GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU
Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 559 - 612 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.54704/akdhfd.1239437 İndeks Tarihi: 13-09-2023
GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU
Öz: Deniz hukukunda gemi kaptanı, gemi seyrüseferdeyken gemide bulunan, gemiyi sevk ve idare eden kişidir. Kaptan, gemiyi sevk ve idare eden en yetkili amir sıfatına sahip, gemiyi yönetme noktasında kanunun aradığı şartları taşıyan bir gemi adamı olan, aynı zamanda donatanı, gemi personeline ve üçüncü kişilere karşı hukuken temsil eden kişidir. Kaptanın yetki ve görevlerinin belirlendiği birçok uluslararası hukuk düzenlemesi olduğu gibi, ülkeler de bu düzenlemelerle uyumlu olarak iç hukuk sistemlerinde kaptanın yetki ve görevlerini belirlemişlerdir. Kaptanın yetki ve görevleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 1088-1118 hükümlerinde ana hatlarıyla çizilerek bir çerçeve oluşturulmuştur. Bu hükümlere bakarak; kaptanın deniz ticaretinin tarihsel gelişimi içinde ilk başlarda belirgin olmayan yetkilerinin zaman içinde önemli ölçüde artıp, deniz ticaretinin önemli bir süjesine dönüştüğü görülmektedir. Bunun yanı sıra kaptan geminin sefere hazır bir şekilde yola çıkması, yolda iken denizin olağan tehlikelerine karşı güvenli bir şekilde ilerlemesi ve varma limanına sağ salim varması noktasında önemli görevlere sahiptir. Kaptanın yolculuk başlamadan önce, yolculuk sırasında, yolculuk bittikten sonraki görevleri Türk Ticaret Kanunu’nun “Deniz Ticareti” başlıklı 5. Kitabının Üçüncü Kısmını oluşturan “Kaptan” bahsindeki ve Dördüncü Kısmını oluşturan “Deniz Ticareti Sözleşmeleri” hükümlerinde yer almaktadır. Türk Ticaret Kanunu kaptanın bu görevlerini yerine getirirken ve yetkilerini kullanırken “tedbirli bir kaptan” gibi hareket etmesini şart koşarak, bu hususu hiç veya gereği gibi yerine getirmediği hallerde sorumluluğunun söz konusu olacağını hüküm altına almıştır. Türk Ticaret Kanunu kaptanın kusuruyla yol açtığı zararlardan, özellikle Türk Ticaret Kanunu’nun kaptana ilişkin öngördüğü bu görevlerini yapmamasından doğacak zararlardan dolayı, yolcular da dâhil, gemi ve eşyayla ilgili herkese karşı sorumlu olacağını belirtmiştir. TTK m. 1088 uyarınca kaptan, bütün işlerinde, özellikle ifası kendisine düşen sözleşmelerin yerine getirilmesinde tedbirli bir kaptan gibi hareket etmek zorunda olup, görevin yerine getirilmesinde tüm özeni göstermediği durumlarda sorumluluğu söz konusu olacaktır.
Anahtar Kelime: AUTHORITIES AND DUTIES AND LEGAL LIABILITY OF THE SHIPMASTER ACCORDING TO THE TURKISH COMMERCIAL CODE
Öz: In maritime law, the shipmaster is the person who is on board the ship while the ship is in navigation and who steers and manages the ship. The shipmaster is a seafarer who has the title of the most authorised supervisor to steer and manage the ship, who meets the conditions required by the law in terms of managing the ship, and who also represents the shipowner legally against the crew and third parties. As there are many international legal regulations in which the authorities and duties of the shipmaster are determined, countries have also determined the duties and authorities of the shipmaster in their domestic legal systems in accordance with these regulations. A framework has been created by outlining the shipmaster’s authorities and duties with the provisions of Turkish Commercial Code Article 1088-1118. By looking at these provisions; In the historical development of maritime trade, it is seen that the authorities of the captain, which were not obvious at first, increased significantly over time and turned into an important subject of maritime trade. In addition, the shipmaster has important duties for the ship to set out ready for the voyage, to proceed safely against the common dangers of the sea while on the way, and to arrive at the port of destination safely. The duties of the shipmaster before the start of the voyage, during the voyage, and after the voyage are included in the provisions of the “Captain”, which constitutes the Third Part of the 5th Book of the Turkish Commercial Code, titled “Maritime Trade” and “Maritime Trade Agreements”, which constitutes the Fourth Part. The Turkish Commercial Code requires the shipmaster to act as a “prudent shipmaster” while fulfilling these duties and exercising his powers, and stipulates that the master shall be liable in cases where he fails to fulfil this duty at all or as required. The Turkish Commercial Code stipulates that the shipmaster shall be liable for the damages caused by his negligence, and in particular for the damages arising from the failure of the shipmaster to fulfil his duties as stipulated by the Turkish Commercial Code, to everyone related to the ship and the goods, including the passengers. Pursuant to Article 1088 of the TCC, the master is obliged to act as a prudent shipmaster in all his affairs, especially in the fulfilment of the contracts, the performance of which falls to him, and in cases where he fails to exercise all due diligence in the fulfilment of the duty, his liability will be in question.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akman, Galip Sermet. Sorumsuzluk Anlaşması. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1976.
- Alhan, Yunus. “Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliğindeki Taşıma İşleri Organizatörü Kavramının Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat Işığında Değerlendirilmesi.”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (ABÜHFD), C. 8, S. 16, 2020, ss. 1135-1172.
- Aragon, James, Messer, Anna Tuuli. Master’s Handbook on Ship’s Business, Cambridge: Cornell Maritime Press, 2012.
- Attard, David Joseph. The Imli Manual On International Maritime Law. London: Oxford Press, 2014.
- Cartner, John A. C., Fiske, Richard P., Leiter, Tara L. The International Law of The Shipmaster, London: Informa Law, 2009.
- Cenkci, Esra, Çetinkaya, Mehmet. “Ticari Vekilin Kambiyo Taahhüdünde Bulunmaya Yetkisi”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 8, S. 86, 2013, ss. 25-29.
- Çağa, Tahir. Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1995.
- Çiçek, Banu. Türk Borçlar Hukukunda İradi Temsil Yetkisinin Sona Ermesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010.
- Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2012.
- Eren, Fikret. Mülkiyet Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2014.
- Ertaş, Şeref. “Borçların İfası ile İlgili Yeni Borçlar Kanununun Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, 2012, ss. 309-319.
- Ersözlü, Cenk Murat. Kaptanın Özel Hukuktan Kaynaklanan Görev ve Yetkileri ile Hukuki Sorumluluğu. İstanbul: Beta Yayınları, 2000.
- İzveren, Adil, Franko, Nesim, Çalık, Ahmet. Deniz Ticaret Hukuku Ankara: Adalet Matbaacılık, 1994.
- Göknil, Mazhar, Nedim. Deniz Ticareti Hukuku, Ankara: Ulus Matbaası, 1935.
- Hepgülerler, Ezgi. Deniz Yolu ile Gerçekleştirilen Konteyner Taşımacılığının Yükleme İstif Boşaltma ve Teslim Aşamalarında Görev Alanların Hukuki Sorumluluğu, Ankara: Seçkin Yayınları, 2011.
- Hirsch, Ernst. Deniz Ticareti ve Sigorta Hukuku, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti Yayınları, No. 7, 1942.
- Hopkins, F. N. Business and Law for the Shipmaster, Glasgow: Brown, Son & Ferguson, Ltd., 1998.
- Kayıhan, Şaban. Deniz Ticareti Hukuku (Maritime Law), İstanbul: Umuttepe Yayınları, 2020.
- Kayıhan, Şaban, Kara, Etem. “Donatanın Sorumluluğunun Kaynakları ve Sorumluluğunun Sınırlandırılması Sistemi”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (İMHFD), C. 6, S. 10, 2021, ss. 49-76.
- Kender, Rayegan, Çetingil, Ergon, Yazıcıoğlu, Emine. Deniz Ticareti Hukuku Temel Bilgiler Cilt 1, İstanbul: Oniki Levha Yayınevi, 2014.
- Kılıçoğlu, Ahmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
- Maclachlan, Malcolm. The Shipmaster’s Business Companion, London: The Nautical İnstitute, 2004.
- Nas, Selçuk. Gemi Operasyonlarının Yönetiminde Kaptanın Bireysel Karar Verme Süreci Analizi ve Bütünleşik Bir Model Uygulaması, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2012.
- Nas, Selçuk. “Gemi Yönetimi Konusunda Gemi İşletmelerinin Nasıl Bir Gemi Kaptanı İstediklerinin Tespitine Yönelik Nitel Bir Araştırma,” Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 2, 2008, ss. 121-151.
- Okay, M., Sami. Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul: Kutulmuş Matbaası, 1970.
- Sözer, Bülent. Deniz Ticareti Hukuku Ders Kitabı Cilt 1, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
- Süzel, Cüneyt. Deniz Ticareti Hukukunda Taşıtan ve Yükleten, İstanbul: Oniki Levha Yayınevi, 2014.
- Tekil, Fahiman. Deniz Hukuku, İstanbul: Alkım Yayınları, 2001.
- Toremar, Marcus. The Legal Position of the Shipmaster, Sweden: Department of Law School of Economics and Commercial Law, Göteburg University, 2000.
- Yazıcıoğlu, Emine. Hamburg Kuralları’na Göre Taşıyanın Sorumluluğu: Lahey/Visby Kuralları ile Karşılaştırmalı Olarak, İstanbul: Beta Yayınevi 2000.
| APA | Alhan Y (2023). GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. , 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| Chicago | Alhan Yunus GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. (2023): 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| MLA | Alhan Yunus GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. , 2023, ss.559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| AMA | Alhan Y GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. . 2023; 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| Vancouver | Alhan Y GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. . 2023; 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| IEEE | Alhan Y "GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU." , ss.559 - 612, 2023. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| ISNAD | Alhan, Yunus. "GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU". (2023), 559-612. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1239437 |
| APA | Alhan Y (2023). GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| Chicago | Alhan Yunus GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, no.1 (2023): 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| MLA | Alhan Yunus GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.13, no.1, 2023, ss.559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| AMA | Alhan Y GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2023; 13(1): 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| Vancouver | Alhan Y GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2023; 13(1): 559 - 612. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| IEEE | Alhan Y "GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU." Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13, ss.559 - 612, 2023. 10.54704/akdhfd.1239437 |
| ISNAD | Alhan, Yunus. "GEMİ KAPTANININ TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE HUKUKİ SORUMLULUĞU". Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13/1 (2023), 559-612. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1239437 |
