Yıl: 2014 Cilt: 13 Sayı: 103 Sayfa Aralığı: 20 - 31 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması

Öz:
Bu araştırma Sivas, Ağrı ve Erzurumda yaşayan halk ebelerinin, doğumla ilgili uygulamalarını belirleyerek halk hekimliği ve bilimsel yaklaşımlarla karşılaştırmak amacıyla planlanmıştır. Çalışma bazı bölgelerimizde devam eden geleneksel doğum yardımı ile ilgili bilgilerin kayıt altına alınmasında, kırsal kesimde çalışan sağlık profesyonelleri için kaynak oluşturulmasında, özellikle ebelerin doğum yardımı ile ilgili verdikleri hizmetin kalitesinin yükseltilmesinde yararlı olacaktır. Görüşme yapılan ebelerden sosyo-demografik özellikler ve doğumla ilgili soru formu uygulanarak veriler toplanmıştır. Katılımcılardan elde edilen bilgiler, a) doğumun başlaması ve bebeğin doğum pozisyonuna karar vermeye ve ağrıyı azaltmaya ilişkin yöntemler, b) doğum esnasında uygulanan yöntemler ve kullanılan malzemeler, c) doğum sonunda uygulanan yöntemler şeklinde analiz edilmiştir. Kendilerine göre dar gelir düzeyli olan ve eğitimi bulunmayan tüm ebelerin annelerinden ebelik uygulamalarını öğrendikleri belirlenmiştir. Ebeler tarafından sunulan doğum yardım uygulamalarının Sivas, Ağrı, Erzurum ve Türkiyenin bazı şehirlerinde de doğum folkloru ve tarihsel tıp kaynakları içerisinde oldukları, kullandıkları bazı yöntemlerin de günümüz uygulamalarında yer aldıkları saptanmıştır. Bu bağlamda ebelerin annesinden edindiği bilgileri kullanarak belli standartlara bağlı kalmamaları, maddi kazanç kaygılarının olmaması, modern ebeliğe karşıt olmayışları dikkate alındığında; katılımcıları halk ebeliği bağlamında değerlendirmemizi uygun kılacaktır. Ebelerin uygulamaları günümüz uygulamalarıyla paralellik gösterdiği kadar anne ve bebek sağlığına ilişkin zararlı uygulamaları da bulunmaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor

Comparison of public midwives practices during the preparation of labor and birth with practices stated in modern and ancient medicine resources

Öz:
The purpose of the study was to determine the practices of traditional midwives living in Sivas, Ağrı and Erzurum regarding the birth and to compare them with public medicine and scientific approaches. This study will be useful to record information about the conventional birth assistance that is maintained in some of our regions, to form a source for health professionals working in the rural areas and especially to increase the quality of service provided by midwives regarding the birth assistance. A questionnaire, including questions related to socio-demographic features and birth, was used to collect data during interviews made with midwives. The information obtained from the participants were analyzed as; a) the methods on starting of the birth, deciding on the birth position of the infant and decreasing the pain, b) methods applied and materials used during the birth, c) methods applied at the end of birth. It was determined that all of the midwives, who relatively had low income and no education, had learned the practices of midwifery from their mothers. Practices of birth assistance offered by midwives are included in the delivery folklore and historical medicine resources in Sivas, Ağrı, Erzurum and some other cities of Turkey and some of the methods they use are involved in today s practices. In this context, considering that midwives get independent from certain standards using the knowledge obtained from their mothers, have no anxiety about financial gain and are not against modern midwifery; it is suitable to assess the participants within the context of public midwifery. While the practices of midwives show parallelism with today s practices, they also have some practices that are harmful for maternal and infant health.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağırgan, Mehmet. “Erzin Yöresinde Kundak Toprağı Ve Külleme Geleneği”, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 2004/2005. Editör Nil Sarı, S. 10-11, İstanbul: Nobel yayıncılık, 2008, s.123-126.
  • Ağırakça, Ahmet. İslam Tıp Tarihi. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2004.
  • Akın, Ayşe ve Özvarış, Şevket. “Türkiye- de Doğum ve Doğum Sonu Hizmetlerden Yararlanma”,http://www.huksam.ha- cettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/tur- kiyede_dogm_sonrasi.pdf. Erişim Tarihi: 21.09.2011.
  • Atmaca,Veli. Tarih Boyunca Hastalık Algılama- sında Dua Şifa İlişkisi. İstanbul: Gerekli Ki- tap, 1. Baskı, 2011a.
  • Atmaca, Veli. Tarih Boyunca İnanç ve Tıp İlişki- si. İstanbul: Gerekli Kitap, 1.Baskı, 2011b.
  • Aydın, Erdem. Dünya ve Türk Tıp Tarihi. Anka- ra: Güneş Kitabevi, 2006.
  • Baysal, Ayşe. Beslenme. Ankara: Hatiboğlu yayınevi, 10. Baskı, 2002. Bolçay, Ezgi. “Erzurum’da Doğum Öncesi, Doğum Sonrası ve Çocukluk Dönemiyle Alâkalı Gelenekler”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 2011: 19(2); 587-600.
  • Ceylan, Yavuz. Bir Uygarlık Serüveni Doğum ve Doğum Yardımının Tarihi. İstanbul: Ofset Yapımevi, Aktif Matbaacılık, 2000.
  • Chang, Mei-Yueh, Wang, Shing-Yaw, Chen, Chung-Hey. “Effects of massage on pain and anxiety during labour:arandomized controlled trial in Taiwan”, Journal of Advanced Nursing. 2002: 38(1), 68-73.
  • Coşkun, Anahit. Hemşire ve Ebelere Yönelik Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi. İstanbul: Medikal Yayıncılık Ltd. Şti. 1. Baskı, 2008.
  • Crawford J Myles Text for Midwives. Londra: Edited: Fraser DM, Elsevier Limited, Cooper MA. 15. Baskı, 2009
  • Çelik, Ali. Trabzon Şalpazarı Çepni Kültürü. T.C Trabzon Valiliği İl Kültür Yayınları, 1. Baskı, 1999.
  • Çalış, Gülşen. “Kadınların Evde Doğum Deneyimlerinin Betimlenmesi: Olgubilim Çalışması”, Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2009.
  • Doğan, Şaban. “XIV.-XV. Yüzyıl Türkçe Tıp Metinlerinde Halk Hekimliği İzleri”, Millî Folklor. 2011; 23 (89):132.
  • Ehrenreich, Barbara. Cadılar, Büyücüler ve Hemşireler. Çeviren: Ergun, Uğur. İstanbul: Kavram Yayınları, 1992.
  • İbn-i Sina. El- Kanun Fit-Tıbb İkinci Kitap. Çev. Kahya E., 2. baskı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2009.
  • İnce, Erdal ve Çiftci, Ergin. “Tetanoz ve Yenidoğan Tetanozu”, Klinik Pediatri, 2002: 1(3): 107-113.
  • Jackson, Ralph. Roma İmparatorluğu’nda Doktorlar ve Hastalıklar. Çeviren: Mumcu, Şenol. İstanbul: Altan Matbaacılık, Homer Kitabevi ve yayıncılık Ltd. Şti, 1999.
  • Köker, Ahmet. H. “Eski Devirlerde ve Orta Çağ Avrupa’sında Doğum ve Ebelik Tarihi”, Doğum ve Ebelik Tarihi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 1997.
  • Kömürcü, Nuran, Ergin A.B. Doğum Ağrısı ve Yönetimi. İstanbul: Bedray Basın Yayıncılık LTD. ŞTİ.1. Baskı, 2008.
  • Okutan, Yahya, Koçer, Doğan, Yıldız, Mecit. Tabib İbn-i Şerif “Yadigar” 15.YY Türkçe Tıp Kitabı. Danışman Altıntaş A. İstanbul: Merkez Efendi Tıp Derneği, Yerküre Yayıncılık, 2004.
  • Önler, Zafer. Celalüddin Hızır (Hacı Paşa) Müntahab-ı Şifa I. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, 1990.
  • Ögenler, Oya. Kadıoğlu, Selim. Uzel, İlter. “Klasik Tıp Döneminde Ebeler, Kadın Hekimleri ve Kadın Hekimler” Mersin Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 2009: 2(2), 10-13.
  • Öğenler, Oya. “Soranus’dan Sabuncuoğlu’na Anadolu’da Kadın Hastalıkları ve Doğum Hekimliği”, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2009.
  • Pınar, Gül. Pınar, Tevfik. “Yeni Doğum Yapmış Kadınların Empatik İletişim Beklentilerinin Ebe/Hemşireler Tarafından Karşılanma Durumu”, Tıp Araştırmaları Dergisi, 2009: 7(3):132-140.
  • Polat, Hüseyin. Sivas Ulaş’ta Halk Hekimliği Uygulamaları. Ankara:Ürün yayınları, 1995.
  • Rathfisch, Gülay. “Obstetrik Girişimler” http:// www.istanbul.edu.tr/yuksekokullar/floren/ Kadin_Sagligi_Kongresi/KS_2_2.pdf Erişim Tarihi: 05.02.2012.
  • Sabuncuoğlu, Kadir. “Doğum Hurafeleri’” (31 Ocak 1998) http://webarsiv.hurriyet.com. tr/1998/01/31/26657.asp. Erişim Tarihi: 22.12.2011.
  • Sayıner F. D., Demirci N. “Prenatal Perineal Masajın Vajinal Doğumlardaki Etkinliği”, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 2007: Cilt 15, Sayı 60, s. 146-154.
  • Taşkın, Lale. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık, X. Baskı, 2011.
  • Temkin, Owsei. Soranus Gynecology. Baltımore: Johns Hopkins Pres, 1991.
  • Timur, Sermin. Hotun-Şahin, Nevin. “Kadınların Doğumda Sosyal Destek Tercihleri ve Deneyimleri”, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2010: 1: 29-40.
  • Uğur, Ö. “Halk Ebeliği”, Doğum ve Ebelik Tarihi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 1997.
  • Uzel, İlter. Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye. I,II. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, 1992.
  • Üçer, Müjgan. Sivas’ta Doğum Folkloru. Sivas Folkloru,1974. s: 22
  • Yaramış, Ahmet. Katar, Selahattin. vd. “Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Neonatal Tetanoz”, Çocuk Hastalıkları Dergisi, 2006: 49, s. 213-216.
  • Yıldırım, Gülay. Ebe ve Hemşireler İçin Uygulama Becerileri Öğrenim Rehberi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Matbaası, No: 99, 2005.
  • Yavuz M. “Ağrıda Kullanılan Nonfarmakolojik Yöntemler”, Ağrı Doğası ve Kontrolü. Editör: Fatma Eti Aslan, İstanbul Bilim Yayınları, 2006.
  • Anne Ölümleri Çalışması (HÜNEE) http:// www.hips.hacettepe.edu.tr/uaop_ankara/ UAOC2005-OzetRapor.pdf. 25.10.2011. Eri- şim Tarihi: 25.10.2011.
  • Bebek ve Çocuk Ölümlerinde Türkiye. http:// www.saglik.gov.tr/HM/dosya/1.../bebek-ve cocuk-olumlerinde-turkiye.pptx Erişim Tari- hi:30.10.2011.
  • Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması TNSA-2008 Ana Raporu. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Müdürlüğü. http:// www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2008/data/ TNSA 2008_ana_Rapor-tr.pdf. Erişim Tari- hi: 05.12.2009.
APA YILDIRIM G, AĞAPINAR ŞAHİN S (2014). Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. , 20 - 31.
Chicago YILDIRIM Gülay,AĞAPINAR ŞAHİN SAFİYE Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. (2014): 20 - 31.
MLA YILDIRIM Gülay,AĞAPINAR ŞAHİN SAFİYE Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. , 2014, ss.20 - 31.
AMA YILDIRIM G,AĞAPINAR ŞAHİN S Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. . 2014; 20 - 31.
Vancouver YILDIRIM G,AĞAPINAR ŞAHİN S Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. . 2014; 20 - 31.
IEEE YILDIRIM G,AĞAPINAR ŞAHİN S "Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması." , ss.20 - 31, 2014.
ISNAD YILDIRIM, Gülay - AĞAPINAR ŞAHİN, SAFİYE. "Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması". (2014), 20-31.
APA YILDIRIM G, AĞAPINAR ŞAHİN S (2014). Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. Milli Folklor Dergisi, 13(103), 20 - 31.
Chicago YILDIRIM Gülay,AĞAPINAR ŞAHİN SAFİYE Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. Milli Folklor Dergisi 13, no.103 (2014): 20 - 31.
MLA YILDIRIM Gülay,AĞAPINAR ŞAHİN SAFİYE Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. Milli Folklor Dergisi, vol.13, no.103, 2014, ss.20 - 31.
AMA YILDIRIM G,AĞAPINAR ŞAHİN S Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. Milli Folklor Dergisi. 2014; 13(103): 20 - 31.
Vancouver YILDIRIM G,AĞAPINAR ŞAHİN S Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması. Milli Folklor Dergisi. 2014; 13(103): 20 - 31.
IEEE YILDIRIM G,AĞAPINAR ŞAHİN S "Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması." Milli Folklor Dergisi, 13, ss.20 - 31, 2014.
ISNAD YILDIRIM, Gülay - AĞAPINAR ŞAHİN, SAFİYE. "Halk ebelerinin doğum hazırlığı ve eylemi sırasındaki uygulamalarının modern tıp ve tarihi tıp kaynaklarındaki uygulamalarla karşılaştırılması". Milli Folklor Dergisi 13/103 (2014), 20-31.