Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi
Yıl: 2016 Cilt: 50 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 307 - 314 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi
Öz: Türkiye'de saptanan sıtma olgularında tek etken Plasmodium vivax olmakla birlikte, son zamanlarda P.falciparum'un etken olduğu yurt dışı kaynaklı olgularda da artış görülmeye başlanmıştır. Şanlıurfa, iki büyük epidemiden birinin, 84.345 olguyla 1994 yılında yaşandığı ve sıtmanın endemik olarak görüldüğü Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunmaktadır. Bu bölgenin, Irak, İran ve Suriye gibi ülkelerle sınıra sahip olması, sınır ötesi geçişlerin yaşanmasına, dolayısıyla yurt dışı kaynaklı olguların artışına yol açmıştır. Ayrıca, Güneydoğu Anadolu Projesi nedeniyle meydana gelen iklim, sıcaklık ve nem değişikliği, sivrisinek popülasyonu için uygun üreme alanlarının artmasına neden olmuştur. Günümüzde, Şanlıurfa'da da yurt dışı kaynaklı sıtma olgularının dışında yerli bulaşa bağlı yeni sıtma olguları görülmemekle birlikte, bu bölgede sıtma epidemiyolojisine ait son yılları kapsayan bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, 2001-2011 yılları arasındaki 11 yıllık dönemde, sıtma açısından hassas olan Şanlıurfa bölgesinde görülen sıtma olgularına ait epidemiyolojik verilerin retrospektif olarak değerlendirilmesidir. Şanlıurfa İl Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Sıtma Savaş Birimi'nden elde edilen veriler; olgularının görülme sıklığı, yıllar ve aylara göre dağılımı, demografi k özellikleri, parazitin türü ve kaynağı ve hastalığın saptandığı yerleşim birimleri açısından analiz edilmiştir. Çalışma döneminde sürveyans çalışmaları kapsamında incelenen toplam 1.149.196 kan yayması örneğinin 4394'ünde (%0.4) Plasmodium spp. saptanmıştır. Olguların %99.9'unda (4391/4394) etkenin P.vivax olduğu; 2010 yılından sonra saptanan üç (%0.07) olguda ise P.falciparum olduğu görülmüştür. Olguların 2351'i (%53.5) erkek, 2043'ü (%46.5) kadın olup (p> 0.05), yaş aralığı 3 ay-80 yıl (ortalama yaş: 19.21 ± 16.12 yıl) arasında değişmektedir. Yaş gruplarına göre olguların saptanma sıklığı ise; 0-11 ay, 1-4 yaş, 5-9 yaş, 10-14 yaş ve >= 15 yaş gruplarında sırasıyla, %2.5, %15.1, %18, %13.9 ve %50.5 olarak belirlenmiştir. Plasmodium spp. en çok 2002 yılında (1244/110.533; %1.1), en az ise 2011 yılında (1/50.981; %0.002) incelenen örneklerde saptanmıştır. Toplam 4394 olgunun yıllara göre dağılım oranları incelendiğinde, 2001 yılından 2011 yılına kadar sırasıyla; %25.4, %28.3, %17.8, %10.9, %8.9, %5.6, %1.4, %1.4, %0.2, %0.009 ve %0.02 olarak izlenmiştir. Olguların %80.6'sı yerli ve %19.4'ü yurt dışı kaynaklıdır. En fazla olgu %71.4 oranı ile Siverek ilçesinde görülmüş; bunu %13.5 ile Ceylanpınar ve %6.6 ile Viranşehir ilçeleri izlemiştir. İklim itibarıyla Şanlıurfa'da yılın her ayı sıtma olgusu görülmekle birlikte, olguların en çok Eylül (832/4394; %18.9) ve Ekim (1054/4394; %24) aylarında tespit edildiği belirlenmiştir. Bu çalışma, son zamanlarda Türkiye'de olduğu gibi Şanlıurfa'da da yerli bulaşa bağlı sıtma olgularının sıfıra düştüğünü vurgulamaktadır. Buna karşın, sıtmanın endemik olduğu ülkelere yapılan seyahatler ya da bu ülkelerden olan göçler nedeniyle P.falciparum kaynaklı sıtma olguları halen görülmektedir. Ülkemizde yürütülen Sıtma Eliminasyon Programı çerçevesinde, geçmişte hastalığın endemik olduğu ilimiz Şanlıurfa'da herhangi bir ihmale ve duraklamaya yer vermeden sıtmaya karşı, etkin şekilde verilen mücadeleye aynı kararlılıkla devam edilmelidir
Anahtar Kelime: Konular:
Evaluation of Epidemiological Data of Malaria Between 2001-2011 in Sanliurfa, Turkey
Öz: Although Plasmodium vivax is the only cause of malaria cases detected in Turkey, an increase number of imported P.falciparum cases have begun to be observed recently. Sanliurfa is a province located at Southeastern region of Turkey where malaria is endemic and also one of the two largest malaria epidemics of Turkey was experienced with 84.345 cases in 1994. As this region has borders with countries like Iraq, Iran and Syria, cross border migration caused an increase in imported cases. In addition, climate change, alteration in temperature and humidity due to the Southeastern Anatolian Irrigation Project have led an increase in suitable breeding grounds for mosquitoes. Since new indigenous malaria cases, except imported ones are not detected in Sanliurfa nowadays, there is not enough data on the malaria epidemiology in this region including recent years. The aim of this study was to evaluate the epidemiological data in connection with malaria cases observed in Sanliurfa which is a critical region for this infection for a 11-year-period, between the years of 2001 to 2011, retrospectively. Data obtained from the Malaria Control Unit of the Communicable Diseases Division of Sanliurfa Provincial Health Directorate were analized in terms of frequency of the cases, distribution of the cases in years and months, demographical characteristics, the source and species distribution of the parasite and the locations of the disease. A total of 1.149.196 blood smear samples have been examined during 11-year-period as part of surveillance programme and 4394 (0.4%) of them were positive for Plasmodium spp. The agent was P.vivax in 99.9% (4391/4394) of the cases, while in three cases (0.07%) who were diagnosed after 2010, it was P.falciparum. Of the patients 2351 (53.5%) were male and 2043 (46.5%) were female (p> 0.05), whose age ranging from 3 months to 80 years (mean age: 19.21 ± 16.12 years). The frequencies of the cases according to the age groups 0-11 months, 1-4 years, 5-9 years, 10-14 years and >= 15 years were as follows; 2.5%, 15.1%, 18%, 13.9% and 50.5%, respectively. The detection of Plasmodium spp. in the samples examined in 2002 (1244/110.533; 1.1%) was the highest, and in 2011 (1/50.981; 0.002%) was the lowest. The distribution rates of 4394 cases according to the years between 2001 to 2011, were found as 25.4%, 28.3%, 17.8%, 10.9%, 8.9%, 5.6%, 1.4%, 1.4%, 0.2%, 0.009% and 0.02%, respectively. Of all cases, 80.6% were autochthonous and 19.4% were imported. Most of the cases were detected in Siverek county with a rate of 71.4%, followed by Ceylanpınar (13.5%) and Viranşehir (6.6%) counties. Although malaria cases were detected throughout the year in Sanliurfa in respect to the climate, the highest numbers were recorded in September (832/4394; 18.9%) and November (1054/4394; 24%). This study emphasized that malaria cases due to local transmission declined to zero in Sanliurfa like the recent situation in Turkey. However, P.falciparum malaria cases are being reported due to the travels to endemic countries or migrations from those countries. Effective malaria control attempts, within the scope of Malaria Elimination Programme implemented in Turkey, should be continued with the same stability without any abruption in Sanliurfa province where the disease had been endemic in the past
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Kısa Bildiri Erişim Türü: Bibliyografik
- World Health Organization. World Malaria Report 2014. WHO, Geneva, Switzerland. Available at: http:// www.who.int/malaria/publications/world_malaria_report_2014/report/en/
- Akdur R. Sıtma Temel Bilgiler. 2004. Palme Yayınları, Ankara.
- Singh B, Kim Sung L, Matusop A, et al. A large focus of naturally acquired Plasmodium knowlesi infections in human beings. Lancet 2004; 363(9414): 1017-24.
- World Health Organization. Eliminating malaria: case-study 5. The long road to malaria elimination in Turkey. World Health Organization, Global Malaria Programme; University of California, San Francisco. 2013, Geneva, Switzerland.
- Zeyrek FY, Tachibana S, Yuksel F, et al. Limited polymorphism of the Plasmodium vivax merozoite surface protein 1 gene in isolates from Turkey. Am J Trop Med Hyg 2010; 83(6): 1230-7.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu. Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2013. TKHK İstatistik, Analiz ve Raporlama Daire Başkanlığı. 2013, Ankara.
- Akkafa F, Şimşek Z, Dilmeç F, Baytak Ş. Şanlıurfa ilinde sıtma epidemiyolojisi. Türkiye Parazitol Derg 2002; 26(2):143-6.
- Şahin İH, Yıldız Zeyrek F, Aydın MF, Öntürk H, Basank M. Bitlis İli'nde 1998-2008 yılları arasında sıtma epidemiyolojisi. Türkiye Parazitol Derg 2012; 36(1): 1-3.
- Temiz H, Gül K. 1999-2004 yıllarında Diyarbakır'da saptanan sıtma olgularının değerlendirilmesi. Türkiye Parazitol Derg 2005; 30(4): 261-4.
- Alver O, Atıcı E, Göral G. The epidemiology of malaria in Bursa--2009-2012. Turkiye Parazitol Derg 2014; 38(2): 81-4.
- Celik T, Kölgelier S. Malaria cases detected by active and passive surveillance in Adıyaman between 2000- 2008. Turkiye Parazitol Derg 2012; 36(4): 204-7.
- Kuscu F, Ozturk DB, Gul S, Babayigit ML. The epidemiology of malaria in Adana between 2002 and 2012. Turkiye Parazitol Derg 2014; 38(3): 147-50.
- Ser Ö, Çetin H. Evaluation of malaria cases in Antalya between 2001 and 2011. Turkiye Parazitol Derg 2012; 36(1): 4-8.
- Seyrek A, Özbilge H, Aslan G, Taşçı S. Şanlıurfa ilimizde 1992-1997 yılları arasında sıtma görülme sıklığının retrospektif olarak incelenmesi. Türkiye Parazitol Derg 1998; 22(3): 220-4.
- Celikbaş AK, Ergönül O, Baykam N, Eren S, Güven T, Dokuzoğuz B. Malaria in Turkey and 14 years of clinical experience. Mikrobiyol Bul 2006; 40(3): 237-43.
- Ozbilgin A, Topluoglu S, Es S, Islek E, Mollahaliloglu S, Erkoc Y. Malaria in Turkey: successful control and strategies for achieving elimination. Acta Trop 2011; 120(1-2): 15-23.
- Araz E, Tanyuksel M, Ardic N, Tabuk C. Performance of a commercial immunochromatographic test for the diagnosis of vivax malaria in Turkey. Trans R Soc Trop Med Hyg 2000; 94(1): 55-6.
- Ardic N, Tanyuksel M, Ozyurt M, Araz E. Is the incidence of malaria decreasing in endemic area of Turkey? New Microbiol 2005; 28(3): 277-80.
- Demiraslan H, Erdoğan E, Türe Z, Kuk S, Yazar S, Metan G. Evaluation of imported Plasmodium falciparum malaria cases: the use of polymerase chain reaction in diagnosis. Mikrobiyol Bul 2013; 47(4): 668-76.
- Topluoglu S, Aydin E, Taylan Ozkan A, Kapcak S. Plasmodium vivax malaria cases in Mardin province in 2012- 2014 in Turkey. 25th European Congress of Clinical Microbiology and Infectious Diseases. 25-28 April 2015, Copenhagen. Abstract No: P0091.
APA | Yentur Doni N, YILDIZ ZEYREK F, SEYREK A, ŞİMŞEK Z, GÜRSES G, TOPLUOGLU S (2016). Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. , 307 - 314. |
Chicago | Yentur Doni Nebiye,YILDIZ ZEYREK Fadile,SEYREK Adnan,ŞİMŞEK Zeynep,GÜRSES GÜLCAN,TOPLUOGLU SEHER Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. (2016): 307 - 314. |
MLA | Yentur Doni Nebiye,YILDIZ ZEYREK Fadile,SEYREK Adnan,ŞİMŞEK Zeynep,GÜRSES GÜLCAN,TOPLUOGLU SEHER Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. , 2016, ss.307 - 314. |
AMA | Yentur Doni N,YILDIZ ZEYREK F,SEYREK A,ŞİMŞEK Z,GÜRSES G,TOPLUOGLU S Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. . 2016; 307 - 314. |
Vancouver | Yentur Doni N,YILDIZ ZEYREK F,SEYREK A,ŞİMŞEK Z,GÜRSES G,TOPLUOGLU S Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. . 2016; 307 - 314. |
IEEE | Yentur Doni N,YILDIZ ZEYREK F,SEYREK A,ŞİMŞEK Z,GÜRSES G,TOPLUOGLU S "Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi." , ss.307 - 314, 2016. |
ISNAD | Yentur Doni, Nebiye vd. "Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi". (2016), 307-314. |
APA | Yentur Doni N, YILDIZ ZEYREK F, SEYREK A, ŞİMŞEK Z, GÜRSES G, TOPLUOGLU S (2016). Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. Mikrobiyoloji Bülteni, 50(2), 307 - 314. |
Chicago | Yentur Doni Nebiye,YILDIZ ZEYREK Fadile,SEYREK Adnan,ŞİMŞEK Zeynep,GÜRSES GÜLCAN,TOPLUOGLU SEHER Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. Mikrobiyoloji Bülteni 50, no.2 (2016): 307 - 314. |
MLA | Yentur Doni Nebiye,YILDIZ ZEYREK Fadile,SEYREK Adnan,ŞİMŞEK Zeynep,GÜRSES GÜLCAN,TOPLUOGLU SEHER Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. Mikrobiyoloji Bülteni, vol.50, no.2, 2016, ss.307 - 314. |
AMA | Yentur Doni N,YILDIZ ZEYREK F,SEYREK A,ŞİMŞEK Z,GÜRSES G,TOPLUOGLU S Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. Mikrobiyoloji Bülteni. 2016; 50(2): 307 - 314. |
Vancouver | Yentur Doni N,YILDIZ ZEYREK F,SEYREK A,ŞİMŞEK Z,GÜRSES G,TOPLUOGLU S Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi. Mikrobiyoloji Bülteni. 2016; 50(2): 307 - 314. |
IEEE | Yentur Doni N,YILDIZ ZEYREK F,SEYREK A,ŞİMŞEK Z,GÜRSES G,TOPLUOGLU S "Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi." Mikrobiyoloji Bülteni, 50, ss.307 - 314, 2016. |
ISNAD | Yentur Doni, Nebiye vd. "Şanlıurfa'da 2001-2011 Yıllarına Ait Sıtma Epidemiyolojik Verilerinin Değerlendirilmesi". Mikrobiyoloji Bülteni 50/2 (2016), 307-314. |