DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 8 Sayfa Aralığı: 1 - 27 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46453/jader.982078 İndeks Tarihi: 23-01-2023
DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Öz: Jeolojik ve jeomorfolojik zenginlikler, doğanın işleyişi hakkında bilgiler sunan, tıpkı nesli tehlikede olan canlılar gibi korunarak, geleceğe aktarılması gereken miraslardır. Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan Sinop’un, kıyı ardı ilçelerinden biri olan Durağan, tektonizma, flüvyal süreçler ve litolojisine bağlı olarak ilgi çekici yer şekillerine sahiptir. Buradan hareketle; Durağan’da jeoturizm, jeo-eğitim faaliyetlerine konu olabilecek yer şekillerinin tespiti ve jeoturizm potansiyellerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Arazi çalışmalarıyla yer şekilleri bulunup, morfometrik özellikleri incelenmiş, ulaşılabilirlikleri, bilimsel ve turistik yönleri araştırılmıştır. Sahayla ilgili veriler temin edilmiş, CBS kullanılarak görseller üretilmiştir. Tespit edilen yer şekillerinin jeoturizm potansiyellerinin belirlenebilmesi için Jeosit Ön Değerlendirme Modeli (Preliminary Geosite Assessment Model-GAM) kullanılmıştır. Yer şekilleri; bilimsel, doğal ve korunma özelliklerine göre belirlenen üç ana değere; işlevsel ve turistik özelliklerine göre belirlenen iki ek değere göre, 0-1 arasında puanlanıp, bir matrise yerleştirilmiştir. Bu sayede düşük, orta ve yüksek seviyeleri gösteren “Z” alanları belirlenmiştir. Durağan’da üç şelale, iki mağara, kanyon, volkanitler ve kayalıklar olmak üzere, jeosit ve jeo- eğitim alanı olabilecek, sekiz yer şekli tespit edilmiştir. Bu şekiller GAM matrisinde; Z21, Z22 ve Z32 alanlarındadır. Z21, orta seviye ana, düşük seviye ek, Z22 orta seviye ana ve ek, Z32 ise yüksek seviye ana, orta seviye ek değerlere sahip jeositleri göstermektedir. Tespit edilen şekillerin, yatırım eksiklikleri nedeniyle işlevsel turizm değerlerinin düşük olması ve tanıtım eksikliği ek değer puanlarını; yöreyle ilgili akademik çalışmaların az olması, koruma statülerindeki eksiklikler ise ana değer puanlarını düşürmüştür. Bulgulara göre, Durağan’da en yüksek jeoturizm değerine kendi içlerinde farklı jeolojik zenginlikleri de barındıran Kızılırmak Kanyonu ve Karakaya Kayalıkları, en düşük değere ise Ağcaçal Mağarası sahiptir. Durağan, sosyoekonomik imkânların kısıtlı, kırsal nüfusun ağırlıklı olduğu bir yerleşmedir. İlçede jeoturizm potansiyeli olan yer şekillerinin belirlenmesi, koruma altına alınması ve sürdürülebilirlik ilkesiyle turizme kazandırılması yöreye katkı sağlayacaktır. Jeoloji ve jeomorfoloji eğitimlerinde teorik bilginin arazide desteklenmesi gerekmektedir. Durağan’da tespit edilen yer şekilleri, estetik değerlerinin yanında birer jeo-eğitim alanı olabilir. Bu yer şekillerinin, jeoturizme açılması, jeo-eğitim ve jeomirasın korunabilmesi açısından önemlidir.
Anahtar Kelime: Evaluation of Durağan (Sinop) in Terms of Geoturism
Öz: Geological and geomorphological richness are legacies that provide information about the functioning of nature and they should be preserved for the future, just like endangered species. Durağan, one of the inland districts of Sinop which is located in the Western Black Sea Region, has interesting landforms depending on tectonism, fluvial processes, and lithology. Therefore, it is aimed to determine the landforms that can be the subject of geotourism, geo-education activities, and their geotourism potentials in Duragan. Landforms were found by field studies are examined through their morphometric features, accessibility, scientific, and touristic aspects. Data related to the field were obtained and visualized using GIS. The Preliminary Geosite Assessment Model (GAM) was used to determine the geotourism potential of the detected landforms. Landforms are grouped into three main classes (scientific, natural, and protection), two additional classes (functional and touristic), and they were scored between 0-1 to produce a matrix. Thus, "Z" areas showing low, medium, and high levels were determined. Eight landforms have been identified including three waterfalls, two caves, canyons, volcanic and rocky areas which could be geosites and geo-educational areas in Duragan. These formations are within the areas Z21, Z22, and Z32 of GAM. Z21 indicates mid-level main and low-level additional, Z22 indicates mid-level main and additional, and Z32 indicates high- level main, mid-level additional geosites. The low functional tourism values of the identified landforms caused due to the lack of investment and promotion decreased the additional value points, while the lack of academic studies on the region and the deficiencies in the protection status decreased the main value points. According to the findings, Kızılırmak Canyon and Karakaya Rocks, which also contain different geosites, have the highest geotourism value in Durağan, and Agcaçal Cave has the lowest value. Durağan is a settlement with limited socioeconomic opportunities and has a predominantly rural population. Determining the landforms with geotourism potential in the district, their protection, and their usage for tourism with the principle of sustainability will contribute to the development of the region. In geology and geomorphology education, theoretical knowledge should be supported with examples in the field. The landforms identified in Duragan are geo-educational areas besides their aesthetic values. Opening these landforms for geotourism is important in terms of geo-education and protection of geo-heritage.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aylar, F. ve Zeybek, H. İ. (2018). Çorum İli Doğal Turistik Çekicilikleri Destinasyonuna Bir Katkı: Susuz (Güm Güm) Şelalesi. TÜCAUM, 30, 382- 400.
- Bahadır, M. ve Işık, F. (2018). “Perşembe yaylasında (Ordu) jeomorfositler ve turizm amaçlı kullanımları”. M. Şener (ed.). II. Kapadokya Yerbilimleri Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı. (s. 92-97). Niğde.
- Bediz, D. (2017). Harput'ta Beden Buzluğu ve Yazın mağara içinde tabiî şekilde buz teşekkülü hakkında yeni bir izah şekli. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 8(4). 459-476.
- Canpolat, E., Çılğın, Z. ve Bayraktar, C. (2020). “Jeomorfoturizm Potansiyeli Bakımından Emecik Kanyonu / Şelalesi (Çameli / Denizli)”. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi. 2020 (5). 64- 86.
- Dündar, G. (2019). Uşak İlinde Jeositler, Jeomorfositler Ve Başlıca Problemleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
- Ege, İ. (2019). “Kula (Manisa) Peribacaları’nın jeomorfolojik özellikleri ve oluşumlarında erozyon etkisinin Rusle yöntemi ile belirlenmesi”. The Journal of Academic Social Science Studies. (74). 455-479.
- Ekinci, D. ve Doğaner, S. (2012). “Jeomorfoturizm açısından Simav (Yeniköy) peribacaları”. H. Korkmaz ve A. Karataş (ed.). III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu (UJES), (s. 395- 410). Hatay: Color Ofset.
- Erol, O. (1993), “Ayrıntılı Jeomorfoloji Haritaları Çizim Yöntemi”, İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, S. 10, s. 19-38, İstanbul.
- Erinç, S. (2001). Jeomorfoloji-II. İstanbul: DER Yayınları.
- Günok, E. (2017). Türkiye’de Mevcut İlk ve Orta Öğretim Programlarının Jeomiras ve Jeopark Bilincinin Oluşmasına Etkileri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 60 (1), 107-116.
- Gürgöze, S., Uzun, A. (2020). Ozan Kanyonu’nun Jeomorfolojisi, Malatya/ Türkiye. Kesit Akademi Dergisi, 6 (25), 116-128.
- Hatipoğlu, İ.K., Uzun, A., Zeybek, H.İ., Dinçer, H., Hatipoğlu, Ş.C. ve Işık, F. (2018). “Jeomorfositlerin Turizm Potansiyeli Üzerine Bir Araştırma: Sapdere Havzası, Ordu”, 2. Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Kongresi (20- 22 Eylül 2018, Gümüşhane) Bildiriler Kitabı, 345-353.
- Hatipoğlu, Ş.C. ve Bahadır, M. (2020). “Altınordu (Ordu) ilçesindeki jeosit ve jeomorfositlerin turizm potansiyellerinin “Preliminary Geosite Assessment Model (GAM)” ile ölçümü”. Mavi Atlas. 8 (2). 548-564.
- Hoşgören, M.Y. (2007). Jeomorfolojinin ana çizgileri-I. İstanbul: Çantay Kitabevi.
- IUGS, 2021, International Union of Geological Sciences, https://www.iugs.org/history. E.T. 21.09.2021.
- IGGP,2021, International Geoscience and Geoparks Program, E.T. 21.09.2021.
- İmamoğlu, A, Eraslan, S, Çot, H. (2018). “Günlenmeye bağlı oluşan şekiller ve yerleşme üzerine etkileri, Gümüşhane örneği”. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 7 (1) . 83-99.
- İpar, M.S. ve Tırıl, A. (2014). Sinop ilinin kırsal turizm potansiyeli ve geliştirilmesine yönelik öneriler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 7 (2). 45-54.
- Karadurak, S. (2021). Durağan’daki (Sinop) Jeomorfositler ve Sürdürülebilir Kullanımı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. OMÜ, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Samsun.
- Kaymaz, Ç.K. ve Özşahin, E. (2015a). “Hatay ilinin potansiyel jeomorfositlerinin turizm bakımından değerlendirilmesi”. M. Bahadır, A. Uzun ve H.İ. Zeybek (ed.). IV. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu Samsun.
- Kaymaz, Ç.K. ve Özşahin, E. (2015b). Potansiyel Bir Jeomorfositin Planlanması: Yunushanı Sivri Doruklu Lapya Kompleksleri Örneği (Altınözü/Hatay). Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı. (s. 195- 202). Ankara: Pegem Akademi.
- Kılıç, H. ve Bağcı, H.R. (2020). “Bir Jeomorfosit Olarak Karaçay Kanyonu (Çıldır)”. Jass Studies- The Journal of Academic Social Science Studies. 13 (80). 389-410.
- Kopar, İ. ve Toroğlu, E. (2014). Aladağlarda (Orta Toroslar) kaynak konumlu bir mağara: Derebağ mağarası (Yahyalı-Kayseri). Türk Coğrafya Dergisi. (62). 9-20.
- Koşun, E., Sarıgül, A. ve Varol, B. (2005). “Antalya tufalarının litofasiyes özellikleri”. MTA Dergisi. (130). 57-70.
- MGM (2020). Sinop Meteoroloji Müdürlüğü. Yayınlanmamış İklim Verileri.
- Met, Ö. (2012). Turizm ile yöresel gelişme: Sinop için bir turizm gelişim stratejisi önerisi. Karadeniz Araştırmaları. (34). 163-179.
- Nazik, L. (2018). “Yeraltı karanlıklar dünyasının gizemli oluşumları: mağaralar”. Mavi Gezegen Popüler Yerbilim Dergisi. 24. 20-36.
- Özgen Erdem, N.Ö. 2015. Jeoparklar ve Küresel Ağlar ile Bütünleşmenin Önemi, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, Haber Bülteni, 2015/2, Ankara, s.5
- Pereira, P., Pereira, D. ve Caetano Alves, M.I. (2007). “Geomorphosite Assessment in Montesinho Natural Park (Portugal)”. Geographica Helvetica. 62 (3). 159-168.
- Polat, S. (2011). “Türkiye’de traverten oluşumu, yayılış alanı ve korunması”. Marmara Coğrafya Dergisi. (23). 389-428.
- Reynard, E.. Fontana, G., Kozlık, L. Ve Scapozza, C. (2007). “A Method for Assessing “Scientific” and “Additional Values” of Geomorphosites”. Geographica Helvetica. 62 (3). 148-158.
- Sinop-Durağan Mağara Araştırmaları Yayınlanmamış Raporu (2008). Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırmaları Kulübü (BÜMAK). İstanbul.
- Şengün, T. (2007). Harput Platosunda Doğal Ortam- İnsan İlişkileri ve Doğal Çevre Planlaması, Korza Yayıncılık, Ankara.
- Tarım ve Orman Bakanlığı, https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/n edir.html E.T. 11.01.2021
- Taşlıgil, N., ve Şahin, G. (2016). “Yapı malzemesi olarak kullanılan Türkiye doğal taşlarının iktisadi Coğrafya odağında analizi”. Marmara Coğrafya Dergisi. (33). 607-640.
- Turoğlu, H. (2020) Karasu Grabeni (Hatay, Türkiye) Bazalt Morfolojisinde Volkanik Jeomorfosit Değerlendirmesi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi. 2020 (4). 62-80.
- Uğuz, M. F. ve Sevin, M. (2008). 1/100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:78 Sinop D-34 ve E- 34 Paftası. MTA, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
- Uğuz, M. F. ve Sevin, M. (2009). 1/100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:115 Sinop F-33 Paftası. MTA, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
- Uzun, A. (1995). “Uludağ’da tor topoğrafyası”. Türk Coğrafya Dergisi. (30). 53-65.
- Uzun, A. (1998). “Sinop İlinin Bazı Doğal Turistik Çekicilikleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 11 (1). 4-13.
- Uzun, A., Zeybek, H.İ., Hatipoğlu, İ. (2013). “Bazaltik aglomeralar üzerinde tor oluşumu, Giresun”. H. Korkmaz ve A. Karataş (ed.). III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu (UJES 2012) Bildiriler Kitabı. (s. 3-13). Hatay: Color Ofset.
- Uzun, A. ve Zeybek, H.İ. (2018). Çağlayandibi Çağlayanı, Gümüşhane/Türkiye. II. Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 380-389). Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
- World Waterfall Database, 2021, https://www.worldwaterfalldatabase.com/help #types/ , E.T. 13.08.2021
- Wimbledon, W. A. P. (2013). Geoheritage in Europe and its conservation. Episodes. 36 (1). 68-68.
- Vujıčıć, M. D., Vasıljevıć, D.A., Markovıć, S.B., Hose, T.A., Lukıć, T., Hadžıć, O. ve Janıćevıć, S. (2011). “Preliminary Geosite Assessment Model (GAM) and Its Application on Fruška Gora Mountain, Potential Geotourism Destination of Serbia”. Acta geographica Slovenica, 51 (2). 361-376.
- Zeybek, H.İ., Bağcı, H.R., ve Bahadır, M. (2018). “Kızılırmak deltasında (Samsun) Kıyı çizgisi değişimlerinin Bruun kuralına göre değerlendirilmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11 (58). 308-317.
- Zeybek, H.İ., Aylar, F. ve Dinçer, H. (2020). Değirmendere Şelalesi (Ulus/Bartın), Doğal Ortam Özellikleri ve Turizm Potansiyeli. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (1), 333-357.
- URL 1: https://bit.ly/3lOgU E.T . 12.09.2021
APA | KARADURAK S, BAGCI H (2022). DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
Chicago | KARADURAK SEVCAN,BAGCI HARUN RESIT DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2022): 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
MLA | KARADURAK SEVCAN,BAGCI HARUN RESIT DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2022, ss.1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
AMA | KARADURAK S,BAGCI H DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2022; 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
Vancouver | KARADURAK S,BAGCI H DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2022; 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
IEEE | KARADURAK S,BAGCI H "DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.1 - 27, 2022. 10.46453/jader.982078 |
ISNAD | KARADURAK, SEVCAN - BAGCI, HARUN RESIT. "DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2022), 1-27. https://doi.org/10.46453/jader.982078 |
APA | KARADURAK S, BAGCI H (2022). DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online), 0(8), 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
Chicago | KARADURAK SEVCAN,BAGCI HARUN RESIT DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online) 0, no.8 (2022): 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
MLA | KARADURAK SEVCAN,BAGCI HARUN RESIT DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online), vol.0, no.8, 2022, ss.1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
AMA | KARADURAK S,BAGCI H DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online). 2022; 0(8): 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
Vancouver | KARADURAK S,BAGCI H DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online). 2022; 0(8): 1 - 27. 10.46453/jader.982078 |
IEEE | KARADURAK S,BAGCI H "DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ." Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online), 0, ss.1 - 27, 2022. 10.46453/jader.982078 |
ISNAD | KARADURAK, SEVCAN - BAGCI, HARUN RESIT. "DURAĞAN’IN (SİNOP) JEOTURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ". Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online) 8 (2022), 1-27. https://doi.org/10.46453/jader.982078 |