10.47502/mizan.1183154