Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 1254 - 1274 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12981/mahder.1201477 İndeks Tarihi: 24-08-2023

ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:
Doğumu takip eden kırkıncı günden, buluğ çağına kadar olan döneme, “çocukluk çağı” denir. Doğumdan sonra çocuğun gelişimini izleyen, onun anneyle babayla, ailenin öteki üyeleriyle ve toplumsal çevresiyle ilişkilerini düzenleyen bir dizi kural, adet, tören, işlem ve pratik vardır. Bu dönemde çocuğun korunması, büyütülmesi, bağlı bulunduğu toplumun değer yargılarına uyumlu bir birey haline gelmesi için yazılı olmayan birçok kurala uyması ve bunları öğrenmesi gerekir. Çocukluk çağında gerçekleştirilen işlem ve pratikler, töre ve törenler, önem ve sıralarına göre kimi zaman katı, kimi zaman da esnek bir biçimde uygulanırlar. Günümüzde çocuk gelişimiyle ilgili uzmanlar, çocukların doğumundan itibaren ergenliğin sonuna kadar olan dönemlerini belirli yaş kümelerinde ele alıyor ve bu dönemleri çocuğun bedensel gelişimi, bilişsel gelişimi, motor gelişimi, dil gelişimi, duygusal gelişimi ve sosyal gelişimi açısından farklı kategorilerde inceliyorlar. Bu çalışmanın konusunu, Adana’da günümüzde halen yaşamakta olan çocukluk çağı uygulamalarının tespit edilerek yazıya geçirilmesi oluşturmaktadır. Gözlem ve görüşme yoluyla sahadan derlenen bilgiler, eğitim bilimlerinin bakış açısı ve yaklaşımı dikkate alınarak çocukluk çağının yukarıda sıralan evrelerine göre tasnif edilmiştir. Elde edilen verilerin işlenmesi sırasında halkbiliminin ilgili başlıkları, çocuğun bedensel gelişimi, bilişsel gelişimi, motor gelişimi, dil gelişimi, duygusal gelişimi ve sosyal gelişimi sırası göz önüne alınarak işlenmiş ve yazıya aktarılmıştır. Kullanılan bu yöntemle, Türk halkbiliminin genellikle doğum uygulamaları arasında yer verilen ve ayrıntıları gözden kaçan bu dönemini, münferit bir başlık altında değerlendirme denemesiyle birlikte verilere bilimsel bir tasnif uygulanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime: Çocukluk Çağı Adana Geçiş Dönemleri İnanışlar Uygulamalar

A RESEARCH ON CHILDHOOD PRACTICES IN ADANA

Öz:
The period from the fortieth day following the birth to puberty is called “childhood”. There are a series of rules, customs, ceremonies, procedures and practices that follow the development of the child after birth and regulate his relations with the mother and father, other members of the family and the social environment. In this period, in order for the child to be protected, raised, and become an individual in harmony with the value judgments of the society to which he belongs, he must obey and learn many unwritten rules. Processes and practices, customs and ceremonies performed in childhood are sometimes applied rigidly and sometimes in a flexible manner, depending on their importance and order. Today, child development experts deal with the periods from birth to the end of adolescence in certain age groups and examine these periods in different categories in terms of the child’s physical development, cognitive development, motor development, language development, emotional development and social development. The subject of this study is to identify and write down the childhood practices that are still living in Adana today. The information gathered from the field through observation and interview has been classified according to the above-listed stages of childhood, taking into account the perspective and approach of educational sciences. During the processing of the data obtained, the relevant topics of folklore were processed and written down, taking into account the child’s physical development, cognitive development, motor development, language development, emotional development and social development. With this method used, a scientific classification was tried to be applied to the data with an attempt to evaluate this period of Turkish folklore, which is generally included among the birth practices and whose details are overlooked, under an individual title.
Anahtar Kelime: Childhood Adana Transition Periods Beliefs Practices

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acıpayamlı, O. (1974). Türkiye’de doğumla ilgili adet ve inanmaların etnoloji etüdü, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
  • Acıpayamlı, O. (1992). Türk kültüründe “ad koyma folkloru”nun morfolojik ve fonksiyonel yönlerden incelenmesi. 4. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri (Gelenek, Görenek ve İnançlar), C. 4, 1-14, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Artan, G. (1973). Tire’de doğum gelenekleri. TFA, 15(289), 6724.
  • Artun, E. (1998). Tekirdağ halk kültüründe doğum-evlenme-ölüm. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9-10, 1-25.
  • Artun, E. (2013). Türk halkbilimi. Adana: Karahan Yayınevi.
  • Bali, A. (2015). Mersin konargöçerlerinin halk kültüründe inanışlar ve bunlara bağlı uygulamalar. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
  • Bali, A. (2017). Gaziantep yöresi doğum geleneklerinde anne ve çocuk sağaltımı, Turkish Studies, 12(5), 85-110.
  • Boratav, P. N. (1994). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınları.
  • Eliade, M. (1991). Kutsal ve dindışı. İstanbul: Gece Yayınları.
  • Güzelbey, C. C. (1982). Gaziantep’te doğum ve çocuğa ilişkin eski töre ve inançlar. Türk Folkloru Araştırmaları. 19-31, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Ilgaz, K. (1956). İstanbul’da doğum ve çocukla ilgili adet ve inanmalar. İstanbul: Yörük Matbaası.
  • Kalafat, Y. (1999a). Türk dünyasında ayak ve ayakkabı ile ilgili inançlar. Türk Folkloru Dergisi, 96, 79-96.
  • Kalafat. Y. (1999b). Kırım ve Kuzey Kafkasya sosyal antropoloji araştırmaları. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
  • Karakaş, A. (2005). Feke halk kültürü araştırması. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Malinovski, B. (2000). Büyü, bilim ve din. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Örnek S. V. (1995). Türk halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Sanders, B. (1999) Öküzün a’sı elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. (Çev.: Ş. Tahir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Tacemen, A. (1995). Bulgaristan Türkleri inanışları veya Türk kimliği. Ankara: Üçbilek Matbaası.
  • Tanyıldızı, E. (2015). Elâzığ halk kültüründe doğum âdetleri. Turkish Studies, 10 (12), 1067-1084.
  • Yalman (Yalgın), A. R. (1977). Cenupta Türkmen oymakları. C. 2, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Yavuzer, H. (1997). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yüksel, D. (2007). Gaziantep ve çevresinde doğumla ilgili inanış ve uygulamalar. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • KK-1. Dürdane BEREKET, Adana Salbaş 1942, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 2.6.2018)
  • KK-2. Zeynep GÜVEN, Adana Karaisalı 1965, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 2.6.2018)
  • KK-3. Afet BATIHAN, Adana Karaisalı 1950, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 2.6.2018)
  • KK-4. Selma GÖKÇEK, Adana Karaisalı 1953, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 2.6.2018)
  • KK-5. Duriye BULUT, Adana Karaisalı-Beydemir köyü 1944, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 2.6.2018)
  • KK-6. Süleyman GÜVENMEZ, Adana Salbaş 1939, okumamış, emekli. (Görüşme: 2.6.2018)
  • KK-7. Rabia ÖZDEMİR, Adana Solaklı 1964, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 4.6.2018)
  • KK-8. Ayşe BOZÖYÜK, Adana Doğankent 1964, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 4.6.2018)
  • KK-9. Meryem Doğan, Adana Doğankent 1958, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 4.6.2018)
  • KK-10. Zeynep ŞIRNAK, Adana Karataş 1970, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 4.6.2018)
  • KK-11. Meral BULUT, Adana Karataş 1969, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 4.6.2018)
  • KK-12. Latife İDGÜ, Adana Karataş 1940, okumamış, emekli. (Görüşme: 4.6.2018)
  • KK-13. Gülcan DÜZEL, Adana Seyhan 1966, ilkokul mezunu, terzi. (Görüşme: 8.6.2018)
  • KK-14. Faize OK, Adana Seyhan 1958, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 8.6.2018)
  • KK-15. Ayşe İMAM, Adana Seyhan 1964, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 8.6.2018)
  • KK-16. Hatice GÖRGÜLÜ, Adana Karşıyaka 1961, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 11.6.2018)
  • KK-17. Dudu KOYUNCU, Adana Kozan 1945, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 12.6.2018)
  • KK-18. Sultan YILDIZ, Adana, Kozan 1946, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 12.6.2018)
  • KK-19. İbrahim TAVŞANOĞLU, Adana Kozan 1955, ilkokul mezunu, esnaf. (Görüşme: 12.6.2018)
  • KK-20. Meryem ÜNLÜOĞLU, Adana Kozan 1943, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 12.6.2018)
  • KK-21. Fatma ATAY, Adana Kozan 1964, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 12.6.2018)
  • KK-22. Remziye GÜZEL, Adana Aladağ, Akören kasabası 1962, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 15.6.2018)
  • KK-23. Şerbet TAŞ., Adana Aladağ, Akören kasabası 1958, ortaokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 15.6.2018)
  • KK-24. Aynur EREN, Adana Aladağ 1963, lise mezunu, evli, tuhafiyeci. (Görüşme: 15.6.2018)
  • KK-25. Hatice SİYAKUŞ, Adana Aladağ Akören kasabası 1960, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 15.6.2018)
  • KK-26. Sevim ÇARKÇI, Adana Yüreğir 1967, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 19.6.2018)
  • KK-27. Suzan BALIKEL, Adana Yüreğir 1970, ortaokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 19.6.2018)
  • KK-28. Sevilay ÜNALGAN, Adana Yüreğir 1963, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 19.6.2018)
  • KK-29. Raziye AKÇA, Adana Yüreğir 1957, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 19.6.2018)
  • KK-30. Melek ÇİFTÇİ, Adana 1952, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-31. Berrin BAĞIRKAN, Adana 1956, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-32. Zeynep TEKIN, Adana 1970, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-33. Bedia AKAR, Adana Seyhan 1933, ilkokul mezunu, emekli. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-34. Fatma DİKMEN, Adana Seyhan 1933, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-35. Aslı ŞEN, Adana 1942, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-36. Osman YİĞİTTEKİN, Adana 1967, ilkokul mezunu, evli, serbest meslek. (Görüşme: 20.6.2018)
  • KK-37. Nilüfer İŞKAR, Adana Ceyhan 1961, lise mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 22.6.2018)
  • KK-38. Fatma KUŞÇU, Adana Yumurtalık-Kaldırım köyü 1943, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 22.6.2018)
  • KK-39. Gülfer TOKMAK, Adana Ceyhan 1959, lise mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 22.6.2018)
  • KK-40. Emine TOKMAK, Adana Ceyhan 1945, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 22.6.2018)
  • KK-41. Ayten GÜNDOĞDU, Adana İmamoğlu 1964, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 25.6.2018)
  • KK-42. Sultan YALÇINER, Adana Yenice Köyü 1963, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 27.6.2018)
  • KK-43. Nimet ATİK, Adana Yenice Köyü 1942, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 27.6.2018)
  • KK-44. Kadriye POLAT, Adana Yunusoğlu Beldesi 1968, okumamış, ev hanımı. (Görüşme: 1.7.2018)
  • KK-45. Türkan SAYILIK, Adana Yunuslu köyü 1941, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 1.7.2018)
  • KK-46. Semiha ADA, Adana Camuzcu köyü 1940, okumamış ev hanımı. (Görüşme: 11.7.2018)
  • KK-47. Hacer ÇETINKAYA, Adana Camuzcu köyü 1955, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 11.7.2018)
  • KK-48. Durdu ALTINIŞIK, Adana Feke Akoluk köyü 1963, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 14.7.2018)
  • KK-49. Fatma Altınışık, Adana Feke Akoluk köyü 1968, lise mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 14.7.2018)
  • KK-50. Fadime ULUDAĞ, Adana Saimbeyli-Yardibi köyü 1932, ilkokul mezunu, ev hanımı. (Görüşme: 14.7.2018)
APA ŞENESEN İ (2022). ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
Chicago ŞENESEN İSMAİL ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2022): 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
MLA ŞENESEN İSMAİL ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2022, ss.1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
AMA ŞENESEN İ ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2022; 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
Vancouver ŞENESEN İ ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2022; 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
IEEE ŞENESEN İ "ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.1254 - 1274, 2022. 10.12981/mahder.1201477
ISNAD ŞENESEN, İSMAİL. "ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2022), 1254-1274. https://doi.org/10.12981/mahder.1201477
APA ŞENESEN İ (2022). ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(40), 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
Chicago ŞENESEN İSMAİL ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 15, no.40 (2022): 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
MLA ŞENESEN İSMAİL ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, vol.15, no.40, 2022, ss.1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
AMA ŞENESEN İ ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2022; 15(40): 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
Vancouver ŞENESEN İ ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2022; 15(40): 1254 - 1274. 10.12981/mahder.1201477
IEEE ŞENESEN İ "ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME." Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15, ss.1254 - 1274, 2022. 10.12981/mahder.1201477
ISNAD ŞENESEN, İSMAİL. "ADANA’DA ÇOCUKLUK ÇAĞI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 15/40 (2022), 1254-1274. https://doi.org/10.12981/mahder.1201477