Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi

Kutlu, Yusuf Arif; Kaynak, Ceren

doi:10.35341/afet.1185183

Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi

Ceren KAYNAK, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doğal Afetlerin Risk Yönetimi Anabilim Dalı, Çanakkale, Türkiye)

Yusuf Arif KUTLU (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Çanakkale, Türkiye)

Afet ve Risk Dergisi

14 6

Yıl: 2023 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 316 - 332 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35341/afet.1185183 İndeks Tarihi: 16-06-2023

Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi

Öz:

Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) ajanlara maruz kalmak çok tehlikeli ve ölümcüldür. KBRN vakalarında yaralılara ilk müdahale afet ve acil yardım çalışanları ve Hastane Afet Planı (HAP) ekibi tarafından yapılır. KBRN ajanlardan etkilenenlerin birçoğu kendi olanaklarıyla hastaneye gider. Bu nedenle arındırma işlemi yapılmadan hastaneye gelen kişi sayısı oldukça fazladır. İlk müdahalede bulunacak hastane sağlık personelinin KBRN bilgi düzeyi düzenli olarak ölçülmeli ve uygulamaya dönük eğitimlerle güncel tutulmalıdır. Bu çalışmada tam teşekküllü bir hastanenin HAP ekibinin KBRN bilgi ve eyleme dönük bilinç düzeylerinin ölçülmesi ve iyileştirme yönünde alınacak kararlara katkı sunulması amaçlanmıştır. Örnek olarak seçilen tam teşekkülü bir hastanenin HAP ekibinin KBRN bilgi düzeyleri yüz-yüze anket tekniği kullanılarak araştırılmıştır. Buna göre, katılımcıların büyük çoğunluğu HAP organizasyonundaki görev ve sorumluluklarını bilmemektedir. HAP çalışanları anlamlı düzeyde KBRN terminolojisine aşina olsalar da KBRN tehdit ve risklerden haberdar olma oranları ortalamanın altındadır. HAP görevlilerinin KBRN bilgi ve bilinç düzeylerinin, katılım sağlanan eğitim ve tatbikatların ise içerik açısından yeterli olmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelime: Ajan Arındırma HAP KBRN Vaka

Evaluation of Disaster Team at a Fully Equipped Hospital for CBRN Awareness

Öz:

Exposure to Chemical, Biological, Radiological and Nuclear (CBRN) agents is very dangerous and fatal. In CBRN cases, the injured person is first treated by the disaster and emergency aid workers and then by the Hospital Disaster Plan (HDP) team. Most people affected by CBRN agents go to the hospital on their own without being first decontaminated. Therefore, the hospital personal responsible of treating the CBRN patients should be trained against high risks of CBRN and their CBRN knowledge should be kept up to date by regular practical training. In this study, a HDP team at a fully equipped hospital is surveyed for its CBRN readiness and action-oriented awareness. The selected HDP team was examined through a face-to-face survey technique. Most people in the HDP team were found unaware of their organizational duties and responsibilities. The HDP workers were usually familiar with CBRN terminology, but they were not aware of the real threats and risks created by the CBRN cases. The overall knowledge level of the hospital workers as well as their awareness against the CBRN treats were found below average. In addition, the practical trainings and field drills were not sufficiently rich in terms of the content as they were not well oriented.

Anahtar Kelime: Agent Case CBRN Decontamination HDP

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AFAD (2021). KBRN Terimler Sözlüğü, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Yönetim Başkanlığı, ttps://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kitaplar/KBRN-Terimler-Sozlugu-2021.pdf (Son Erişim: 01.01.2022)
Akalın M. (2018). Örnek Açıklamalarıyla Sosyal Bilimlerde Araştırma Tekniği: Anket, 2. Baskı. Seçkin, Ankara
Akbal K. Y. (2019). Hastane Calışanlarının Kimyasal, Biyolojik, Radyoaktif, Nükleer Vakalarına Karşı Bilgi ve Davranış Düzeyinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Üsküdar Üniversitesi
Alreck P. L., Settle R. B. (2004). The Survey Research Handbook, 3rd ed. McGraw Hill, ISBN: 978-0072945485
Arslan D. (2013). Gülhane Askeri Tıp Akademisi Acil Tıp Anabilim Dalının Afetlere Hazırlık Durumu, Hastane Afet Planının Hospital Incident Command System (HICS) ve Major Incident Medical Management and Support (MIMMS) ile Karşılaştırılması, Tıpta Uzmanlık Tezi, GATA
Avcı S., Kaplan B., Ortabağ T., Arslan S. (2022). Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Afet Konusundaki Bilgi ve Bilinç Düzeyleri. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 94-108. DOI: 10.35341/afet.1034678
Ayan A., Dönmez S. (2018). Radyolojik Nükleer Kaza ve Terör Olaylarında Tıbbi Yönetim. Ankara Eğt. Arş. Hast. Dergisi, 51(2), 154-162. ISSN:1304-6187
Balçık P. Y., Bilgin İ., Ürek D. (2014). Ankara'da Seçilen Bazı Hastanelerde Afet Yönetimine İlişkin Mevcut Durum Değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 17(1), 45-58.
Bhardwaj J. R. (2010). “Chemical, Biological, Radiological, and Nuclear Disaster Management” Journal of Pharmacy & Bioallied Sciences, 2(3), 157-158. DOI: 10.4103/0975-7406.68492
Bryman A. (2008). Social Research Methods, 3rd ed. Oxford University Press, Oxford. ISBN: 978-0199202959
Büyüköztürk Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, (14. Baskı). PEGEM Akademi, Ankara
Canaslan H., Erdoğan Ö., Taşlıdere B. (2022). Kamu, Özel ve Üniversite Hastanelerinde Hastane Afet ve Acil Durum Planları Uygulayıcı Eğitimlerinin Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 229-238. DOI: 10.35341/afet.1032175
Canatan H. (2020). Afetlerde Sürdürülebilir Sağlık Hizmetleri İçin Güvenli Hastane Kavramının Önemi Üzerine Bir Araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 7(1), 55-60.
Cebeci S. P., Arberk O. K. (2021). Sağlık Çalışanlarının Hastane Afet ve Acil Durum Planı Bilgi Düzeyi. A. Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(120), 103-112. DOI: 10.29228/ASOS.52169
Çelikli S., Karababa A. O. (2012). Hastane Afet Yönetimi Ekibine Verilen Eğitimin Değerlendirilmesi; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Örneği. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 9(1), 20-27.
Darling G. J., Catlett C. L., Huebner K. D., Jarrett D. G. (2002). Threats in Bioterrorism I; CDC Category A Agents. Emerg Med. Clin. North. Am., 20(2), 273-309. DOI: 10.1016/s0733-8627(02)00005-6
Deming W. E. (2010). Some Theory of Sampling. Dover, New York, ISBN: 978-0486646848
Demirkasımoğlu M. (2016). Ankara’daki Hastanelerin Afete Hazırlık Durumları. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi
Dinçer S., Kumru S. (2021). Afet ve Acil Durumlar İçin Sağlık Personelinin Hazırlıklı Olma Durumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 32-43.
Dökmeci H. (2018). Toksikolojik Çevresel ve Endüstriyel Afetler, 1. Baskı. Nobel Tıp Kitapevi, Ankara, ISBN: 9786053354369
Dönmez M. A. (2019). Acil Tıp çalışanlarının (KBRN) Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Kazalara Karşı İlgi, Bilgi ve Tutum Durumu Araştırması. Doktora Tezi, Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi
Ekşi A. (2016). KBRN Terörizminde Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1489-1498. ISSN: 1307-9581
EM-DAT (2021). Annual Disasters Report. https://www.emdat.be/ (Son Erişim: 01.01.2022)
Erkekoğlu P., Gümüşel B. K. (2018). Kimyasal Savaş Ajanları: Tarihçeleri, Toksisiteleri, Saptanmaları ve Hazırlıklı Olma. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 38(1), 24-38. ISSN: 2458–8806
Eyison R.K., Pakdemirli A., Aydin E., Ozturk A. S., Kiliç Z., Demirbag B., Ortatatli M., Sezigen S., Kenar L. (2020). Evaluation of the Medical Chemical, Biological, Radiological, and Nuclear Awareness Level of Emergency Healthcare Professionals Serving on Different Centres. J Basic Clin Health Sci, 4, 174-179. DOI: 10.30621/jbachs.2020.1037
Fowler F. J. (1995). Improving Survey Questions: Design and Evaluation, Thousand Oaks. Sage, Newbury Park. ISBN: 978-0803945838
Gallup G. (1947). The Quintamensional Plan of Question Design. Public Opinion Quarterly.
Günalp B. (2017). Dünyada ve Ülkemizde Nükleer ve Radyolojik Kazaların Tarihçesi. Nucl Med Semin, 3, 184-188. DOI: 10.4274/nts.2017.020
Gündüz T., Akyüz H. Ö. (2022). Acil Sağlık Hizmetleri Çalışanlarının Afet Bilinci Konusundaki Durumlarının İncelenmesi-Batman Örneği. Hastane Öncesi Dergisi, 7(2), 191-206. DOI: 10.54409/hod.1111451
Gürler M., Gürsoy G., Çiftçi H., Salar A. (2021). Kimyasal, Biyolojik, Radyasyon ve Nükleer Risklere Karşı Korunmada Farkındalık Oluşturma ve Temel İlk Yardım Eğitimi Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Black Sea Journal of Health Science, 4(2), 63-68. DOI: 10.19127/bshealthscience.816643
Hamele M., Poss W. B., Sweney J. (2014). Disaster Preparedness, Pediatric Considerations in Primary Blast Injury, Chemical, And Biological Terrorism. World Journal of Critical Care Medicine, 3(1), 15-23. DOI: 10.5492/wjccm.v3.i1.15
Hancı İ. H., Özdemir Ç. (2001). Kimyasal-Biyolojik Silahlarla Yaralanmalar ve Sağlık Çalışanları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 10(10), 419-426.
Işık Ö,, Aydınlıoğlu H. M., Koç S., Gündoğdu O., Korkmaz G., Ay A. (2012). Afet Yönetimi ve Afet Odaklı Sağlık Hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82-123. DOI: 10.5222/otd.supp2.2012.082
İytemür A., Yeşil S. T. (2020). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Hastane Afet ve Acil Durum Planları ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(2), 138-148. DOI: 10.31125/hunhemsire.763162
Jarrett D. G., Sedlak R. G., Dickerson W. E., Reeves G. L. (2007). Medical Treatment of Radiation Injuries-Current US Status. Radiation Measurements, 42, 1063-74. DOI: 10.1016/j.radmeas.2007.05.028
Kadıoğlu M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, Sayı1. JICA Türkiye Ofisi
Kalton G. (1983). Introduction to Survey Sampling. CA: Sage, Bevery Hills. ISBN: 978-0803921269
Kaykisiz E. K., Öntürk H., Okur K. (2019). The Evaluation of Level of Knowledge of Staffs in the Hospital Disaster and Emergency Plan and Associated Factors. Dicle Tıp Dergisi/Dicle Med J, 46 (3), 515-524. DOI: 10.5798/dicletip.620546
Kaynak C. (2020). Örnek Bir Hastane Afet Ekibinin Doğal Afetler Sonrasında Ortaya Çıkabilecek KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyoaktif, Nükleer) Tehlikeler ile İlgili Bilgi Düzeylerinin Ölçülmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Lök, U., Yıldırım, C., Al, B., Zengin, S., Çavdar, M. (2009). Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi Hastane Afet Planı. Akademik Acil Tıp Dergisi, 8(3), 38-46. DOI: 10.4170/JAEM.2009.52297
Mitchell C. J., Kernohan G. W., Higginson R. (2012). Are Emergency Care Nurses Prepared for Chemical, Biological, Radiological, Nuclear or Explosive Incidents? International Emerg Nurs, 20, 151–61. DOI: 10.1016/j.ienj.2011.10.001
Moran G. J. (2002). Threatsbioterrorism II; CDC Category B and C Agents. Emerg Med Clin North Am, 20(2), 311-330. DOI: 10.1016/s0733-8627(01)00003-7
NIDMTPR (2019). National Institute of Disaster Management Training Programme Report. https://nidm.gov.in/PDF/trgreports/2019/February/04-08_nidm.pdf (Son Erişim: 01.01.2022)
Ortatatlı M., Sezigen M., Ayan H. A., Balandız H., Kenara L. (2015). Terörizm Kapsamında Kimyasal, Biyolojik, Nükleer ve Radyasyona Bağlı Yaralanmaların Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Foren Med-Special Topics, 1(2), 44-52.
Özden G., Yaman M. (2022). Afet Yönetiminde Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Tehditlere Karşı Farkındalık Düzeyi: Kütahya UMKE örneği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 7(1), 134-44. DOI: 10.35232/estudamhsd.1038926
Özmen B., Özden A. (2013). Türkiye’nin Afet Yönetim Sistemine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 1-28.
Öztürk İ., Güneren E., Mayadağlı A., Erdoğan Ö. (2020). Afet Tıbbı Açısından Kimyasal Silah Yaralılarının Yönetimi. Afet ve Risk Dergisi, 3(1), 20-30. DOI:10.35341/afet.623766
Pimentel J. L. (2019). Some Biases in Likert Scaling Usage and its Correction. IJSBAR, 45(1), 183-191. ISSN 2307-4531
Ryan J. M., Hopperus Buma A. P. C. C., Beadling C. W., Mozumder A., Nott D. M., Rich N. M., Henny W., MacGarty D. (2013). Chemical, Biological, Radiological and Nuclear (CBRN) Casualty Management Principles. Conflict and Catastrophe Medicine, 747–770. DOI: 10.1007/978-1-4471-2927-1_46
Sarık M. E,, Cengiz S. (2022). Hastane Afet ve Acil Durum Planı Eğitim, Hazırlık Düzeyi ve Çalışanların Bilgi Seviyelerinin Tespit Edilmesi: Antalya İli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 122-132. DOI: 10.37989/gumussagbil.1003368
Sezigen S. (2009). Sağlık Kurumlarında Kitlesel NBC (KBRN) Yaralanmalarına Yönelik Davranış Modelinin Oluşturulması. Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, GATA
Shannon M. (2004). Management of Infectious Agents of Bioterrorism. Clin Ped Emerg Med, 5, 63-71. DOI: 10.1016/j.cpem.2003.11.002
Sudman S., Bradburn N. M. (1982). Asking Questions: A Practical Guide to Questionnaire Design. Jossey-Bass
Şen G., Ersoy G. (2017). Hastane Afet Ekibinin Afete Hazırlık Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 122-130.
TCSB, (2012). T.C. Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Tehlikelere Dair Görev Yönergesi. /https://acilafet.saglik.gov.tr/Eklenti/43479/0/saglikbakanligikbrnyonergesipdf.pdf?_tag1=202A45283496A5522C2D9FB05627DC16909C35D3 (Son Erişim: 01.01.2022)
Titiz G. (2021). KBRN Tehditleri Yönetimine Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri Açısından Bir Değerlendirme: Swot Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, İskenderun Teknik Üniversitesi
Ütük U. (2018). KBRN Tehdit ve Tehlikelerden Kaynaklı Zararlar Nedeniyle İdarenin Risk İlkesine Dayalı Sorumluluğu. Dirençlilik Dergisi, 2(1), 39-56. DOI: 10.32569/resilience.407372
Yıldırım T. (2019). KBRN Ekiplerinin Olay Müdahale Yöntemlerinin İncelenmesi: Adana AFAD Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitlis Eren Üniversitesi
Young C. F., Persell D. J. (2004). Biological, Chemical and Nuclear Terrorism Readiness: Major Concerns and Preparedness of Future Nurses. Disaster Manag Response, 2(4), 109–13. DOI: 10.1016/j.dmr.2004.08.01
Yurdakul A., Piroğlu F., Okay N. (2013). Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Mevcut Afet Planı Çerçevesinde Çalışanların Afete Hazırlığının Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 75-85.
Yüksel A. E. (2010). Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Hastane Afet Planı Modeli. Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi Yüksel A. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Hastane Afet Planlarının Yeri ve Önemi. Sağlık Hizmetleri ve Eğitim Dergisi, 2(1), 25-32. DOI: 10.26567/JOHSE.2018142109

APA	Kaynak C, Kutlu Y (2023). Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. , 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
Chicago	Kaynak Ceren,Kutlu Yusuf Arif Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. (2023): 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
MLA	Kaynak Ceren,Kutlu Yusuf Arif Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. , 2023, ss.316 - 332. 10.35341/afet.1185183
AMA	Kaynak C,Kutlu Y Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. . 2023; 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
Vancouver	Kaynak C,Kutlu Y Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. . 2023; 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
IEEE	Kaynak C,Kutlu Y "Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi." , ss.316 - 332, 2023. 10.35341/afet.1185183
ISNAD	Kaynak, Ceren - Kutlu, Yusuf Arif. "Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi". (2023), 316-332. https://doi.org/10.35341/afet.1185183

APA	Kaynak C, Kutlu Y (2023). Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
Chicago	Kaynak Ceren,Kutlu Yusuf Arif Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi 6, no.1 (2023): 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
MLA	Kaynak Ceren,Kutlu Yusuf Arif Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, vol.6, no.1, 2023, ss.316 - 332. 10.35341/afet.1185183
AMA	Kaynak C,Kutlu Y Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi. 2023; 6(1): 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
Vancouver	Kaynak C,Kutlu Y Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi. 2023; 6(1): 316 - 332. 10.35341/afet.1185183
IEEE	Kaynak C,Kutlu Y "Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi." Afet ve Risk Dergisi, 6, ss.316 - 332, 2023. 10.35341/afet.1185183
ISNAD	Kaynak, Ceren - Kutlu, Yusuf Arif. "Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi". Afet ve Risk Dergisi 6/1 (2023), 316-332. https://doi.org/10.35341/afet.1185183