6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması

Erdem, Nisa; ERSAVAŞ KAVANOZ, Suna

6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması

Suna ERSAVAŞ KAVANOZ, (Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü, Trabzon, Türkiye)

Nisa ERDEM (Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü, Trabzon, Türkiye)

Çağdaş Yerel Yönetimler

79 34

Yıl: 2023 Cilt: 32 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 27 - 51 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-08-2023

6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması

Öz:

Türkiye’de 2012 yılında yürürlüğe giren ve 2014 yerel seçimlerinin ardından uygulanmaya başlanan 6360 sayılı Kanun ile yerel yönetim yapısında kapsamlı bir değişiklik yaşanmıştır. Yerel yönetimlerdeki bu yeni yapılanma süreci, kırsal alanlarda da etkisini göstermiştir. Önemli değişikliklerden biri olarak, büyükşehir olan yerlerde köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış ve köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır. Birçok yerel yönetim birimi hukuki ve mali yapıları, görevleri ve yönetim teşkilatları bakımından dönüşüm sürecine girmiş ve yeni idari birimler/mahalleler olarak ortaya çıkmıştır. Böylece, 6360 sayılı Kanun’un doğrudan bir sonucu olarak ülkedeki mahalle sayısında ciddi bir artış yaşanmıştır. Diğer yandan, bu kanunun uygulamaya geçirilmesiyle birlikte, 6360 sayılı Kanun’dan önce mahalle statüsünde bulunan yerleşim alanları da bu dönüşüm sürecinden etkilenmiştir. Kanundan önce birer yerel yönetim birimi olarak kendi tüzel kişilikleri ile temsil edilen köy ve belde belediyeleri, bu mahalleler ile aynı statüye getirilmiş ve aynı birimlere bağlanmışlardır. Bu durum büyükşehir ve büyükşehir ilçe belediyelerinin hizmet alanları ve sorumlulukları ile kanundan önce bu birimlere bağlı mahalle yönetimlerinin aldıkları hizmet arasında ters yönlü bir ilişkinin oluşmasına neden olmuştur. Çalışma, 6360 sayılı Kanun’un kabul edilmesinden önce de mahalle statüsünde bulunan yerleşim yerlerinin, ilgili kanunun ardından yaşadığı değişimlerin araştırılmasını hedeflemektedir. Bu bağlamda, 2012 yılında büyükşehir belediyesine dönüştürülmesine karar verilen Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin Akçaabat ilçesinde mevcut mahalleler ölçeğinde, söz konusu mahallelerin muhtarlarıyla gerçekleştirilecek yarı yapılandırılmış görüşmeler üzerinden bir örnek çalışma yapılmıştır. 6360 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemelerin mevcut mahalle yönetimleri üzerindeki değişikliklerinin, Akçaabat İlçe Belediyesine bağlı dokuz mahalle sayısının 73’e yükselmesiyle büyük ölçüde olumsuz yönde etkilendiği görülmüştür. 6360 sayılı Kanun’un Trabzon ilinde uygulanması, muhtarlar tarafından genel olarak coğrafi koşulların elverişsizliği, mali yetersizlikler, mahalle sayısındaki artış, mahallenin aldığı hizmet, belediye ile muhtarlık ve mahalle sakini ve muhtarlık arasındaki ilişkiler bağlamında eleştirilmektedir.

Anahtar Kelime: 6360 Sayılı Kanun Büyükşehir Belediyesi Kırsal Mahalle Mahalle Akçaabat

Evaluation of the Metropolitan Arrangement of Law No. 6360 with Regard to Existing Neighborhood Mukhtar: A Field Study of the Neighborhood Mukhtar of Akcaabat Districtc

Öz:

Turkey has experienced extensive changes in local government structures together with Law no 6360 which entered into force in 2012 and was launched after the 2014 local elections. This new restructuring process in local governments has also affected the rural areas. As one of the major changes in metropolitan areas, the legal personality of the village and town municipalities was abolished, and they were in the neighborhood. Many local government units have entered a transformation process in terms of their legal and financial structures, duties and management organizations and have emerged as new administrative units / neighborhoods. Thus, as a direct result of Law No: 6360, there has been a significant increase in the number of neighborhoods in the country. On the other hand, with the implementation of this law, the settlements with neighborhood status prior to Law No: 6360 were also affected by this transformation process. Before the law, the villages and town municipalities which are represented by their own legal entities as local administration units, have been brought to the same status and connected to the same units with neighborhoods. This has led to a negative relationship between the service areas and responsibilities of the Metropolitan Municipalities and Metropolitan District Municipalities and the taking services of those neighborhood units before the law. The study aims to investigate the changes experienced by existing neighborhood units after the adoption of Law No: 6360. In this context, in the Akçaabat district of the Metropolitan Municipality of Trabzon, a sample study was made on the scale of existing neighborhoods with semi-structured interviews with the mukhtars of the neighborhoods. The number of neighborhoods affiliated with the Akcaabat District Municipality increased from nine to seventy-three as a result of the alterations made by Law No. 6360 to the former central neighborhood administrations. The implementation of Law No. 6360 in the province of Trabzon has been criticized by the mukhtars due to unfavorable geographical conditions, financial insufficiencies, the increase in the number of neighborhoods, the quality of service provided to the neighborhood, the relationship between the municipality and the headman, and the relationship between the residents and the headman.

Anahtar Kelime: Law No: 6360 Metropolitan Municipality Rural Neighborhood Neighborhood Akcaabat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acar, O. K. ve Koç. M. (2016). “6360 Sayılı Kanun ile Birlikte Mahalleye Dönüşen Belde Mahalle Muhtarlıkları ve Köy Muhtarlıklarının Yeni Durumu; Fethiye İlçesi Üzerinden Bir Değerlendirme”, 10. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Kaysem 10-Büyükşehir Yönetimi ve İl Yönetiminin Yeni Yüzü Sempozyumu), 5 -7 Mayıs 2016, İzmir.
Alada, Adalet B. (1995). “Beledî Örgütlenmede İlk Basamak: Mahalle – Tarihsel Yaklaşım Çerçevesinde Bir Model Arayışı”, Toplum ve Ekonomi, 8(97).
Arıkboğa, E. (1999). “Yerel Yönetim Açısından Mahalle Muhtarlığına Bir Bakış”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 8(3), 103-125.
Arıkboğa, E. (2018). “Yerinden Yönetim ve Merkezileşmiş Büyükşehir Sisteminde Yetkilerin Dağıtılması”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 1-33.
Çavuşoğlu, A. ve Lamba M. (2020). “6360 Sayılı Kanun’un Mahalleye Dönüşen Birimler Üzerine Etkisi: Antalya İli Örneği”, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 123-147.
Çürüksulu Usta, G. (2021). “Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinde İdareler Arası Hizmet ve Gelir Paylaşımı: 6360 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi”, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 264-288.
Çürüksulu Usta, G. (2022). “Büyükşehir Belediye Modelinde Hizmet Paylaşımı Analizi: Katı Atık Yönetimi ve Temizlik Hizmet Alanı”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 714-744.
Dağ, M. ve Kılınç, F. (2017). “6360 Sayılı Kanun Sonrası Büyükşehir Belediyeleri Açısından Mali Özerkliğin Değerlendirilmesi”, BEÜ SBE Dergisi, 6(2), 426-443.
Ergenç, Ö. (1984). “Osmanlı Şehrindeki “Mahalle” nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, 69-78.
Gültekin R. ve İkikat Tümer, E. (2021). “6360 Sayılı Kanun İle Mahalleye Dönüştürülen Köylerde Tarımsal Üretim: Kahramanmaraş İli Örneği”, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(4), 974-982.
Gürbüz, N. İ. ve Hadimli, H. (2022). “Yerleşme Coğrafyası Açısından 6360 Sayılı Büyükşehir Yasasının Konyaaltı Mahallelerindeki SosyoEkonomik Etkiler”, Dünya Coğrafyası ve Kalkınma Perspektifi Dergisi, 1(2), 67-79.
İzci, F. ve Turan, M. (2013), “Türkiye'de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa İle Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 117-152.
Karasu, M. A. (2013). “6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve Olası Etkileri-Şanlıurfa Örneği”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 1-17.
Kara, P. S. ve Ezin, E. (2022). “6360 Sayılı Kanun ile Köyden Mahalleye Dönen Yerlerdeki Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 5(1), 137-150.
Kut Görün, E. ve Yörür, N. (2017). “6360 Sayılı Büyükşehir Kanunu Sonrası Kırsal Alanları Yeniden Düşünmek-İzmir Örneği”, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 11-27.
Ortaylı, İ. (1985). Tazimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, İstanbul: Hil Yayını.
Tekçe, Y. ve Genç, F. N. (2019). “6360 Sayılı Kanunun Tüzel Kişiliği Kaldırılan Köylere/Yeni Mahallelere Etkisi: Aydın Örneği”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 20(44), 1-16.
Tekeli, İ. (1990). “Cumhuriyetin Altmış Yıllık Belediyecilik Deneyinin Değerlendirilmesi Üzerine”, Türk Belediyeciliğinde 60 Yıl Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar, Ankara.
Tekin, Ö. F. ve Söylemez, A. (2016). “Türkiye’de Büyükşehir Yönetimi ve 6360 Sayılı Yasanın Getirdiği Değişim: Konya Örneği”, Kamu Yönetiminde Değişimin Yönü ve Etkileri, Konya: Kayfor 13 Bildiri Kitabı.
Tuncer B. ve Bakırcı, M. (2020). “6360 Sayılı Büyükşehir Yasasının Türkiye’nin Kırsal Yerleşim Düzenine Mevcut ve Muhtemel Etkileri: Konya Örneği”, Türk Coğrafya Dergisi, 74, 75-85.
TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr, Erişim Tarihi: 05.08.2018.
Usta, S., Akman E. ve Kocaoğlu, M. (2018). “6360 Sayılı Kanun’un Büyükşehir Belediye Sistemine Etkileri: Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği”, TESAM Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı, 217-249. 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu (1970), Sayı: 13576, Resmî Gazete: 11.08.1970.
2464 Belediye Gelirleri Kanunu (1981), Sayı: 17354, Resmî Gazete: 29.05.1981.
28958 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2014), Sayı: 2014/6072, Resmî Gazete: 31.03.2014.
31455 sayılı Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği (2021), Sayı: 31455, Resmi Gazete: 15.03.2021.
442 sayılı Köy Kanunu (1924), Sayı: 68, Resmi Gazete: 18.3.1924.
5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004), Sayı: 25531, Resmi Gazete: 23.07.2004. 5393 Sayılı Belediye Kanunu (2005), Sayı: 25874, Resmî Gazete: 13.07.2005.
5779 Sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun (2008), Sayı: 26937, Resmî Gazete: 15.07.2018.
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun (2012), Sayı: 28489, Resmî Gazete: 06.12.2012.
7256 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2018), Sayı:30639, Resmi Gazete: 27.12.2018.
7254 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2020), Sayı: 31276, Resmi Gazete: 16.10.2020.

APA	ERSAVAŞ KAVANOZ S, Erdem N (2023). 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. , 27 - 51.
Chicago	ERSAVAŞ KAVANOZ Suna,Erdem Nisa 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. (2023): 27 - 51.
MLA	ERSAVAŞ KAVANOZ Suna,Erdem Nisa 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. , 2023, ss.27 - 51.
AMA	ERSAVAŞ KAVANOZ S,Erdem N 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. . 2023; 27 - 51.
Vancouver	ERSAVAŞ KAVANOZ S,Erdem N 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. . 2023; 27 - 51.
IEEE	ERSAVAŞ KAVANOZ S,Erdem N "6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması." , ss.27 - 51, 2023.
ISNAD	ERSAVAŞ KAVANOZ, Suna - Erdem, Nisa. "6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması". (2023), 27-51.

APA	ERSAVAŞ KAVANOZ S, Erdem N (2023). 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. Çağdaş Yerel Yönetimler, 32(3), 27 - 51.
Chicago	ERSAVAŞ KAVANOZ Suna,Erdem Nisa 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. Çağdaş Yerel Yönetimler 32, no.3 (2023): 27 - 51.
MLA	ERSAVAŞ KAVANOZ Suna,Erdem Nisa 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. Çağdaş Yerel Yönetimler, vol.32, no.3, 2023, ss.27 - 51.
AMA	ERSAVAŞ KAVANOZ S,Erdem N 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2023; 32(3): 27 - 51.
Vancouver	ERSAVAŞ KAVANOZ S,Erdem N 6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2023; 32(3): 27 - 51.
IEEE	ERSAVAŞ KAVANOZ S,Erdem N "6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması." Çağdaş Yerel Yönetimler, 32, ss.27 - 51, 2023.
ISNAD	ERSAVAŞ KAVANOZ, Suna - Erdem, Nisa. "6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Düzenlemesinin Mevcut Mahalle Muhtarlıkları Açısından Değerlendirilmesi: Akçaabat İlçesi Mahalle Muhtarlıkları Üzerine Alan Araştırması". Çağdaş Yerel Yönetimler 32/3 (2023), 27-51.