İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü

Ezgi Fatma ERBAŞ KELEBEK (Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli, Türkiye)
Business and Management Studies: An International Journal
7 3
Yıl: 2022 Cilt: 10 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1529 - 1544 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15295/bmij.v10i4.2155 İndeks Tarihi: 11-05-2023

İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü

Öz:
Bu çalışmada, banka çalışanlarının yaşadığı iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ek olarak bu etki üzerinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü de incelenmiştir. Kocaeli’nde faaliyet gösteren özel banklarda çalışan 219 banka çalışanı araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Çalışma nicel bir çalışma olup anket yöntemi kullanılmıştır. Veriler İş Stresi Ölçeği, Sosyal Sanal Kaytarma Ölçeği ve Bilinçli Farkındalık Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Her bir ölçeğin faktör yapısını görebilmek için açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Hipotezleri test etmek için ise regresyon analizi ve PROCESS SPSS makrosu kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre banka çalışanlarının iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerinde pozitif etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara ek olarak bilinçli farkındalığın iş stresi ve sosyal sanal kaytarma arasındaki ilişkide moderatör etkisinin olduğu saptanmıştır. Diğer bir deyişle yüksek bilinçli farkındalıktan ziyade düşük bilinçli farkındalık söz konusu olduğunda iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisi daha güçlüdür. Bu bulgular ışığında mevcut çalışma sosyal sanal kaytarma değişkenini stresle başa çıkma yöntemi olarak inceleyerek değişkene yeni bir bakış açısı sağlamıştır. Sosyal sanal kaytarmanın iş stresi ile baş edebilmek için nasıl bir çare olabileceğini anlamak için ise başa çıkma teorisi dikkate alınmıştır. Böylece başa çıkma ve iş stresi literatürü birleştirilmiştir.
Anahtar Kelime:

The moderating role of mindfulness on the effect of work stress on social cyberloafing

Öz:
In this study, the effect of work stress experienced by bank employees on social cyberloafing was investigated. In addition, the moderator role of mindfulness on this effect was also examined. Two hundred nineteen employees working in private banks operating in Kocaeli Province constitute the research sample. The study is quantitative, and a questionnaire m ethod w as u sed. T he d ata w ere collected using the Work Stress Scale, the Social Cyberloafing Scale and the Mindful Attention Awareness Scale. Explanatory factor analysis was used to determine the factor structure of each scale. In addition, regression analysis and the PROCESS SPSS macro were used to test the hypotheses. The results determined that the work stress of bank employees positively affects social cyberloafing. In addition to these results, it was determined that mindfulness moderates the relationship between work stress and social cyberloafing. In other words, the effect of work stress on social cyberloafing is stronger when mindfulness is low than when mindfulness is high. In light of these findings, the current study examined the social cyberloafing variable as a coping method and provided a new perspective. In order to understand how social cyberloafing can be a solution to cope with work stress, the coping theory has been taken into account. Thus, coping and work stress literature were combined.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abubakar, A. M., & Al zyoud, M. F. (2021). Problematic Internet usage and safety behaviour: Does time autonomy matter? Telematics and Informatics, 56, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.tele.2020.101501
  • Aghaz, A ., & S heikh, A . (2016). C yberloafing a nd j ob b urnout: A n i nvestigation i n the k nowledgeintensive sector. Computers in Human Behaviour, 62, 51–60. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.03.069.
  • Ahmad, A., & Omar, Z. (2017). Understanding who cyberloafs from the self-control perspective: A study in the public service sector. International Journal of Advanced and Applied Sciences, 4(8), 123–128. https://doi.org/10.21833/IJAAS.2017.08.017
  • Alharthi, S., Levy, Y., Wang, L., & Hur, I. (2021). Employees’ mobile cyberslacking and their commitment to the organization. Journal of Computer Information Systems, 61(2), 141–153. https://doi.org/10.1080/08874417.2019.1571455
  • Alqahtani, N., Innab, A., Alammar, K., Alkhateeb, R., Kerari, A., & Alharbi, M. (2022). Cyberloafing behaviouurs in nursing: The role of nursing stressors. International Journal of Nursing Practice, Early view, 1-10 https://doi.org/10.1111/ijn.13079
  • Andreassen, C. S., Torsheim, T., & Pallesen, S. (2014). Predictors of use of social network sites at work - a specific type of cyberloafing. Journal of Computer-Mediated Communication, 19(4), 906–921. https://doi.org/10.1111/jcc4.12085
  • Arslan, İ. (2018). Bilinçli farkındalık, depresyon düzeyleri ve algılanan stres arasındaki ilişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2) , 73-86. http://doi.org/10.20493/birtop.477445
  • Ay, F.A., G. Demirel, & N. Erbas, (2017). The effects of organizational justice perceptions on cyberloafing behaviouurs: a research on heath workers. Research Journal of Business and Management (RJBM), 4, 400-409. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.717
  • Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. https://doi.org/10.1037//0022-3514.51.6.1173
  • Baturay, M. H., & Toker, S. (2015). An investigation of the impact of demographics on cyberloafing from an educational setting angle. Computers in Human Behaviour, 50, 358–366. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.081
  • Blanchard, A. L., & Henle, C. A. (2008). Correlates of different forms of cyberloafing: The role of norms and external locus of control. Computers in Human Behaviouur, 24(1), 1067-1084. https://doi.org/10.1016/j.chb.2007.03.008.
  • Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 230- 241. https://doi:10.1093/clipsy/bph077
  • Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822-848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822.
  • Çivilidağ, Aydın, (2017). İş yaşamında sanal kaytarmanın iş stresi ve iş doyumu ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 59, 355-373
  • Dhir, A, Yossatorn, Y., Kaur, P, & Chen, S. (2018). Online social media fatigue and psychological wellbeing: A study of compulsive use, fear of missing out, fatigue, anxiety and depression. International Journal of Information Management, 40, 141–152. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2018.01.012
  • Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekânın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42743/515880
  • Demir, V. (2017). Bilinçli farkındalık temelli bilişsel terapi programının üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerine etkisi. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(12), 98-118. https://doi.org/10.26466/opus.294058
  • Efeoğlu, İ.E, & Özgen, H. (2007). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254.
  • Ericson, T., Kjønstad, B. G., & Barstad, A. (2014). Mindfulness and sustainability. Ecological Economics, 104, 73–79. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2014.04.007
  • Gökçearslan, Ş., Uluyol, Ç., & Şahin, S. (2018). Smartphone addiction, cyberloafing, stress and social support among university students: A path analysis. Children and Youth Services Review, 91, 47–54. doi:10.1016/j.childyouth.2018.05
  • Grover, S. L., Teo, S. T., Pick, D., & Roche, M. (2017). Mindfulness as a personal resource to reduce work stress in the job demandsresources model. Stress and Health, 33(4), 426–436. https://doi.org/10.1002/smi.2726
  • Henle, C. A., & Blanchard, A. L. (2008). The interaction of work stressors and organizational sanctions on cyberloafing. Journal of Managerial Issues, 20(3), 383-400. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/40604617
  • Hu, Y., Chen, Y., & Ye, M. (2021). Eager to belong: Social cyberloafing as a coping response to workplace ostracism. Current Psycholog, Çevrimiçi yayın, 1-10. https:// doi.org/10.1007/s12144-021-01690-y
  • İslamoğlu, A. Hamdi, & Alnıaçık Ü. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamaları) (2. Baskı). İstanbul: Beta
  • Kendiroğlu Özen, P. (2022). Örgütsel stresin örgütsel sessizlik ve sanal kaytarma üzerine etkileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Alanya). Erişim adresi: http://acikerisim.alanya.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12868/1515?show=full
  • Koay, K. Y., Soh, P. C.-H., & Chew, K. W. (2017). Do employees’ private demands lead to cyberloafing? The mediating role of job stress. Management Research Review, 40(9), 1025–1038. doi:10.1108/mrr-11- 2016-0252
  • Kyriacou, C. (2001). Teacher stress: Directions for future Research. Educational Review, 53(1), 27-35. https://doi.org/10.1080/00131910120033628
  • Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer.
  • Liberman, B., Seidman, G., MCKenna, K.Y.A., & Buffardi, L.E. (2011). Employee job attitudes and organizational characteristics as predictors of cyberloafing, Computers in Human Behaviour, 27(6), 2192-2199. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.06.015
  • Lim, V. K. G. (2002). The IT way of loafing on the job: cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behaviour, 23, 675–694. https://doi.org/10.1002/job.161
  • Lim, V. K. G., & Chen, D. J. Q. (2012). Cyberloafing at the workplace: Gain or drain on work? Behaviouur & Information Technology, 31(4), 343–353. https://doi.org/10.1080/01449290903353054
  • Mishra, D., & Tagja, N. (2022). Cyberslacking for coping stress? Exploring the role of mindfulness as personal resource. International Journal of Global Business and Competitiveness, Çevrimiçi yayın, 1-10. https://doi.org/10.1007/s42943-022-00064-w
  • O’Neill, T. A., Hambley, L. A., & Bercovich, A. (2014). Prediction of cyberslacking when employees are working away from the office. Computers in Human Behaviour, 34, 291–298. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.02.015
  • Örücü, E., & Yıldız, H. (2014). İşyerinde kişisel internet ve teknoloji kullanımı: Sanal kaytarma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(1), 99-114. https://doi.org/10.21121/eab.2014118071
  • Özer S ., & Ç olak A . ( 2022). D ijital çağın meta-tüketicilerini anlamaya yönelik kavramsal bir değerlendirme. Y.Z.C. Uğurhan (Ed.), Dijitalleşme bağlamında birey, toplum ve iletişim (s. 7-29) içinde. İstanbul: Eğitim Yayınevi.
  • Özkalp, E., & Yıldız, H. (2018). Olumlu ve olumsuz sanal kaytarma davranışlarının işteki stres üzerindeki etkisi. İş, Güc: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(1) 57-74.
  • Özkalp, E., Aydın, U., & Tekeli, S. (2012). Sapkın örgütsel davranışlar ve çalışma yaşamında yeni bir olgu: Sanal kaytarma (cyberloafing) ve iş ilişkilerine etkileri. Çimento İşveren Dergisi, 26 (2), 19-33. Erişim adresi: https://33doxp2ncc21zsc1r9kym919-wpengine.netdna-ssl.com/wpcontent/ uploads/2019/10/mart2012.pdf
  • Özüdoğru, M., & Yıldırım, Y.T. 2020. Sanal Kaytarma ve işgören performansı ilişkisinde iş stresinin düzenleyici etkisinin incelenmesi: Sağlık sektöründe bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 467-490. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/ 1151037
  • Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160). Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/697
  • Parmaksız, İ. (2020). Yaşam doyumuyla bilinçli farkındalık arasındaki ilişki: Yetişkinler üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (1), 157-176. https://doi.org/10.19171/Uefad.587932
  • Robinson, S. L., & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviours: A multidimensional scaling study. Academy of Management Journal, 38(2), 555–572. https://doi.org/10.5465/256693
  • Shapiro, S. L., & Carlson, L. E. (2009). The art and science of mindfulness: Integrating mindfulness into psychology and the helping professions. (2. Baskı). Washington: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/11885-000
  • Sonnentag, S., Reinecke, L., Mata, J., & Vorderer, P. (2018). Feeling interrupted—Being responsive: How online messages relate to affect at work. Journal of Organizational Behaviour, 39(3), 369–383. https:// doi.org/10.1002/job.223
  • Stoddart, S. R. (2016). The impact of cyberloafng and mindfulness on employee burnout (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Wayne State University Michigan) Erişim adresi: https://digitalcommons.wayne.edu/oa_dissertations/1487.
  • Şen E., Tozlu, E., Ateşlioğlu H., & Özdemir A. (2016). The effects of work stress on cyberloafing behaviour in higher education institutions. Eurasian Academy of Sciences Social SciencesJournal, 1, 523- 535. http://dx.doi.org/10.17740/eas.soc.2016.MSEMP-42
  • Tozkoparan, S. B., & Kuzu, A. (2019). The relationship between fear of missing out (FoMO) levels and cyberloafing behaviours of teacher candidates. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(1), 87–110. https://doi.org/10.18039/ajesi.520825
  • Ugrin, J.C., Pearson, J.M., & Odom, M.D. (2007). Profiling cyber-slackers in the workplace: Demographic, cultural, and workplace factors. Journal of Internet Commerce, 6(3), 75-89. http://dx.doi.org/10.1300/J179v06n03_04
  • Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara). Erişim adresi: http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/1321/41ab2021- bb3d-4928-8ef2-7ca05ca49c40.pdf?sequence=1
  • Ünal, Ö. F., & Tekdemir S. (2015). Sanal Kaytarma: Bir Kamu Kurumunda Ampirik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-118. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/194136
  • Vitak, J., Crouse, J., & Larose, R. (2011). Personal internet use at work: Understanding cyberslacking. Computers in Human Behaviour, 27(5), 1751–1759. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.03.002
  • Weatherbee, Terrance G. (2010), Counterproductive use of technology at work: Information and communications technologies and cyberdeviancy. Human Resource Management Review,20, 35-44. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2009.03.012
  • Weinstein, N., Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2009). A multi-method examination of the effects of mindfulness on stress attribution, coping, and emotional well-being. Journal of Research in Personality, 43(3), 374–385. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2008.12.008
  • Wu, J., Mei, W., Liu, L., & Ugrin, J. C., (2020). The bright and dark sides of social cyberloafing: Effects on employee mental health in China. Journal of Business Research, 112,
  • Wu, J., Mei, W., Ugrin, J., Liu, L., & Wang, F. (2021). Curvilinear performance effects of social cyberloafing out of class: The mediating role as a recovery experience. Information Technology & People, 34(2), 581–598. https://doi.org/10.1108/ITP-03-2019-0105
  • Yağcı, M., Yüceler, A. (2016). Cyber Loafing with its conceptual aspects. International, Journal of Social Sciences and Education Research, 2(2), 531-540. https://doi.org/10.24289/ijsser.279064
  • Yıldırım, A.C. Turkish banks and digitalization: Policy recommendations from a qualitative study. Journal of BRSA Banking and Financial Markets, 14(2), 145-174. Erişim adresi: http://www.bddk.org.tr/ContentBddk/BddkDergi/dergi_0028_04.pdf
  • Yıldız, H., & Yıldız, B. (2021). Testing the validity and reliability of a Turkish version of the social cyberloafing scale. Perspectives in Psychiatric Care, Çevrimiçi yayın, 1-10. https://doi.org/10.1111/ppc.12930
  • Zhong, S., Qiu, L., & Sun, B. (2020). Internet and firm development. International Journal of Crowd Science, 4(2), 171–187. https://doi.org/10.1108/IJCS-11-2019-0032
APA ERBAS KELEBEK E (2022). İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. , 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
Chicago ERBAS KELEBEK EZGI FATMA İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. (2022): 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
MLA ERBAS KELEBEK EZGI FATMA İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. , 2022, ss.1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
AMA ERBAS KELEBEK E İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. . 2022; 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
Vancouver ERBAS KELEBEK E İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. . 2022; 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
IEEE ERBAS KELEBEK E "İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü." , ss.1529 - 1544, 2022. 10.15295/bmij.v10i4.2155
ISNAD ERBAS KELEBEK, EZGI FATMA. "İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü". (2022), 1529-1544. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i4.2155
APA ERBAS KELEBEK E (2022). İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. Business and Management Studies: An International Journal, 10(4), 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
Chicago ERBAS KELEBEK EZGI FATMA İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. Business and Management Studies: An International Journal 10, no.4 (2022): 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
MLA ERBAS KELEBEK EZGI FATMA İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. Business and Management Studies: An International Journal, vol.10, no.4, 2022, ss.1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
AMA ERBAS KELEBEK E İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. Business and Management Studies: An International Journal. 2022; 10(4): 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
Vancouver ERBAS KELEBEK E İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. Business and Management Studies: An International Journal. 2022; 10(4): 1529 - 1544. 10.15295/bmij.v10i4.2155
IEEE ERBAS KELEBEK E "İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü." Business and Management Studies: An International Journal, 10, ss.1529 - 1544, 2022. 10.15295/bmij.v10i4.2155
ISNAD ERBAS KELEBEK, EZGI FATMA. "İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü". Business and Management Studies: An International Journal 10/4 (2022), 1529-1544. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i4.2155
Sayfa Oluşturulma Tarihi
27-04-2024 9:21

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları