Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi

Atış Akyol, Nevra; Sunduvaç, Hatice

doi:10.30703/cije.1241715

Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi

Nevra ATIŞ AKYOL, (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sivas, Türkiye)

Hatice SUNDUVAÇ (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sivas, Türkiye)

Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi

52 23

Yıl: 2023 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 630 - 637 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30703/cije.1241715 İndeks Tarihi: 16-10-2023

Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi

Öz:

Erken çocukluk döneminde çocuklarda eğlenerek gelişim ve öğrenmenin desteklenmesinde öğretmenlerin ve ailelerin en iyi yardımcılarından biri resimli çocuk kitaplarıdır. Bu çalışmada resimli çocuk kitaplarında olumlu ve olumsuz sosyal problem çözme becerilerine yer verilme durumunu incelemek amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Sivas il merkezinde bulunan anaokullarının kütüphanelerinden ya da kitaplıklarından, öğretmenlerden ve ailelerden temin edilen 180 adet resimli çocuk kitabı olumlu ve olumsuz sosyal problem çözme becerilerinden oluşan kodlara göre doküman analizi yapılarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda resimli çocuk kitaplarında olumlu sosyal problem çözme becerilerinde en sık “nedenini açıklamak”, “farklı bir çözüm önerisi üretmek” ve “paylaşmak” davranışlarına rastlanırken; olumsuz sosyal problem çözme becerilerinde “fiziksel olumsuz tepkiler vermek”, “sözel olumsuz tepkiler vermek” ve “bağırmak” en sık karşılaşılan davranışlar olmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda çocuklara sunulan tüm kitapların içeriklerinin incelenmesi ve çocukların olumlu yönde gelişmelerini sağlayacak kitapların tercih edilmesi önerilmektedir. Yayınevlerinin de içerik incelemesi yapılmadan kitap basımını yapmaması önemle tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelime: Çocuk edebiyatı resimli çocuk kitapları sosyal problem çözme becerisi okul öncesi dönem

An Examination on Social Problem-Solving Skills in Children’s Picture Books

Öz:

Children's picture books are one of the best assistants for teachers and families in supporting development and learning by having fun in early childhood. This study was conducted to examine the inclusion of positive and negative social problem-solving skills in children's picture books. The study used document analysis, one of the qualitative research methods. The researchers analyzed 180 illustrated children's books obtained from the school libraries or bookshelf of kindergartens in Sivas city center, from teachers and families using document analysis according to the codes consisting of positive and negative social problem-solving behaviors. The findings highlighted that "explaining the reason", "producing a different solution proposal" and "sharing" behaviors were found most frequently in positive problem-solving skills in children's picture books, "Giving physical negative reactions", "verbal negative reactions" and "yelling" were the most common behaviors in negative social problem-solving behaviors. In line with the results obtained from the research, the study recommended to examine the contents of all the books offered to children and to choose the books that would enable children to develop positively. Publishers are also strongly advised not to publish books without a content review.

Anahtar Kelime: Children illustrated children’s books social problem-solving skills preschool period

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alexander, K. J., Miller, P. J., & Hengst, J. A. (2001). Young children's emotional attachments to stories. Social Development, 10(3), 374–398. https://doi.org/10.1111/1467-9507.00171
Alptekin, Z. D. (2018). 3-6 yaş grubu çocuklara yönelik yayımlanan resimli hikaye kitaplarının kavram gelişimine katkısı ve temel fen kavramları açısından incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(1), 76-86.
Alsaker, F. D., & Gutzwiller-Helfenfinger, E. (2009). Social behavior and peer relationships of victims, bully-victims, and bullies in kindergarten. In S. R. Jimerson, S. M. Swearer, & D. L. Espelage (Eds.), Handbook of bullying in schools an international perspective (pp. 87-99). New York: Routledge.
Arslan, A. (2023). Terapötik bir araç olarak yas ile ilgili çocuk kitapları: bir içerik analizi . Ayna Klinik Psikoloji Dergisi , 10(2) , 313-334 . DOI: 10.31682/ayna.1199359
Battistich, V., Solomon, D., Watson, M., Solomon, J. & Schaps, E. (1989). Effects of an elementary school program to enhance prosocial behavior on children's cognitivesocial problem-solving skills and strategies. Journal of Applied Developmental Psychology,10,147-169. https://doi.org/10.1016/0193-3973(89)90002-6
Choudhuri, I. (2005). Promoting value education through children’s literature. Journal of Value Education, 29-36.
Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
Çelik, N. N. (2016). Resimli çocuk kitaplarında Atatürk ve Cumhuriyet değerlerinin incelenmesi (1950-1997). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Dağlıoğlu, H. & Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534.
Dereli-İman, E. (2013). Çocuklar için sosyal problem çözme ölçeği’nin 6 yaş grubu için Türkiye uyarlaması ve okul öncesi davranış problemleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 479-498.
Dirican, R. ve Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikaye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(2), 44-69. https://doi.org/10.30703/cije.321341
Drugli MB., Larsson B & Clifford G. (2007). Changes in social competence in young children treated because of conduct problems as viewed by multiple informants. Eur Child Adolesc Psychiatry. 16(6), 370-8. https://doi.org/10.1007/s00787-007-0609-0. Elias, M. J., &
Tobias, S. E. (2005). Social problem solving. S. N. Elliott, & J. C. Witt (Ed.), Individualized supports for students with problem behaviors: Designing positivebehavior plans (s.3- 26). New York: Guildford.
Riquelme, E. & Montero, I. (2013) Improving emotional competence through mediated reading: short term effects of a children's literature program. Mind, Culture, and Activity, 20(3) 226-239. http://doi.org/ 10.1080/10749039.2013.781185
Erkuş, S. & Yazar, T. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,(20), 196-211.
Eroğlu, E. (2022). Kapsayıcı resimli çocuk kitaplarının okul öncesi eğitimde kullanılması. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-73. https://doi.org/10.55008/te-ad.1086885
Forgan, J. W. (2003). Teaching problem solving through children's literature. U.S.A: Teacher Ideas Press.
Gooden, A. M., & Gooden, M. A. (2001). Gender representation in notable children's picture books: 1995–1999. Sex roles, 45(1), 89-101. https://doi.org/10.1023/A:1013064418674
Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö. & Kantarcı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik, ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(196), 258-272.
Günşen, G. & Uyanık, G. (2021). Fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarının fen öğrenmedeki önemi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1573-1598. https://doi.org/10.24315/tred.870079
Hareket, D. & Dündar, H. (2023). Çocuk hikâye kitaplarında toplumsal cinsiyet unsurları: Ayşegül kitap serisi örneği. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi, 3 (5), 1- 30.
Heath, M. A., Smith, K., & Young, E. L. (2017). Using children’s literature to strengthen social and emotional learning. School Psychology International, 38(5), 541-561. https://doi.org/10.1177%2F0143034317710070
Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/4, 471-492. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies
Karagöz, B. (2018). Resimli çocuk kitaplarında gözden kaçan bir alan: ileti sorunsalı (anne tavuk anlatıyor serisi örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1765-1787. https://doi.org/10.17755/esosder.420416
Karoğlu, H. (2022). Resimli Çocuk Kitaplarının 5 Yaş Çocuklarının Bakış Açısı Alma Becerisi ve Dil Gelişimine Etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Kaymaz, Ç. (2017). Özel gereksinimliliği içeren Türkçe ve çeviri resimli çocuk kitaplarının incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Kılıç, Z., Değirmenci, Ş., Ünsal, F. Ö. & Uyanık Balat, G. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramların incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (44), 424-441. https://doi.org/10.21764/maeuefd.319461
Kural, E., & Şimşek, F. M. (2022). Söz Uçar, Yazı Dikkat Çeker: Resimli çocuk kitapları kapsamında erken yazı farkındalığı. Yaşadıkça Eğitim, 36(1), 90-104. https://doi.org/10.33308/26674874.2022361363
Kozikoğlu, İ. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi,7(4), 2698-2720
Mendoza, J., & Reese, D. (2001). Examining multicultural picture books for the early childhood classroom: Possibilities and pitfalls. Early Childhood Research & Practice, 3(2)
Montag, J. L., Jones, M. N., & Smith, L. B. (2015). The words children hear: Picture books and the statistics for language learning. Psychological science, 26(9),1489-1496. https://doi.org/10.1177%2F0956797615594361
Nezu, A. M., D'Zurilla, T. & Nezu, C. M. (2012). Problem Solving Therapy: A Treatment Manual. New York: Springer Pub. Co
Nikolajeva, M. (2012). Suçluluk, empati ve çocuk edebiyatının etik potansiyeli. Barnboken, 35(1), 18081.
Perren, S. (2000). Kindergarten children involved in bullying: social behaviour, peer relationships, and social status. [Unpublished doctoral dissertation]. University of Bern.
Pickover, S. A. (2006). The relationship between attachment status and social problem solving in four and five year old children: A contemporaneous assesment. [Unpublished doctoral dissertation]. Oakland University.
Sağsöz, G. (2018). Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimine İlişkin Bileşenler Açısından İncelenmesi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
Sever, G., & Karaman Benli, G. (2022). Erken çocukluk dönemine seslenen müzikle ilgili çocuk kitaplarının içerik, müziksel kavramlar ve görselleri açısından incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 6(1), 229-252. https://doi.org/10.24130/eccdjecs.1967202261412
Spence, S. H. (2003). Social skills training with children and young people: Theory, evidence and practice. Child and Adolescent Mental Health, 8(2), 84-96. https://doi.org/10.1111/1475- 3588.00051
Şirin, M. R. (2000). 99 soruda çocuk edebiyatı. Çocuk Vakfı Yayıncılık.
Tozduman Yaralı, K. & Özkan, H. K. (2016). Çocukların (60-72 aylık) sosyal problem çözme becerileri ile sosyal yetkinlik ve davranış durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 345-361
Uğurlu, S. B. (2013). Resimli çocuk kitaplarında hayvan karakter kullanımı. Turkish Studies, 8(4), 1381-1393.
Uzmen, S., & Mağden, D. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(15), 193-212
Veziroğlu, M., & Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226- 238.
Webster-Stratton, C., & Lındsay, D. W. (1999). Social competence and conduct problems in young children: issues in assessment. Journal of Clinical Child Psychology, 28(1), 25- 43. https://doi.org/10.1207/s15374424jccp2801_3
Xeni, E. (2010). Meeting childhood needs: The need for humour in children’s literature. In Negotiating Childhoods (pp. 151- 160). Brill. https://doi.org/10.1163/9781848880467_016
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E., Ural, O. & Güven, G. (2018). 48-72 aylık çocuklara yönelik sosyal problem çözme becerileri ölçeği’nin geliştirilmesi ve geçerlik-güvenirlik analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (3), 641-652. https://doi.org/10.24106/kefdergi.411752

APA	Atış Akyol N, Sunduvaç H (2023). Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. , 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
Chicago	Atış Akyol Nevra,Sunduvaç Hatice Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. (2023): 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
MLA	Atış Akyol Nevra,Sunduvaç Hatice Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. , 2023, ss.630 - 637. 10.30703/cije.1241715
AMA	Atış Akyol N,Sunduvaç H Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. . 2023; 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
Vancouver	Atış Akyol N,Sunduvaç H Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. . 2023; 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
IEEE	Atış Akyol N,Sunduvaç H "Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi." , ss.630 - 637, 2023. 10.30703/cije.1241715
ISNAD	Atış Akyol, Nevra - Sunduvaç, Hatice. "Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi". (2023), 630-637. https://doi.org/10.30703/cije.1241715

APA	Atış Akyol N, Sunduvaç H (2023). Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 12(3), 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
Chicago	Atış Akyol Nevra,Sunduvaç Hatice Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 12, no.3 (2023): 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
MLA	Atış Akyol Nevra,Sunduvaç Hatice Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, vol.12, no.3, 2023, ss.630 - 637. 10.30703/cije.1241715
AMA	Atış Akyol N,Sunduvaç H Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 2023; 12(3): 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
Vancouver	Atış Akyol N,Sunduvaç H Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 2023; 12(3): 630 - 637. 10.30703/cije.1241715
IEEE	Atış Akyol N,Sunduvaç H "Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi." Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 12, ss.630 - 637, 2023. 10.30703/cije.1241715
ISNAD	Atış Akyol, Nevra - Sunduvaç, Hatice. "Resimli Çocuk Kitaplarında Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi". Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 12/3 (2023), 630-637. https://doi.org/10.30703/cije.1241715