Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler

OZEREN, MEHMET

Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler

Mehmet ÖZEREN (Ardahan Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ardahan, Türkiye)

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

73 8

Yıl: 2014 Cilt: 3 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 111 - 127 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler

Öz:

Oğuz grubu Türk lehçeleri içerisinde yer alan Salar Türkçesi, Çinin Çinghai bölgesindeki Hunhua (Salır) çevresinde, Şincian Uygur özerk bölgesinin Gulca şehrinde, Gansu eyaletinde, Lançjou ve Pekinde yaşayan Salar Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Salar Türkleri bu bölgelerde Çin, Dungan ve Tibetlilerle iç içe yaşamaktadırlar. Dolayısıyla uzun yıllar bu halklar ile sıkı bir temas içerisinde olmuşlardır. Salar Türkleri günlük hayatta birkaç dil bilseler de kendi aralarında ve aile içerisinde Salar Türkçesini, resmi işlemlerde ise Çinceyi kullanmaktadırlar. Konuşuldukları coğrafya açısından birbirinden oldukça uzak durumda bulunan Salar Türkçesi ile Türkiye Türkçesi yazı dili arasında anlamca örtüşmeyen ancak aynı yapıya sahip sözcükler bulunmaktadır. Bu sözcükler eşdeğer gibi görünmelerine rağmen anlamca farklılık arz ettiklerinden yalancı eşdeğer olarak adlandırılmaktadırlar. Yalancı eşdeğer sözcükler, tam veya yarı yalancı eşdeğer olabilmektedir. Yarı yalancı eşdeğer sözcükler arasında bazı anlamların örtüştüğü bazı anlamların ise örtüşmediği görülür: ton elbise (SSY - 514)don giysi; vücudun belden aşağısına giyilen uzun veya kısa iç giysisi, külot (TT) uy ev; yılan yuvası (SSY - 532)ev bir kimsenin veya ailenin içinde yaşadığı yer, konut, hane (TT) Tam yalancı eşdeğer sözcükler arasında ise anlam açısından hiçbir örtüşme bulunmaz: üçince mart (SSY - 538)üçüncü üç rakamının sırasını anlatır (TT) yoòlan- ~ yohlan- fakirleş- (SSY - 363)yokla-n- yoklama işine konu ol-; yokla-: dokunarak incele-; bak-, gözden geçir-, kontrol et- (TT) Bu çalışmada Oğuz grubu lehçeleri olanSalar Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma yaparken iki lehçearasında karşılaşılabilecek güçlüklerden biri olan yalancı eş sözcükler,tespit edilerek önce sözcük türlerine göre daha sonra yarı ve tamyalancı eşdeğerler olarak sınıflandırılacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar

False equivalence words between salar Turkish and Turkey Turkish

Öz:

Salar Turkish in Turkish dialects of Ghuzz group is spoken by Salar Turks living in Cinghai region of China, around Hunhua (Salır), in Gulca city of Sincian Uighur autonomous region, in Gansu province, in Lan çjou and Pekin. Salar Turks live together wtih China, Dungan, and Tibetans in these regions. Therefore, they have been in a close contact with these peoples for long years, Although Salar Turks know several languages in daily life, they use Salar Turkish among themselves and their family and they use Chinese in official transactions. There are semantic nonoverlapping words having the same structure between written languages of Salar and Turkey Turkish that are quite distant from each other in terms of geography in which they are spoken. Although these words look like equivalence, they are called false equivalance because of their semantic diversity. False equivalence words may be full or half false equivalence. It is seen some semantic overlapping and nonoverlapping words among half false equivalence words: ton dress (SSY - 514) - don clothes; long or short underclothes worn for the lower part of the body, panties (TT) uy home; snake's nest (SSY - 532)ev a place where a person or family live, house, household (TT) There is not semantic overlapping in full false equivalence words. üçince march (SSY - 538)üçüncütells the order of number three(TT) yoòlan- ~ yohlan- get poor (SSY - 363)yokla-n-subject to inspection; yokla- review by touch, review, check (TT) In this study, false equivalence words one of the difficulties encountered between two dialects while transferring from Salar Turkish to Turkey Turkish which are from Ghuzz group dialects will be identified and classified firstly according to the parts of speech and then will be classified as full and half false equivalances.

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ADIGÜZEL, S. (2012). Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasında Aktarma Üzerine Bazı Problemler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 47, Erzurum, 51-56.
AKBABA, D. E. (2007). Nogay Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eşdeğerler. Bilig, S. 42, 151-176.
AKSAN, D. (2007). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ALKAN, H. (2012). Lehçeler Arası Aktarmalarda Yalancı Eşdeğerler Sorunu (Türkiye Türkçesi Özbek Türkçesi Yeni Uygur Türkçesi Fiil Örneği). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 7/4, Fall 2012, 671-688.
ALKAYIŞ, M. F. (2009). Çağdaş Türk Şiveleri Arasında aktarma Meseleleri (Türkiye Türkçesi- Yeni Uygur Türkçesi Örneği). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/3 (İlkbahar/2009), 60-70.
ARNAZAROV, S. (2008). Türkmen ve Türkiye Türkçesinde Bazı Ortak Fiillerde Yalancı Eşdeğerlik. Gazi Türkiyat, Güz 2008, 3, 31- 49.
BEŞEN DELİCE, T. (2013). Türkmen Türkçesinde Yalancı Eşdeğerler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 2/4 2013, 131-146.
DURDUYEV, M. (1998). Çin Türkmenleri. (Çev. Saadettin Gömeç). Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 19, Sayı 30, Ankara, 319-364.
ERSOY, F. (2007). Çuvaş Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Yalancı Eşdeğerler. Türkbilig, 2007/14, 60-68.
İLKER, A. (1999). Lehçeden Lehçeye Aktarma Üzerine Bazı Düşünceler. 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 1996, Ankara: TDK Yayınları, 553-559.
KARA, M. (2003). Lehçeler Arası Aktarmalarda Temel Sorunlar. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/4 Summer 2009, 1056-1082.
KARADOĞAN, A. (2004). Türk Lehçeleri Arasında Yapı Eşdeğerliği ve Yalancı Eşdeğer Yapılar. V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri I, 20-26 Eylül 2004, Ankara: TDK Yayınları, 1591-1604.
KİRİŞÇİOĞLU, F. (2006). Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine Yapılan Aktarmalarda Karşılaşılan Bazı Problemler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 20, 21-35.
ÖLMEZ, M. (2012). Oğuzların En Doğudaki Kolu: Salırlar ve Dilleri. Türk Dili, Aralık 2012, Cilt: CII, Sayı 732, 38-43.
RESULOV, A. (1995). Akraba Diller ve Yalancı Eşdeğerler Sorunu. Türk Dili, Sayı 524, 916- 924.
TEMUR, N. MEHMET, G. (2010). Salar Sözlü Edebiyatında İki Tür: Sagış ve Orıh Söz. Millî Folklor, Yıl 22, Sayı 86, 115-126.
TENİŞEV, E. R. (1976). Stroy Salarskogo Yazıka - Salar Dilinin Yapısı. Moskva: İzdatelstvo NAUKA Glavnaya Redaktsiya Vostoçnoy Literaturı.
TERES, E. (2011). İli Salır Türkçesi ve Türkmen Türkçesinde İsim Çekimi. Sosyal Araştırmalar Dergisi, C 4, 18, Ordu, 142-150.
TERES, E. (2012). Salır Türklerinin Kaynakları ve Salır Türkçesi Üzerine Araştırmalar. Türkiyat Mecmuası, C 22 / Güz 2012, 103-126.
TERES, E. (2013). İli Salır Türkçesinde Yapım Ekleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, Volume 6, Issue 24, Winter 2013, 332-347.
UĞURLU, M. (2012). Türk Lehçeleri Arasında Benzer Kelimelerin Eşdeğerlik Durumu. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4, Fall 2012, 215-222.
İnternet Kaynakları
Dwyer, Arienne M. Salar Grammatical Sketch,
www.mpi.nl/DOBES/projects/salar/salar.pdf. (25.02.2014)
http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=14658&rog3=CHhttp://tdk.org.tr (25.02.2014)

APA	OZEREN M (2014). Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. , 111 - 127.
Chicago	OZEREN MEHMET Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. (2014): 111 - 127.
MLA	OZEREN MEHMET Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. , 2014, ss.111 - 127.
AMA	OZEREN M Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. . 2014; 111 - 127.
Vancouver	OZEREN M Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. . 2014; 111 - 127.
IEEE	OZEREN M "Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler." , ss.111 - 127, 2014.
ISNAD	OZEREN, MEHMET. "Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler". (2014), 111-127.

APA	OZEREN M (2014). Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 3(2), 111 - 127.
Chicago	OZEREN MEHMET Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 3, no.2 (2014): 111 - 127.
MLA	OZEREN MEHMET Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.3, no.2, 2014, ss.111 - 127.
AMA	OZEREN M Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2014; 3(2): 111 - 127.
Vancouver	OZEREN M Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2014; 3(2): 111 - 127.
IEEE	OZEREN M "Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 3, ss.111 - 127, 2014.
ISNAD	OZEREN, MEHMET. "Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğer sözcükler". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 3/2 (2014), 111-127.