Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*

Yüksel, Özge; DAĞ, İHSAN

Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*

Özge YÜKSEL, (Hacettepe Üniversitesi, Nörolojik ve Psikiyatrik Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye)

İhsan DAĞ (Hacettepe Üniversitesi, Nörolojik ve Psikiyatrik Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

15 2

Yıl: 2015 Cilt: 26 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 181 - 188 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*

Öz:

Amaç: Araştırmada evli kadınların stresle başa çıkma biçimlerinin ve toplumsal cinsiyet rollerine dair tutumlarının evlilik uyumu ve psiko- lojik belirtiler arasında aracı rolü olup olmadığının incelenmesi amaç- lanmıştır. Yöntem: Çift Uyum Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri, Stresle Başa Çık- ma Yolları Envanteri, Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutumları Ölçeği ile Bilgi Toplama Formu 248 evli kadına uygulanmıştır. Bulgular: Analizlere göre evlilik uyumu puanı ile psikolojik belirti dü- zeyi arasında çaresiz (Sobel z = -2,95, p<0,01) ve boyun eğici (Sobel z=-2,47, p<0,001) yaklaşımla stresle baş etme biçimlerinin kısmi aracı rol oynadığı görülmüştür. Eşitlikçi cinsiyet rolünün ise evlilik uyumu ve psikolojik iyilik ile ilişkili olduğu ancak aracı rolünün olmadığı görül- müştür (Sobel z= -1,21, p>0,05). Sonuç: Kadınların evlilik uyumları ve yaşadıkları psikolojik belirtiler arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu, evlilik uyumu azaldıkça psikolo- jik belirtilerin arttığı görülmüştür. Bu ilişkide stresle baş etmede baş- vurulan boyun eğici ve çaresiz yaklaşım biçimlerinin kısmi aracı rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, evlilikle olan ilişkisinde eşitlikçi toplumsal cinsiyet rol tutumuna sahip olmanın, psikolojik belirtilerin düzeyini etkilediği, ancak beklenenin aksine, bu etkinin aracı rol özelli- ği gösterecek kadar yüksek olmadığı görülmüştür. Sonuç olarak, evlilik terapilerinde eşlerin stresle baş etme biçimlerini ele alan yaklaşımların, hem evlilik ilişkisine hem de psikolojik sağlığa etkilerinin araştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Davranış Bilimleri

The Relationship Between Marital Adjustment and Psychological Symptoms in Women: The Mediator Roles of Coping Strategies and Gender Role Attitudes

Öz:

Objective: The aim of this study were to investigate the mediator role of coping strategies and gender roles attitudes on the relationship between women s marital adjustment and psychological symptoms. Methods: 248 married women participated in the study. Participants completed Marital Adjustment Scale, Ways of Coping Questionnaire, Brief Symptom Inventory, Gender Role Attitudes Scale and Demographic Information Form. Results: Regression analyses revealed that Submissive (Sobel z= -2.47, p<.01) and Helpless Coping Approach (Sobel z=-2.95, p<.001) have partial mediator role on the relationship between marital relationship score and psychological symptom level. Also, having Egalitarian Gender Role Attitude effects the psychological symptoms in relation with the marital relationship, but it is seen that this effect is not higher enough to play a mediator role (Sobel z =-1.21, p>.05). Conclusion: Regression analysis showed that there is a statistically significant correlation between women s marital adjustment and their psychological symptoms, indicating that the marital adjustment decreases as the psychological symptoms increases. It is also found out that submissive and helpless coping approach have mediator roles in this relationship. Also, contrary to expectations, having egalitarian gender role attitude effects the psychological symptoms in relation with the marital relationship, but this effect does not seem to play a mediator role. It is thought that the effects of marriage and couple therapy approaches considering couples s problem solving and coping styles should be examined in further studies.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Baron RM, Kenny DA (1986) The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations. J Pers Soc Psychol 51:1173-82.
Bélanger C, Sabourin S, El-Baalbaki G (2012). Behavioral correlates of coping strategies in close relationships. Europes Journal of Psychology 8:44960.
Bem SL (1981) Bem Sex Role Inventory: Professional Manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press. Bloch JR, Webb DA, Mathews L ve ark. (2010) Beyond marital status: the quality of the mother-father relationship and its influence on reproductive health behaviors and outcomes among unmarried low income pregnant women. Matern Child Health 14:726-34.
Bodenmann G (1995) A systemic-transactional conceptualization of stress and coping in couples. Swiss J Psychol 54:34-49.
Bodenmann, G, Pihet S, Kayser K (2006) The relationship between dyadic coping and marital quality: A 2-year longitudinal study. J Fam Psychol 20: 485-93.
Bodenmann G, Plancherel B, Beach SR ve ark.(2008) Effects of coping-oriented couples therapy on depression: a randomized clinical trial. J Consult Clin Psychol 76:944-54.
Bodenmann G, Shantinath S (2004) The couples coping enhancement training (CCET): a new approach to prevention of marital distress and coping. Fam Relat 53:477-84.
Bookwala J, Jacobs J (2004) Age, marital processes, and depressed affect. Gerontologist 44:328-38.
Bouchard G, Sabourin S, Lussier Y ve ark. (1998) Predictive validity of coping strategies on marital satisfaction: cross-sectional and longitudinal evidence. J Fam Psychol 12:112-31.
Bouchard G, Theriault VJ (2003) Defense mechanisms and coping strategies in conjugal relationships: an integration. Int J Psychol 38:79-90.
Bowman ML (1990) Coping efforts and marital satisfaction: measuring marital coping and its correlates. J Marriage Fam 52:463-74.
Davis S, Greenstein TN (2004) Cross-national variations in the division of household labor. J Marriage Fam 66:1260-71.
Coyne J, Anderson KK (1999) Marital status, marital satisfaction, and support processes among women at high risk for breast cancer. J Fam Psychol 13: 629-41.
Fışıloğlu H, Demir A (2000) Applicability of the dyadic adjustment scale for measurement of marital quality of Turkish couples. Eur J Psychol Assess 16:214-8.
Filsinger EE, Wilson MR (1983) Social anxiety and marital adjustment. Fam Relat 32:513-9. Folkman S, Lazarus RS (1980) An analysis of coping in a middle-aged community sample, J Health Soc Behav 21:219-39.
Gazmarian JA, James SA, Lepkowski JM(1995) Depression in black and white women: the role of marriage and socioeconomic status. Ann Epidemiol 5: 455-63.
Goldman N (1993) Marriage selection and mortality patterns: inferences and fallacies. Demography 30:189-208.
Gove WR, Style CB, Hughes M (1990) The effect of marriage on the well-being of adults: a theoretical analysis. J Fam Issues 11:4-35.
Grimmell D, Stern G (1992) The relationship between gender role ideals and psychological well-being. Sex Roles 27:487-97.
Groth-Marnat G (2009) Handbook of psychological assesment, John Wiley & Sons, s.581. Guinta CT, Compas BE (1993) Coping in marital dyads: patterns and associations with psychological symptoms. J Marriage Fam 55:1011-7.
Hafner RJ, Spence NS (1988) Marriage duration, marital adjustment and psychological symptoms: a cross-sectional study. J Clin Psychol 44:309-16.
Holt-Lunstad J, Birmingham W, Jones BQ (2008) Is there something unique about marriage? the relative impact of marital status, relationship quality, and network social support on ambulatory blood pressure and mental health. Ann Behav Med 35:239-44.
Huber J, Spitze G (1980) Considering divorce: an expansion of Beckers theory of marital instability. Am J Sociol 86:75-8.
Hunt K, Sweeting H, Keoghan M ve ark. (2006) Sex, gender role orientation, gender role attitudes and suicidal thoughts in three generations. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 41:641-7.
Jabalamelian SA (2011) The relationship between marital quality and health related quality of life. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research In Business 3:51-9.
Keith PM, Schafer RB (1980) Role strain in two-job families. Fam Relat 29: 483-8.
Kim H (1992) Gender role equity and marital satisfaction among Korean couples. Korea J Popul Dev 21:99-120.
Kim E (2012) Marital adjustment and depressive symptoms in Korean Americans. Issues Ment Health Nurs 33:370-6.
Li CE, Di Guiseppe R, Froh, J (2006) The roles of sex, gender, and coping in adolescent depression. Adolescence 41:409-15.
Mahmoodi F (2011) The relationship between the coping styles with stress and marital satisfaction and their comparison among female student and normal population of women in Tehran. Procedia-Social and Behavioral Sciences 30:1301-2.
Mickelson KD, Claffey ST, Williams SL (2006) The moderating role of gender and gender role attitudes on the link between spousal support and well- being. Sex Roles 55:73-82.
Mitchell RE, Cronkite RC, Moos RH (1983) Stress, coping, and depression among married couples. J Abnorm Psychol 92:43348. Papp LM, Witt NL (2010) Romantic partners individual coping strategies and dyadic coping: implications for relationship functioning. J Fam Psychol 24:551-9.
Pearlin LI, Schooler C (1978) The structure of coping. J Health Soc Behav 19: 2-21.
Savaşır I, Şahin N H (1997) Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, s.115. Spanier GB (1976) Measuring dyadic adjustment: new scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. J Marriage Fam 38:1528.
Şahin NH, Durak A (1994) Kısa semptom envanteri: Türk gençleri için uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi 9:44-56.
Şahin NH, Durak A (1995) Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi 10:56-73.
Ünal S, Küey L, Güleç C ve ark. (2002) Depresif bozukluklarda risk etkenleri. Klinik Psikiyatri Dergisi 5:8-15.
Vega W, Kolody B, Valle R (1988) Marital strain, coping and depression among Mexican. American Women. J Marriage Fam 50:391-403.
Whiffen, VE, Gotlib IH (1989) Stress and coping in maritally distressed and nondistressed couples. J Soc Pers Relat 6:327-44.
Whisman MA (1999) Marital dissatisfaction and psychiatric disorders: results from the national comorbidity survey. J Abnorm Psychol 108:701-6.
Whitton SW, Kuryluk AD (2012) Relationship satisfaction and depressive symptoms in emerging adults: sectional associations and moderating effects of relationship characteristics. J Fam Psychol 26:226-35.
Whitton SW, Whisman MA (2010) Relationship satisfaction instability and depression. J Fam Psychol 24:791-4.
Xu X, Lai SC (2004) Gender ideologies marital roles and marital quality in Taiwan. J Fam Issues 25:318-54.
Zeyneloğlu S, Terzioğlu F (2011) Toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 40:409-20.

APA	Yüksel Ö, DAĞ İ (2015). Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. , 181 - 188.
Chicago	Yüksel Özge,DAĞ İHSAN Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. (2015): 181 - 188.
MLA	Yüksel Özge,DAĞ İHSAN Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. , 2015, ss.181 - 188.
AMA	Yüksel Ö,DAĞ İ Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. . 2015; 181 - 188.
Vancouver	Yüksel Ö,DAĞ İ Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. . 2015; 181 - 188.
IEEE	Yüksel Ö,DAĞ İ "Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*." , ss.181 - 188, 2015.
ISNAD	Yüksel, Özge - DAĞ, İHSAN. "Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*". (2015), 181-188.

APA	Yüksel Ö, DAĞ İ (2015). Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(3), 181 - 188.
Chicago	Yüksel Özge,DAĞ İHSAN Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. Türk Psikiyatri Dergisi 26, no.3 (2015): 181 - 188.
MLA	Yüksel Özge,DAĞ İHSAN Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.26, no.3, 2015, ss.181 - 188.
AMA	Yüksel Ö,DAĞ İ Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. Türk Psikiyatri Dergisi. 2015; 26(3): 181 - 188.
Vancouver	Yüksel Ö,DAĞ İ Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*. Türk Psikiyatri Dergisi. 2015; 26(3): 181 - 188.
IEEE	Yüksel Ö,DAĞ İ "Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*." Türk Psikiyatri Dergisi, 26, ss.181 - 188, 2015.
ISNAD	Yüksel, Özge - DAĞ, İHSAN. "Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri*". Türk Psikiyatri Dergisi 26/3 (2015), 181-188.