Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi

AKÇAY, DUYGU; Gozum, Sebahat

Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi

Duygu AKÇAY, (Milli Savunma Bakanlığı, Ankara, Türkiye)

Sebahat GÖZÜM (Akdeniz Üniversitesi, Halk Sağlığı Hemşireliği Bölümü, Antalya, Türkiye)

Meme Sağlığı Dergisi

20 4

Yıl: 2012 Cilt: 8 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 191 - 199 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi

Öz:

Amaç: Bu araştırma, kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Hastalar ve Yöntem: Bu çalışma, ön test-son test araştırma ilkelerine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırma kapsamına, 08.12.2003-01.10.2004 tarihleri arasında Atatürk Üniversitesi Yakutiye Araştırma Hastanesi medikal onkoloji servisi, ayaktan kemoterapi ünitesinde ikinci kür ve daha ileri kür kemoterapi tedavisi alan meme kanserli 30 kadın alınmıştır. Veriler soru formu ve Rolls Royce Yaşam Kalitesi Ölçeği ile toplanmıştır. Analizlerde, tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, mc nemar, wilkoxon eşleştirme testi ve paired t testi kullanılmıştır. Bulgular: Kadınların eğitim sonrasındaki psikolojik sağlık algısındaki olumlu yönde değişimin istatistiksel olarak önemli (z= -3.207, p<0.001) olduğu bulunmuştur. Kadınların eğitim sonrasında kemoterapi sonrası görülebilecek yan etkilerin yönetimini bilme oranları tüm yan etkilerde artmıştır (p<0.001). Meme kanserli kadınların eğitim sonrasında yaşam kalitesi ölçeğinin “seksüel bozukluk” alt boyutu dışındaki tüm alanlarında ve toplam yaşam kalitesi puanında artış olduğu saptanmıştır (p< 0.001). Sonuç: Kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilecek eğitim ve hemşire tarafından yapılacak ev ziyareti, meme kanserli hastaların “sağlık algılarını, günlük ve sosyal yaşam aktivitelerini olumlu yönde etkileyecektir”, yaşam kalitesini yükseltecektir” ve “hastalar kemoterapinin yan etkilerini yönetebileceklerdir” hipotezleri kabul edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Onkoloji Hemşirelik Psikoloji

Evaluation of the effect of education of chemotherapy side effects and home follow-up on the quality of life in patients with breast cancer given chemotherapy

Öz:

Purpose: In this research, breast cancer patients receiving chemotherapy were evaluated for side effects of chemotherapy on their quality of life following education and home follow-up. Patients and Methods: This study was carried out in accordance with the principles of the pre/post test research. In the study, second and further cycles of chemotherapy treatment of 30 women with breast cancer were included. We investigated women between the years 2003 and 2004, at Ataturk University Medical Research Hospital, medical oncology service, outpatient chemotherapy unit. Our data was collected through a questionnaire and the Quality of Life Rolls Royce Descriptive statistics, McNemar, Wilcoxon test and paired t tests were used for analyses. Results: A positive change in the perception of the psychological health of women after training were statistically significant (p <0.001). Women’s rates after being educated for the management of chemotherapy and its side effects, adversly increased (p <0.001). The quality of life in women with breast cancer after education, “sexual disorder”, and the total life quality score in all areas except for sub increase in size were all statistically significant (p <0.001). Conclusion: Side effects of chemotherapy, education, and nurse home visits positively affect daily activities and social life, and further improve the quality of life and “will ultimately manage the side effects of chemotherapy in patients.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Onkoloji Hemşirelik Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Cimete G. Yaşam Sonu Bakım. Nobel Tıp Kitapevleri Ltd. Şti., İstanbul 2002: 1-5.
2. Strasser F, Sweeney C, Willey J, Benisch-Tolley S, Palmer JL, Bruera E. “Impact of a Half-Day Multidisciplinary Symptom Control and Palliative Care Outpatient Clinic in a Comprehensive Cancer Center on Recommendations, Symptom Intensity, and Patient Satisfaction”, J of Pain and Symptom Management 2004; 27:481-491. (PMID: 15165646)
3. Usta Yeşilbalkan Ö, Durmaz Akyol A, Çetikaya Y, Altın T, Ünlü D. “Kemoterapi Tedavisi Alan Hastaların Tedaviye Bağlı Yaşadıkları Semptomlar ve Yaşam Kalitesine Olan Etkisinin İncelenmesi”, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 21:13-31.
4. Aslan Ö, Vural H, Kömürcü Ş, Özet A. Kemoterapi Alan Kanser Hastalarına Verilen Eğitimin Kemoterapi Semptomlarına Etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 10:16-27.
5. Montazeri A. Health-related quality of life in breast cancer patients: A bibliographic review of the literature from 1974 to 2007. Journal of Experimental & Clinical Cancer Research 2008; 27:32 (PMID:18759983)
6. Kurt Sadırlı S. Kanserli Hastalarda Semptom Kontrolünün Değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2008.
7. Yıldırım S. Kemoterapi Alan Hastalarda Kemoterapiye Bağlı Yan Etkilerin Beslenme Eğitimi Öncesi Ve Sonrası Değerlendirilmesi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak 2009.
8. Kocaman Yıldırım N, Özkan M, Özkan S, Özçınar B, Güler SA, Özmen V. Meme Kanserli Hastaların Tedavi Öncesi ve Sonrası Anksiyete, Depresyon ve Yaşam Kalitesi: Bir Yıllık Prospektif Değerlendirme Sonuçları. Nöropsikiyatri Arşivi 2009; 46: 175-181.
9. Avis NE, Crawford S, Manuel J. QOL Among Younger Women With Breast Cancer. Journal Of Clınıcal Oncology 2005; 25: 3322-3330. (PMID:15908646)
10. Burwell SR, Case LD, Kaelin C, Avis NE. Sexual Problems in Younger Women After Breast Cancer Surgery. Journal Of Clınıcal Oncology 2006: 24:2815-2820. (PMID:16782919)
11. 16. Fobair, Stewart SL, Chang S, D’Onofrio C, Banks PJ, Bloom JR. Body Image And Sexuel Problems in Young Women with Breast Cancer. Psycho-Oncology 2006; 15:579-594. (PMID:16287197)
12. Montazeri A, Vahdaninia M, Harirchi I, Ebrahimi M, Khaleghi F, Jarvandi S. Quality Of Life İn Patients With Breast Cancer Before And After Diagnosis: An Eighteen Months Follow-Up Study. BMC Cancer 2008;11:330–339. (PMID:19014435) 199 The Journal of Breast Health 2012 Vol: 8 • No: 4 Meme Sağlığı Dergisi 2012 Cilt: 8 • Sayı: 4
13. Taylor S, Harley C, Ziegler L, Brown J, Velikova G. Interventions For Sexual Problems Following Treatment For Breast Cancer: A Systematic Review. Breast Cancer Res Treat. 2011;130:711-724.(PMID:21904884)
14. Ganz PA, Kwan L, Stanton AL, Krupnick JL, Rowland JH, Meyerowitz BE, Bower JE, Belin TR. Quality of Life at The End of Primary Treatment of Breast Cancer. First Results from The Moving Beyond Cancer Randomized Trial. J Natl Cancer Inst 2004;96:376-387. (PMID: 14996859)
15. Williams SA, Schreier AM. The Effect Of Education İn Managing Side Effects İn Women Receiving Chemotherapy For Treatment Of Breast Cancer. zz2004; 31:16-23. (PMID:14722602)
16. Kapucu SS, Akdemir N. Ev Ziyaretinin Kemoterapi Alan Hastaların Yaşam Kalitesi Ve Öz-Bakım Güçlerine Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007: 14;1:9-22.
17. Baena-Cañada JM, Estalella-Mendoza S, González-Guerrero M, Expósito-Álvarez I, Rosado-Varela P, Benítez-Rodríguez E. Influence Of Clinical And Biographical Factors On The Quality Of Life Of Women With Breast Cancer Receiving Adjuvant Chemotherapy. Rev Calid Asist 2011; 26:299-305. (PMID:21925913)
18. Malak AT, Gumus AB. Nursing interventions and factors affecting physical, psychological and social adaptation of women with breast cancer. Asian Pac J Cancer Prev 2009;10:173-176. (PMID:19469649)
19. Akkaş A. Mastektomi Sonrası Hastaların Evde İzlemelerinin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara 2002.
20. Golant M, Altman T, Martin C. Managing Cancer Side Effects to İmprove Quality of Life. Cancer Nursing 2003; 26:37-44; (PMID:12556711)
21. Yıldırım S. Kemoterapi Alan Hastalarda Kemoterapiye Bağlı Yan Etkilerin Beslenme Eğitimi Öncesi Ve Sonrası Değerlendirilmesi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak 2009.
22. Park JH, Bae SH, Jung YS, Kim KS. Quality of Life and Symptom Experience in Breast Cancer Survivors After Participating in a Psychoeducational Support Program: A Pilot Study. Cancer Nurs 2012;35:E34-41. (PMID:21760491)
23. Lerman R, Jarski R, Rea H, Gellish R, Vicini F. Improving Symptoms and Quality of Life of Female Cancer Survivors: a Randomized Controlled Study. Ann Surg Oncol 2012; 19:373-378. (PMID:21913014)
24. Rustoen T, Begnum S. Quality of Life in Women with Breast Cancer-a Review of The Literature and İmplications for Nursing Practice. Cancer Nurs 2000;23:416-421. (PMID:11128120)
25. Lewis E. “Supporting Chemotherapy Patients out of Hours” EONS Newsletter, Spring 2003, pp. 6-7. Çev: Eşer İ. Kemoterapi Hastalarına Çalışma Saatleri Dışında Destek Vermek. Onkoloji Hemşireliği Derneği Bülten 2004; 22: 1-3.
26. Koinberg IL, Holmberg L, Fridlund B. Breast Cancer Patients’ Satisfaction with a Spontaneous System of Check-up Visits to a Specialist Nurse. Scandınavıan Journal of Caring Sciences 2002; 16:209-215. (PMID:12191031)
27. Solak M, Başer G. Meme ve Meme Dışı Kanserli Kadın Hastaların Umutsuzluk ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin İncelenmesi. Hemşirelik Forumu 2003; 6: 38-47.
28. Durna Z, Can G. Meme kanserli Hastalarda Hemşirelik Bakımı ve Yaşam Kalitesi. Topuz E, Aydıner A, Dinçer M. Meme Kanseri. Nobel Tıp Kitapevleri, Nobel Matbaacılık 2003: 691-710.
29. Uzun Ö, Aslan FE, Selimen D, Koç M. Quality of Life Women with Breast Cancer in Turkey. Journal of Nursing Scholarship 2004; 36: 207-213. (PMID:15495488)
30. Palsson MB, Norberg A . Breast Cancer Patients Experiences of Nursing- Care with The Focus on Emotional Support- The İmplementation of a Nursing İntervention. Journal of Advanced Nursing 1995; 21:277-285. (PMID:7714284)
31. Jennings-Sanders A, Anderson ET. Older Women with Breast Cancer: Perceptions of The Effectiveness of Nurse Case Managers. Nursing Outlook 2003;51:108-114. (PMID:12830102)
32. Ross L, Johansen C. Psychosocial Home Visits in Cancer Treatment: a Qualitative Study on the Content of Home Visits. Cancer Nursing 2002; 25: 350-357. (PMID:12394562)
33. Harrıs MD, Parente CA. Home Care Services. Eds. Baird S, Mccorkle R, Grant M. Cancer Nursing a Comprehensive Textbook. W.B.Saunders Company, Philadelphia 1991:1023-1032.
34. Birol L. Hemşirelik Süreci. 5. Baskı, Etki Matbaacılık, İzmir 2002: 186-318 35. Ünsar S, Yıldız Fındık Ü, Kurt S, Özcan H. Kanserli Hastalarda Evde Bakım ve Semptom Kontrolü. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007;2:89-106.
36. Özyılkan Ö, Karaağaoğlu E, Topeli A, Kars A, Baltalı E, Tekuzman G, Fırat D. A Questionnaire for the Assetment of Quality of Life in Cancer Patient in Turkey. Materia Medica Polono 1995; 27: 153-156. (PMID:9000840)
37. Doak C, Doak L, Lorig K. “Selecting, Preparing and Using Materials in Patient Educatior” 2nd Edition, Sage Publication. California 1996: 117-129. Çev: Gökdoğan F. Yazılı Materyallerin Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Onkoloji Hemşireliği Derneği Bülten 2003; 16-17: 2-16.
38. Can G, Durna Z, Aydıner A. Assesment of Fatigue in and Care Needs of Turkish Women with Breast Cancer. Cancer Nursing 2004; 27 (2): 153- 161 (PMID:15253173)
39. Breed W. (Hollanda), “What is Wrong with the Thirty Years Old Scalp Cooling to Prevent Chemotherapy İnduced Hair Loss” EONS Newsletter, December 2002, pp. 4-6 . Çev. Uzun Ö. Kemoterapiye Bağlı Saçlı Deriye Soğutma Uygulanmasında Otuz Yıldır Yanlış Olan Nedir?. Onkoloji Hemşireliği Derneği Bülten 2004; 22: 7-12.
40. Ganz PA, Desmond KA, Leedham B, Rowland JH, Meyerowitz BE, Belin Tr. Quality of Life in Long Term Disease-Free Survivors of Breast Cancer. Journal of The National Cancer Institute 2002; 94: 39-45. (PMID: 11773281)
41. Aygin D. Meme Kanserli Kadınlarda Cinsel Yaşam Durumunun İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2005.
42. Baltacı Göktas S. Meme Kanserinde Mastektomi Sonrası Uygulanan Erken ve Geç Rekonstrüksüyonun Hastanın Yasam Kalitesi Üzerine Etkisi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsi Doktora Tezi, İstanbul 2005.
43. Lavin M, Hyde A. Sexuality as an aspect of nursing care for women receiving chemotherapy for breast cancer in an Irish context. Eur J Oncol Nurs 2006; 10: 10-18. (PMID: 15908273)
44. Çavdar İ. Meme Kanserli Hastalarda Cinsel Sorunlar. Meme Sağlığı Dergisi. 2006; 2: 64-66.
45. Akyolcu N. Meme Kanserinde Cerrahi Girişim Sonrası Cinsel Yaşam. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4: 77-83.
46. Uçar T. Meme Kanserli Kadınlarda Mastektominin Beden Algısı, Benlik Saygısı Ve Es Uyumu Üzerine Etkisinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Malatya 2008.
47. Öztekin D. Meme Kanserinde Tanı Ve Tedavi Sürecinde Karşılaşılan Sorunlarla Mücadele Yolları. Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2: 67-70.
48. Babacan Gümüş A. Meme Kanserinde Psikososyal Sorunlar ve Destekleyici Girişimler. Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2:108-114.
49. Courtens AM, Stevens FCJ, Crebolder HFJM, Philipsen H. Longitudinal Study on Quality of Life and Social Support in Cancer Patients. Cancer Nursing 1996; 19: 162-169. (PMID:8674024)

APA	AKÇAY D, Gozum S (2012). Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. , 191 - 199.
Chicago	AKÇAY DUYGU,Gozum Sebahat Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. (2012): 191 - 199.
MLA	AKÇAY DUYGU,Gozum Sebahat Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. , 2012, ss.191 - 199.
AMA	AKÇAY D,Gozum S Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. . 2012; 191 - 199.
Vancouver	AKÇAY D,Gozum S Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. . 2012; 191 - 199.
IEEE	AKÇAY D,Gozum S "Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi." , ss.191 - 199, 2012.
ISNAD	AKÇAY, DUYGU - Gozum, Sebahat. "Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi". (2012), 191-199.

APA	AKÇAY D, Gozum S (2012). Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi, 8(4), 191 - 199.
Chicago	AKÇAY DUYGU,Gozum Sebahat Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi 8, no.4 (2012): 191 - 199.
MLA	AKÇAY DUYGU,Gozum Sebahat Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi, vol.8, no.4, 2012, ss.191 - 199.
AMA	AKÇAY D,Gozum S Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 2012; 8(4): 191 - 199.
Vancouver	AKÇAY D,Gozum S Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 2012; 8(4): 191 - 199.
IEEE	AKÇAY D,Gozum S "Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi." Meme Sağlığı Dergisi, 8, ss.191 - 199, 2012.
ISNAD	AKÇAY, DUYGU - Gozum, Sebahat. "Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi". Meme Sağlığı Dergisi 8/4 (2012), 191-199.