KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA 

AYŞE ŞENTEPE, (Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, Türkiye)
Metin  GÜVEN (Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis, Türkiye)
Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
19 5
Yıl: 2015 Cilt: 17 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 27 - 44 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA 

Öz:
Bu çalışmanın amacı kişilik özellikleri ile dindarlık ve dinsel eğilim arasındaki ilişkileri incelemek- tir. Araştırmanın örneklemini Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde (181 öğrenci) ve Kilis 7Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde (213 öğrenci) lisans öğrenimini görmekte olan toplam394 öğrenci oluşturmaktadır. Anket, katılımcılara 2013 bahar döneminde, sınıflarında uygulan- mıştır. Bu araştırmada kişilik özelliklerini ölçmek için Beş Faktör Kişilik Envanterinin kısa versi- yonu (NEO-FFI), dindarlığı ölçmek için ise Dindarlık Ölçeği ve Dinsel Eğilim Ölçeği uygulanmıştır.Bulguların analizinde t-test ve pearson korelasyon katsayılarından faydalanılmıştır. Araştırmanınbulguları, kişilik özelliklerinin bazı boyutları ile dindarlık ve dinsel eğilim arasında anlamlı ilişkilergöstermektedir. Dindarlık ile kişiliğin uyumluluk ve sorumluluk boyutu arasında pozitif ilişkiçıkarken, dindarlık ile açıklık boyutu arasında anlamlı bir ilişki elde edilmemiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi Psikoloji

An Empirical Study About the Relationship Between Personality Traits and Religiosity

Öz:
The present study aims to investigate the relationship among personality traits, religiosity andreligious orientation. The sample of the study consists of 394 undergraduate students fromSakarya University Theology Faculty (181 students) and Kilis 7 Aralik University TheologyFaculty (213 students). The scales were applied to the sample during the spring semester2013. In this research, personality traits were measured by the NEO-Five Factor Inventory(NEO-FFI) and religiosity was measured by Religiosity Scale and Religious Orientation Scale. t- test and Pearson Correlation were used for data analysis. The findings of the study indicatesignificant relationships among personality traits, religiosity and religious orientation. Religiosityand religious orientation has positive correlation with agreeableness and conscientiousnesswhere as there is no relation with openness.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akto, A. (2005). Kişilik Oluşumunda Dinin Rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).  Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. 
  • Allport, G. W., & Ross, J. (1967). Personal Religious Orientation and Prejudice. Journal  of Personality And Social Psychology, 5 (4), 432‐443. 
  • Allport, G. (2004). Birey ve Dini. Bilal Sambur (Çev.). Ankara: Elis. 
  • Apaydın, H. (2001). Kişilik Özelliklerinin Dini Tutum ve Davranışlara Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü,  Samsun. 
  • Atalay, T. (2005). İlköğretim ve Liselerde Dindarlık. İstanbul: DEM. 
  • Atkinson, R. L., R. C. Atkinson, E. R. Hilgard (1995). Psikolojiye Giriş I‐II. Kemal Ata‐kay ve diğ. (Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar. 
  • Aygün, A. (2000). Kişilik Psikolojisi ve Dindarlık. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).  Sakarya Üniversirtesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. 
  • Ayten, A (2009). Prososyal Davranışlarda Dindarlık ve Empatinin Rolü. (Yayınlanmamış  Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 
  • Burger, J. M. (2006). Kişilik. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaknüs.  Cüceloğlu, D. (1999). İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları. 9. Basım. İstanbul: Remzi. 
  • Ekşi, H. (2004). Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve EğimselBoyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bi‐ limleri, 4 (1), 81‐98. 
  • Emmons, R. A (2014). Kişilik ve Din. Çev. Gülüşan Göcen. İnsan ve Toplum Bilimleri  Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 165‐187. 
  • Emmons, R. A. ve Paloutzion, R. F. (2001). Din Psikolojisi. Ali Ayten (Çev.), Marmara  Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21 (2), 105–124. 
  • Erten, Y.  (2000).  Kişilik  Bozukluklarına İçedönüklük‐Dışadönüklük  Açısından  Bir  Bakış. Kişilik ve Psikoterapi Yazıları: Salı Toplantıları Kitabı (içinde 25‐47). Nurhan Eren ve diğ (Ed.). İstanbul: Alan. 
  • Gülgöz, S. (2002). Five‐Factor Model and NEO‐PI‐R in Turkey. The Five‐Factor Model  of Personality Across Cultures  (içinde  175‐195). McCrae and Jüri Allik  (Ed.).  New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. 
  • Gürses, İ. (1999). Çağdaş kişilik Teorileri ve İslami Kişilik Modelinin Karşılaştırılması (Üniversite  Öğrencileri  Üzerinde  Sosyal Psikolojik  Bir Araştırma).(Yayınlanmamış  Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. 
  • Gürses, İ. (2010). Dindarlık ve Kişilik. Bursa: Emin. 
  • Karabulut, F. M. (2010). Gençlik ve Din: Kur’an Kursu Öğrencilerinde Kişilik Gelişmesi  Üzerine Bir Din Psikolojisi Araştırması (Kayseri/Develi Örneği). (Yayınlanmamış  Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. 
  • Karabulut, Y. (2007). Yeni Kişilik Teorisi Enegram ve Din Psikolojisi Açısından Kullanım  Alanları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal  Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 
  • Kayıklık, H. (2000). Dini Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir Değerlendirme. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. 
  • Kirkpatrick, L. A. (1999). Toward an Evolutionary Psychology of Religion and Perso‐ nality. Journal of Personality, 67 (6).  Koening, H. G ve diğ. (2012). Handbook of Religion and Health. Second Edition. USA:  Oxford University Press. 
  • Kötehne,  G.  (1999). Religious Orientation and Personality.  (Yayınlanmamış  Yüksek  Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 
  • Kula, N. (2001). Kimlik ve Din: Ergenler Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Ayışığı.  Kurt, E. (2001). Effects of Religiosity, Personality Traits and Social Responsibility Attitudes  on Nonspontaneous Helping Behavior in a Natural Disaster. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 
  • McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2003). Personality in Adulthood. New York: The Guilford. 
  • Mehmedeoğlu, A. U. (1999). Dindarlarda ve Dindar Olmayanlarda Kişilik Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma (İstanbul Örneği). (Doktora Tezi). Marmara Üniversite‐ si/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 
  • Mehmedeoğlu, A. U. (2004). Kişilik ve Din (Dindarlık Düzeyi İle Kişilik Özellikleri Ara‐ sındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma). İstanbul: Dem. 
  • Mehmedoğlu, A. U. (2006). Klasik Kuramlar ve Modern Araştırmalar Bağlamında  Dindarlık ve Kişilik. Dindarlığın Sosyo Psikolojisi (içinde 259–288). Ünver Gü‐ nay & Celaleddin Çelik (Ed.). Adana: Karahan. 
  • Ok, Ü. (2011). Five Factors of Personality and Religiosity: A Turkish Sample. Uluslararsı Din Psikolojisi Konferansı (IAPR) Bildiri. 21‐24 Ağustos 2011, İtalya.  
  • Onay, A. (2004). Dindarlık Etkileşim ve Değişim. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi.  Piedmont, R. L.  (2013). Dini ve Manevi Yapıları Anlamada Kişiliğin Rolü. Burcu 
  • Gören  (Çev.). Din ve Maneviyat Psikolojisi: Temel Yaklaşımlar ve İlgi Alanları  (içinde 295‐341). R. F. Paoutzian & C. L. Park. (Ed.) Ankara: Phoenix. 
  • Saroglou, V. (2002). Religion and the five factors of personality: a meta‐analytic Review. Personality and Individual Differences, 32, 15‐25. 
  • Saroglou,  V.  (2000).  Gençlerin  Dinleri  ve  Kişilikleri:  Belçika’da  Yapılan  Yeni  İncelemeler. Veysel Uysal (Çev.). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,  19, 123‐144. 
  • Somer, O. (1998). Türkçe’de Kişilik Özelliği Tanımlayan Sıfatların Yapısı ve Beş Faktör Modeli. Türk Psikoloji Dergisi, 13 (42), 17–32. 
  • Somer, O., M. Korkmaz, A. Tatar (2002). Beş Faktör Kişilik Envanterinin Geliştirilmesi‐I: Ölçek Ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49), 21– 33. 
  • Şahin, A. (1999). İlahiyat, Tıp ve Mühendislik Fakültelerinde Okuyan Öğrencilerde Dini  Hayatın Boyutları Üzerine karşılaştırmalı Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora  Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. 
  • Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Kuramı’na Göre  Kişilik Özellikleri Alt Boyutlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Tarih  Okulu Dergisi (TOD), 7 (17), 939‐971. 
  • Turan, Y. (2009). Kişilik Özellikleri ve Dinsel Yönelimler Üzerine Bir Araştırma. (Yayın‐ lanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İs‐ tanbul. 
  • Türkyılmaz, N. (2008). Davranış Genetiği Bağlamında Dini ve Manevi Eğilimler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitü‐ sü, İstanbul. 
  • Uysal, V. (1995). İslami Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Pilot Araştırma. İslami Araştırmalar, 8 (3‐4), 263‐271. 
  • Uysal, V. (1996). Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum Davranış ve Şahsiyet Özellikleri.  İstanbul: M.Ü.İ.F. Vakfı. 
  • Uysal, V. (2006). Türkiye’de Dindarlık ve Kadın. İstanbul: DEM. 
  • Yapıcı, A. (2007). Ruh Sağlığı ve Din: Psiko‐Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan. 
  • Yapıcı, A (2012). Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Me‐ ta‐Analiz Denemesi. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2), 1‐34. 
  • Yüce, F. (2009). Gençlerde Dindarlık ve Kişilik Özellikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 
APA ŞENTEPE A, GÜVEN M (2015). KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . , 27 - 44.
Chicago ŞENTEPE AYŞE,GÜVEN Metin  KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . (2015): 27 - 44.
MLA ŞENTEPE AYŞE,GÜVEN Metin  KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . , 2015, ss.27 - 44.
AMA ŞENTEPE A,GÜVEN M KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . . 2015; 27 - 44.
Vancouver ŞENTEPE A,GÜVEN M KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . . 2015; 27 - 44.
IEEE ŞENTEPE A,GÜVEN M "KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA ." , ss.27 - 44, 2015.
ISNAD ŞENTEPE, AYŞE - GÜVEN, Metin . "KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA ". (2015), 27-44.
APA ŞENTEPE A, GÜVEN M (2015). KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(31), 27 - 44.
Chicago ŞENTEPE AYŞE,GÜVEN Metin  KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17, no.31 (2015): 27 - 44.
MLA ŞENTEPE AYŞE,GÜVEN Metin  KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.17, no.31, 2015, ss.27 - 44.
AMA ŞENTEPE A,GÜVEN M KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 17(31): 27 - 44.
Vancouver ŞENTEPE A,GÜVEN M KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA . Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 17(31): 27 - 44.
IEEE ŞENTEPE A,GÜVEN M "KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA ." Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, ss.27 - 44, 2015.
ISNAD ŞENTEPE, AYŞE - GÜVEN, Metin . "KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA ". Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31 (2015), 27-44.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 21:40

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları