Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler

Ekinci, Mine; KABATAŞ YILDIZ, Mükerrem

Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler

Mükerrem KABATAŞ YILDIZ, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Sağlık Bakım Hizmetleri Bölümü, Yaşlı Bakımı Programı, Samsun, Türkiye)

Mine EKİNCİ (Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum)

Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma

59 14

Yıl: 2017 Cilt: 14 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 176 - 184 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler

Öz:

Amaç: Bu araştırma kanser hastalarına bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve öfke ifade tarzları arasındaki ilişkiyi ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tasarımda gerçekleştirilmiştir.Yöntem: Araştırma, Ocak 2013-Ocak 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Erzurum Atatürk Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi onkoloji kliniklerinde ayakta veya yatarak tedavi gören kanser hastalarına bakım veren toplam 250 hasta yakını oluşturmuştur. Araştırmanın verileri Tanıtıcı Bilgi Formu, Bakım Verme Yükü Ölçeği ve Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği kullanılarak toplanılmıştır. Toplanan veriler bilgisayar ortamında frekans ve yüzdelik dağılımlar, bağımsız gruplarda t-testi, tek yönlü Varyans analizi, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi ve Pearson Korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir.Bulgular: Araştırmaya katılan bakım vericilerin çoğunun %37.6'sının köyde yaşadığı, %53.2'sinin kadın, %30.8'inin ilkokul mezunu, %52'sinin geliri giderinden az ve %57.6'sının evli olduğu tespit edilmiştir. Bakım verenlerin algıladıkları bakım yükünün haŞ f düzeyde olduğu, ayrıca öfke dışta ve öfke içte düzeylerinin orta, öfke kontrol ve sürekli öfke seviyelerinin ise yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği'nin sürekli öfke, öfke içte veöfke dışta alt boyut puan ortalamaları ile Bakım Verme Yükü Ölçeği'nintoplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlıbir ilişki; öfke kontrol alt boyut puan ortalaması ile Bakım VermeYükü Ölçeği'nin toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olaraknegatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.Sonuç: Bakım verenlerin demografi k bulguları bakım verme yükü puanınıetkilemektedir. Ayrıca bakım verenlerde öfke kontrolü sağlandık-ça bakım verme yükü puanı olumlu yönde etkilenmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Kadın Araştırmaları Hemşirelik Aile Çalışmaları

The Relation Between Anger Expression Styles and Caretaking Burden of Family Members of Cancer Patients and Affecting Factors

Öz:

Aim: This research was carried out to determine the relation betweencaretaking burden and anger expression styles of the family memberswho were taking care of a cancer patient.Methods: This research was carried out between January 2013 andJanuary 2015 at Erzurum Atatürk University Research and ImplementationCenter and Region Education and Research Hospital OncologyService Clinics comprised 250 patients' relatives who accompanied acancer patient being treated standing or in bed. The research data weregathered using the Explanatory Information Form, Caretaking BurdenScale, and Constant Anger and Anger Expression Style Scale. The accumulateddata were evaluated with Unidirectional Variance analysis,Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis test, and Pearson Correlationanalysis.Results: It was found that the research participants had a distributionof 37.6% living in villages, 53% female, 30% elementary school graduate,52% with expenditures over income and 57% married. It was alsofound that the perceptional caretaking burden level was low, while theconstant anger, external anger, and internal anger level was mediumand the constant anger and anger management level was high. It wasindicated that there was a statistically meaningful relationship between the subscale point average of the Constant Anger and Anger ExpressionStyle Scale and the sum average of the Caretaking Burden Scale in a positivedirection, while there was a statistically meaningful relationshipbetween the anger management subscale average and the sum averageof the Caretaking Burden Scale in a negative direction.Conclusion: The demographic fi ndings of the caregivers have shownan effect on the caretaking burden score. Also, as caretakers controlanger, the caregiving burden score is affected positively.

Anahtar Kelime:

Konular: Kadın Araştırmaları Hemşirelik Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1 . Özkan S. Psikoonkoloji. 1. baskı. İstanbul: Form Reklam Hizmetleri: 2007.
2 . Gordon PA, Perona KM. When spouses become caregivers: counseling implication for younger couples. Journal of Rehabilitation. 2004; 70:27- 32.
3 . Öner İÖ. Onkoloji hastalarına bakım verenlerin bakım verme yükü ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans tezi. Elazığ: 2012.
4 . Özdemir KF, Şahin AZ, Küçük D. Kanserli çocuğu olan annelerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi. 2009; 26:153-158.
5 . Kökdemir H. Öfke ve öfke kontrolü. Pivolka. 2004; 3:7-10.
6 . Soysal Ş, Can H, Kılıç M. Üniversite öğrencilerinde a tipi davranış örüntüsü ile öfke ifadesi arasındaki ilişkinin analizi ve cinsiyetler açısından karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri. 2009; 12:61-67.
7 . Albayrak B. Ergenlerde öfke ifade tarzı ve ilişkili faktörler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2009; 2(3):57-69.
8 . Şahin ZA, Polat H, Ergüney S. Kemoterapi alan hastalara bakım verenlerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009; 12(2):1-9.
9 . Engin E, Çam O. Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin öfke düzeyleri ile iş motivasyonları arasındaki ilişki. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans tezi. İzmir: 2004.
10 . Savaşan A, Özgür G. Bir sağlık ocağına başvuran hipertansiyon tanılı hastalarda sürekli öfke ve öfke tarzları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2010; 26(2):1-15.
11 . Zarit SH, Reever KE, Peterson JB. The burden interview. The Geronotologist. 1980; 20:649-655.
12 . Novak M, Guest CI. Application of a multidimensial caregiver burden inventory. Gerontologist. 1989; 29:798-803. doi:10.1093/ geront/29.6.798
13 . İnci FH, Erdem M. Bakım Verme Yükü Ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirliği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2008; 11:4;85-95.
14 . Spielberger CD, Jacobs G, Russell S, Crane RS. Assessment of anger: The State-Trait Anger Scale. In: JN Butcher, CD Spielberger, eds. Advances in Personality Assessment. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum; 1983. 159- 187.
15 . Özer AK. Öfke kaygı ve depresyon eğilimlerinin bilişsel alt yapısıyla ilgili bir çalışma. Türk Psikoloji Dergisi. 1994; 9:12-35.
16 . Yaşar E. Yaşlıya evde bakım veren aile bireylerinin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans tezi. İzmir: 2009.
17 . Kim Y, Baker F, Spillers RL. Cancer caregivers' quality of life: effects of gender, relationship, and appraisal. Journal of Pain and Symptom Management. 2007; 34:294-304. doi:10.1016/j. jpainsymman.2006.11.012
18 . Uğur Ö. Onkoloji hastasına evde bakım verenlerin bakım yükünün incelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi. İzmir: 2006.
19 . Etters L, Goodall D, Barbara E, Harrison BE. Caregiver burden among dementia patient caregivers. Journal of the American Association of N u r s e P r a c t i t i o n e r s . 2 0 0 8 ; 2 0 ( 8 ) : 4 2 3 - 4 2 8 . doi:10.1111/j.1745-7599.2008.00342.x
20 . Karaaslan A. Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve algıladıkları sosyal destek düzeyi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans tezi. Ankara: 2013.
21 . Papastavrou E, Charalambous A, Tsangarı H. Exploring the other side of cancer care: the informal caregiver. European Journal of Oncology Nursing. 2009; 13:128-136. doi:10.1016/j.ejon.2009.02.003
22 . Babayiğit MD. Diyaliz hastalarının yakınlarında bakım verme yükü ile bu hastalardaki anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesi düzeyleri ile ilişkisi. Sağlık Bakanlığı, Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Tıpta Uzmanlık tezi. İstanbul: 2009.
23 . Yeh PM, Wierenga ME, Yuan SC. Infl uences of psychological well-being, quality of caregiver-patient relationship, and family support on the health of family caregivers for cancer patients in Taiwan. Asian Nursing Research. 2009; 3(4):154-166. doi:10.1016/S1976-1317(09)60027
24 . Özyiğit N. Meme kanserli hasta eşlerindeki öfke ifade tarzlarının anksiyete ve depresyonla ilişkisi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans tezi. Erzurum: 2010.

APA	KABATAŞ YILDIZ M, Ekinci M (2017). Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. , 176 - 184.
Chicago	KABATAŞ YILDIZ Mükerrem,Ekinci Mine Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. (2017): 176 - 184.
MLA	KABATAŞ YILDIZ Mükerrem,Ekinci Mine Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. , 2017, ss.176 - 184.
AMA	KABATAŞ YILDIZ M,Ekinci M Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. . 2017; 176 - 184.
Vancouver	KABATAŞ YILDIZ M,Ekinci M Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. . 2017; 176 - 184.
IEEE	KABATAŞ YILDIZ M,Ekinci M "Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler." , ss.176 - 184, 2017.
ISNAD	KABATAŞ YILDIZ, Mükerrem - Ekinci, Mine. "Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler". (2017), 176-184.

APA	KABATAŞ YILDIZ M, Ekinci M (2017). Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 14(3), 176 - 184.
Chicago	KABATAŞ YILDIZ Mükerrem,Ekinci Mine Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 14, no.3 (2017): 176 - 184.
MLA	KABATAŞ YILDIZ Mükerrem,Ekinci Mine Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, vol.14, no.3, 2017, ss.176 - 184.
AMA	KABATAŞ YILDIZ M,Ekinci M Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2017; 14(3): 176 - 184.
Vancouver	KABATAŞ YILDIZ M,Ekinci M Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2017; 14(3): 176 - 184.
IEEE	KABATAŞ YILDIZ M,Ekinci M "Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler." Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 14, ss.176 - 184, 2017.
ISNAD	KABATAŞ YILDIZ, Mükerrem - Ekinci, Mine. "Kanserli Hastaya Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler". Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 14/3 (2017), 176-184.