Yıl: 2023 Cilt: 10 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 329 - 350 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17822/omad.2023.244 İndeks Tarihi: 28-07-2023

KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI

Öz:
Dokumacılık, insanlığın en köklü sanatlarından biri olup ihtiyaçlar doğrultusunda gelişerek günlük hayatın vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Dokuma kültürü toplumlar arasında farklılıklar gösterebilmekte, bir toplumda görülen dokumalardaki desen ve semboller farklı kültürlerde de karşımıza çıkmaktadır. Anadolu dokuma kültürünün izlerini farklı coğrafyalarda da görmek mümkündür. Türk sanatının başlangıcı ve beslenme kaynağının Orta Asya olduğu tezini kabul ederek Anadolu dokuma kültürünün izlerini Orta Asya coğrafyasından Balkanlara kadar görmek mümkündür. Osmanlı’nın Balkanları fethiyle birlikte Anadolu’dan Balkan coğrafyasına Osmanlı vatandaşları yerleştirilmiştir. Yerleşen Osmanlı vatandaşları, yanlarında götürdükleri Osmanlı kültür ve sanatını Balkan coğrafyasındaki yerleşik nüfus kültürüyle harmanlayarak, Osmanlı ve Balkan kültürünü yansıtan ürünler üretmişlerdir. Bu araştırmada, bir zamanlar Osmanlı toprağı olan Karadağ’ın Rožaje şehrinde bulunan Kučanska Camisi’ndeki dokumalar; desen, teknik, renk ve kompozisyon özellikleri açısından incelenmiştir. Rožaje, Balkanlarda Sancak bölgesi diye bilinen, Müslümanların sıklıkla yaşadığı bir bölgedir. Kučanska Camisi’nde; halı ve kilim dokuma tekniğinde dokunmuş örneklere rastlanmıştır. Bu örneklerin; Boşnak aileler tarafından dokunup camiye hayır amaçlı vakfedildiği bilgisine ulaşılmıştır. Kilimlerde genellikle gül, lale, yaprak gibi bitkisel motiflerin öne çıktığı kompozisyon uygulamaları tespit edilmiştir. Tespit edilen örnekler arasından, 10 adet kilim dokuma örneğinin yüzey alan şemalarının çizimleri yapılarak kataloglanmıştır.
Anahtar Kelime: Rožaje Kučanska Camisi Boşnak Balkan Kilim Karadağ

Montenegro Rožaje Kučanska Mosque “Hereafter” Kilims Weavings

Öz:
Weaving is one of the most rooted arts of humanity and has become one of the indispensable elements of daily life by developing in line with the needs. Weaving culture can show differences between societies. Patterns and symbols in weaving seen in a society are also encountered in different cultures. It is possible to see the traces of Anatolian weaving culture in different geographies. By accepting the thesis that the beginning of Turkish art and the source of nutrition is Central Asia, it is possible to see the traces of Anatolian weaving culture from Central Asia to the Balkans. The Ottoman conquest of the Balkans led to the settlement of Ottoman citizens in the region. These settlers brought with them Ottoman culture and art, which were then blended with the local culture in the Balkan geography. In this study; weavings in the Kučanska Mosque in Rožaje, Montenegro, which was once Ottoman territory; pattern, technique, color and composition features were examined. Rozaje, known as the starboard region in the Balkans, is a region where Muslims live frequently. In the Kučanska Mosque; examples of carpets and kilims woven with weaving technique were found. It has been reported that these samples were woven by Bosniak families and donated to the mosque for charitable purposes. Compositional applications in which floral motifs such as roses, tulips, leaves usually stand out on kilims have been identified. Among the detected samples, the surface area diagrams of 10 kilim weaving samples were drawn and cataloged.
Anahtar Kelime: Rožaje Kučanska Mosque Bosniak Balkan Kilim Montenegro

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, Belkıs Balpınar. Kilim, Cicim, Zili, Sumak Türk Düz Dokuma Yaygıları. İstanbul: Eren Yayınları, 1982.
  • Agovic, Bajro. Džamije u Crnoj Gori. Almanah:Podgorica, 2001.
  • Demirel, Muammer. "Türkiye’de Bosna Göçmenleri." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12, no. 2 (2008): 285-306.
  • Deniz, Bekir. Ayvacık (Çanakkale) Yöresi Düz Dokuma Yaygıları (Kilim - Cicim - Zili). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 1998.
  • Eroğlu, Mehmet Ali. "Kučanska Camii Alan Araştırması." Kučanska, Rožaje, Karadağ, 2022a. Fotoğraf Çekimi.
  • Eroğlu, Mehmet Ali. "Kučanska Camii Dokumalarının Yüzey Alan Şeması Çizimi." Antalya, Türkiye, 2022b. Dijital Çizim.
  • Güven, H. Nevin. "Burdur Yöresi Ölümlük-Dirimlik Dokumalarının Tasarım İlkeleri İle Yorumlanması." Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi 15, no. 29 (2022): 171-94.
  • "Istorija Rožaja." Rozaje Belediyesi, t.y., erişim tarihi: 17 Aralık 2022, https://www.Rožaje.me/istorija-rozaja/.
  • İbrahimgil, Mehmet Zeki. "Balkanlarda Türk Kültürü ve Sanatı." Tarihi Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu (İstanbul 28-30 Mayıs 1999), İstanbul, 2000.
  • Karpat, Kemal. "Balkanlar." TDV İslâm Ansiklopedisi 5 (1992). erişim tarihi: 14 Ocak 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/balkanlar.
  • Kazel, Gülden İrem. "Abdulhamid Dönemi Osmanlı-Karadağ İlişkileri." Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi 3, 6 (2019): 16-35. erişim tarihi: 26 Ocak 2023. https://dergipark.org.tr/tr/pub/meric/issue/44918/559212.
  • "Kučanska Džamija Community Mosque." 2016, erişim tarihi: 11 Ocak 2023, http://Balkanarchitecture.org/montenegro/rozaj3.php.
  • Kerović, Igbala Šabović ve Biljana Šćepanović. "Dobrilovina Monastery and Kučanska Mosque." Structural Health Assessment Of Timber Structures, Istanbul, Hasan Kalyoncu Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi, 2017.
  • "Kučanska Džamija – Rožaje." 2018, erişim tarihi: 23 Mart 2023, https://upoznajcrnugoru.com/kucanska-dzamija-rozaje/.
  • "Kučanska Džamija U Rožajama." 2015, erişim tarihi: 30 Aralık 2022, https://www.avlija.me/kulturna-bastina/ramiz-luboder-kucanska-dzamija-rozajama.
  • Moačanin, Nenad. "Karadağ." TDV İslâm Ansiklopedisi 0, 24 (2001): 384-85. erişim tarihi: 25 Ocak 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/karadag.
  • “Montenegro Rožaje.” t.y., erişim tarihi: 23 Mart 2023, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Montenegro_Ro%C5%BEaje.png
  • Sancaktar, Caner. "Balkanlar’da Osmanlı Hâkimiyeti Ve Siyasal Mirası." Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi 2, no. 2 (2011): 27-47.
  • Sökmen, Sultan. "Denizli Çameli İlçesi Ölümlük Kilimleri." Arış Halı Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi 0, no. 19 (2021).
  • Şahin, Zahide Kayışoğlu. "Sarız (Kayseri) Yöresi Düz Dokumaları Ve Günümüzdeki Durumu." Arış Halı Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi 0, no. 9 (2013): 52-59.
  • Şçepanoviç, Slobodan. "Kolaşin Müslümanlarının Kökenleri." çev. Mirze Mehmet Zorbay. Muhacirlerin İzinde, Boşnakların Trajik Göç Tarihinden Kesitler içinde, ed. Hayri Kolaşinli. Ankara: Lotus Yayınları, 2004.
  • Temizer, Abidin. "Karadağ'ın Sosyal Ve Ekonomik Yapısı."Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2013a.
  • Temizer, Abidin. "Karadag da Osmanlı Hakimiyetine Dair." Yeni Türkiye, Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı III (2015): 3007-11.
  • Temizer, Abidin. "Montenegro in the First Balkan War." Annals of the Academy of Romanian Scientists 5, 1 (2013b): 65-80.
  • Temizer, Abidin ve Marijan Premović. "Montenegro under Ottoman Rule (1497–1697)." Hiperboreea 8, 1 (2021): 1-15. erişim tarihi: 29 Ocak 2023, https://doi.org/10.5325/hiperboreea.8.1.0001.
  • Tunalı, Selma Kayhan. "Traces of the Anatolian Housing Culture in the Balkans: A Comparative Analysis." Journal of Turkish Studies 15, 3 (2020): 1921-40. erişim tarihi: 29 Ocak 2023, https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.42098.
  • Uzgel, İlhan. "Sosyalizmden Ulusçuluğa: Yugoslavya'da Ulusçuluğun Yeniden Canlanışı." Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 47 (1992): 217-44.
  • Yıldırım, Seyfi. "Balkan Savaşları ve sonrasındaki göçlerin Türkiye Nüfusuna etkileri." Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 8, 16 (2012): 75-92.
APA EROĞLU M (2023). KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. , 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
Chicago EROĞLU Mehmet Ali KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. (2023): 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
MLA EROĞLU Mehmet Ali KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. , 2023, ss.329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
AMA EROĞLU M KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. . 2023; 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
Vancouver EROĞLU M KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. . 2023; 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
IEEE EROĞLU M "KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI." , ss.329 - 350, 2023. 10.17822/omad.2023.244
ISNAD EROĞLU, Mehmet Ali. "KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI". (2023), 329-350. https://doi.org/10.17822/omad.2023.244
APA EROĞLU M (2023). KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 10(27), 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
Chicago EROĞLU Mehmet Ali KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10, no.27 (2023): 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
MLA EROĞLU Mehmet Ali KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, vol.10, no.27, 2023, ss.329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
AMA EROĞLU M KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2023; 10(27): 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
Vancouver EROĞLU M KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2023; 10(27): 329 - 350. 10.17822/omad.2023.244
IEEE EROĞLU M "KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI." Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 10, ss.329 - 350, 2023. 10.17822/omad.2023.244
ISNAD EROĞLU, Mehmet Ali. "KARADAĞ ROŽAJE KUČANSKA CAMİSİ “AHRETLİK” KİLİM DOKUMALARI". Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10/27 (2023), 329-350. https://doi.org/10.17822/omad.2023.244