Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi
Yıl: 2017 Cilt: 42 Sayı: 191 Sayfa Aralığı: 205 - 233 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi
Öz: Bu araştırma okul öncesi çocuklarına yönelik hazırlanan hikâye ve masal kitaplarında hangi değerlere ne kadar yer verildiğini tespit etmeyi amaçlamıştır. Araştırma betimsel nitelikli, nitel bir araştırmadır. Bu araştırmada iki farklı veri toplama aracından yararlanılmıştır. Bu araçlar, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile20 değerden oluşan değer listesidir. Analizden önce kitaplarda yer alabileceği tahmin edilen 20 değer belirlenmiştir. Bu değerler UNESCO Değer Listesi, Yaşayan Değerler Listesi ve Rokeach'ın Değer Sınıflandırması arasından seçilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunda 710 çocuk, 192 ebeveyn, 50 öğretmen ile 52 adet hikâye ve masal kitabı yer almaktadır. Çocuk, ebeveyn ve öğretmenlerin tercihleri doğrultusunda belirlenen 52 adet hikâye ve masal kitabı, içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda; okul öncesine yönelik hazırlanan hikâye ve masal kitaplarında en fazla mutluluk, en az ise barış, dayanışma, dürüstlük değerlerine yer verildiği, vatanseverlik değerine ise hiç yer verilmediği tespit edilmiştir. Kitaplarda nezaket, estetik, arkadaşlık, temizlik ve yardımseverlik değerleri sıkça vurgulanırken, alçak gönüllülük, hoşgörü, misafirperverlik ve saygı değerlerinin oldukça az vurgulandığı görülmüştür. Çocukların ve ebeveynlerin tercih ettiği kitaplarda en fazla estetik değerine, öğretmenlerin tercih ettiği kitaplarda ise en fazla mutluluk değerine vurgu yapılmıştır. Araştırma sonuçlarının, okul öncesi çocukları için hazırlanacak masal ve hikâye kitaplarının içerikleri oluşturulurken yazarlara, kitap tercihlerinde öğretmen ve ebeveynlere katkı sağlaması beklenmektedir
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbalık, H. (2015). Değerler eğitimi bağlamında Hacı Bektaş-i Veli’nin eserlerinde yer alan eğitsel unsurlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- Aktürk, F. G. (2012). Çocukta değerler eğitimi açısından Üzeyir Gündüz'ün eserleri (Yayımlanmamış yuksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
- Albu, G. (2015a). comparative approach on the axiological values and options of pre—academic teachers at the beginning of the third millennium: Case study. Procedia Social And Behavioral Sciences, 203, 327-334.
- Albu, G. (2015b). Pre—primary education teachers and their values in the context of current education: Case study. Procedia Social and Behavioral Sciences, 180, 477-483.
- Aral, N., Kandır, A. ve Can Yaşar, M. (2002). Okul öncesi eğitim ve okul öncesi eğitim programı. İstanbul: Ya—Pa Yayınları.
- Arı, R. (2005). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Arslan, E. (2008). Bağlanma stilleri açısından ergenlerde Erikson 'un psikososyal gelişim dönemleri ve ego kimlik süreçlerinin incelenmesi (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Arslan, E. ve Arı, R. (2008). Erikson'un psikososyal gelişim dönemleri ölçeğininTürkçe'ye uyarlama, güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Selcuk University Social Sciences Institute ]ournal, 19.
- Aşıkuzun, E. ve Kıldan, A. O. (2014). An examination of the values Which the parents of pre—schoool students want their children to acquire. Procedia—Social and Behavioral Sciences, 116, 3700-3704.
- Avcı, K. ve Günen, D. (2015). Okul öncesi dönemde edebiyat türleri ve özel konular. F. Temel ve A. Turla (Ed.), Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim—4 içinde (s. 190-210). Ankara: Hedef Yayıncılık.
- Aydoğan, Y., Özyürek, A. ve Gültekin Akduman, G. (2015). Erken çocukluk döneminde gelişim (1. bs.). Ankara: Vize Yayıncılık.
- Bacanlı, H. ve Dombaycı, M. A. (2012, 16-18 Kasım). Değer boyutlandırma yaklaşımı. II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri.
- Bilgin, H. (2011). 5-6 yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasında basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Blake, S., Brady, T. ve Sanchez, S. (2004). Enculturation of democratic principles in theyoung: vision of equity education in public schools. Educational Research Quarterly, 28(1), 48—59.
- Brannon, D. (2008). Character education—a joint responsibility. Condensed from Kapa Delta Pi Record, 44(Winter 2008), 62-65.
- Bulach, C. R. ve Butler, ]. D. (2002). The occurence of behaviors associated With sixteen character values. ]ournal of Humanistic Counseling, Education and Development, 41(2), 200—214.
- Ciravoğlu, Ö. (2000). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Esin Yayıncılık.
- Demirtaş, S. (2009). Çocuk yuvasında kalan korunmaya muhtaç çocukların değer eğitiminde yaratıcı dramının etkililiği (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Dilidüzgün, S. (2013). Çocuk edebiyatında masallar. Z. Güneş (Ed.), Okul öncesinde çocuk edebiyatı.
- Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
- Dilmaç, B. (2002). İnsanca değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Dirican, R. (2013). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Dirican, R. ve Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikaye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International ]ournal of Education—CUE, 3(2), 44-69.
- Dönmezer, l. (2001). Ailede iletişim ve etkileşim (3. bs.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Duman, G. (2014). Evaluation of Turkish preschool curriculum objectives in terms of values education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 152, 978-983.
- Duran, E. (2009). Bitişik eğik yazı öğretimi çalışmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Durualp, E. ve Aral, N. (2015). Oyunun gelişimi ve türleri. F. Temel ve A. Turla (Ed.), Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim—3 içinde (s. 231—255). Ankara: Hedef Yayıncılık.
- Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (4. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Erdal, K. (2009). Eğitim değerleri açısından çocuk kitapları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E—Dergisi, (17), 1—18.
- Erkuş, S. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- Erlandson, D., Harris, E., Skipper, B. ve Allen, S. (1993). Doing naturalistic inquiry: guideto methods. Newbury Park, CA: Sage.
- Germain, R. W. (2001). Values Education Influence on Elementary Students'Selesteem (Yayımlanmamış doktora tezi). San Diego Üniversitesi.
- Gökçek, B. 8. (2007). 5—6 yaş çocukları için hazırlanan karakter eğitimi programının etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Göncü Işıkoğlu, B. (2014). Tali ellerini yıkıyor. İstanbul: Nesil Çocuk.
- Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, (2), 83—88.
- Gülay, H. (2009). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 82—93.
- Halstead, ]. M. ve Taylor, M. ]. (2000). Learning and teaching about values: review of recent research. Cambridge journal of Education, 30(2), 169-202.
- Hsiao, C. Y. ve Chang, Y. M. (2015). study of theuse of picture books by preschool educators in outlyingıslands of taiwan. International Education Studies, 9(1), 1.
- lşıtan, S. (2014). Caillou çizgi film karakteri ile ilgili Türkçe resimli öykü kitaplarının biçimsel ve içerik özelliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 13(1), 191-204.
- lnan, H. Z. (2013). Okul öncesi eğitim programında değerler eğitiminin kapsamı. A. Arıkan (Ed.), Okul öncesi dönemde değerler eğitimi içinde (s. 95-123). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları. Körükçü, Ö., Acun Kapıkıran, N. ve Aral, N. (2016). Resimli çocuk kitaplarında Schwartz'ın modeline göre değerlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 133-151.
- Kumbasar, E. (2011). Muzafer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
- LePage, P., Akar, H., Temli, Y., Şen, D., Hasser, N. ve lvins, l. (2011). Comparing teachers’ views on morality and moral education, comparative study in Turkey and the United States. Teaching and Teacher Education, 27(2), 366-375.
- Living Values Education International. (t.y.). 16 Şubat 2016 tarihinde http://Www.livingvalues.net adresinden erişildi.
- Mendoza, ]. ve Reese, D. (2001). Examining multi cultural picture books for the early childhood classroom: Possibilities and pitfalls. Early Childhood Research Practice, 3(2), n2.
- Ogelman, H. G. ve Sarıkaya, H. E. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri: Denizli ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 81-100.
- Oğuzkan, Ş. (1981). Yıkanmayı sevmeyen kimi. İstanbul: Ya—Pa Yayınları.
- Özaydın, L., İftar, E. T. ve Kaner, S. (2008). Arkadaşlık becerilerini geliştirme programının özel gereksinimi olan okul öncesi çocuklarının sosyal etkileşimlerine etkisi. Ankara Universitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ozel Eğitim Dergisi, 9(1), 15—32.
- Öztürk Samur, A. (2011). Değerler eğitimi programının yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi (Doktora tezi). Selçuk Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Pighin, G. (2005). Çocuklarda değer aktarımı (A. Y. Gök, Çev.). İzmir: İlya lzmir Yayınevi.
- Rousseau, ]. ]. (2015). Emile “Bir Çocuk Büyüyor". Ü. Akagündüz (Ed.). İstanbul: Selis Yayınları.
- Salahuddin, P. Z. (2011). Character education in Muslim school: case study of acomprehensive Muslim school’scurricula (Yayımlanmamış doktora tezi). Florida International Universty, Florida.
- San Bayhan, P. ve Artan, l. (2011). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Ankara: Morpa Kültür Yayıncılık.
- Schaeffer, E. F. (1998). Karakter eğitimi olmayan, salt bilgiye dayalı eğitim, tamamlanmamış eğitimdir (N. Eser, Çev.). Yaşadıkça Eğitim, (56), 10—12.
- Schwartz, S. H. (1999). Theory of cultural values and some implications for work. Applied Psychology, 48(1), 23—47.
- Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü (1. bs.). İzmir: Tudem Yayıncılık.
- Sezer, M. Ö. (2015). Masallar ve toplumsal cinsiyet. İstanbul: Evrensel Yayınları.
- Sürmeli, A. (2015). Peyami Safa’nın romanlarında değerler eğitimi ve Türkçe (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Inönü Universitesi, Malatya.
- Şen, M. (2013). Okul öncesi dönem değerler eğitimde öğretmenin ve okulun rolü. A. Arıkan (Ed.), Okul öncesi dönemde değerler eğitimi içinde (s. 122-149). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
- Şirin, M. R. (1994). 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Tarkoçin, D., Berktaş, D. ve Uyanık Balat, G. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içi etkinliklerde çocuklarla olan iletişimlerinde kullandıkları değerlerin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2), 37—49.
- Tatar, A. S. (2009). Okul öncesi eğitimde (5—6 yaş) hoşgörü eğitimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Temli, Y., Şen, D. ve Akar, H. (2013). Elementary school teacher candidates’ perceptions and definitions on morality and moral education. Eğitim ve Bilim, 38(168), 198-214.
- Toomey, R. (2010). Values education, instructional scaffolding and student well being. T. Lovant, R.
- Thoomey ve N. Clements (Ed.), International research handbook on values education and student well being içinde (s. 19—36). Newyork: Springer Netherlands.
- Tosunoğlu, M. ve Kayadibi, N. (2007). Türkiye’de 2000—2005 yıllarında devlet tarafından yayımlanmış çocuk kitaplarının biçim ve içerik analizi açısından incelenmesi. S. Sever (Ed.), II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (s. 339—347). Ankara: Ankara Universitesi Basımevi.
- Trawick—Swith, ]. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim (Çok kültürlü bir bakış açısı) (F. Şahin, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal Basım Tarihi: 2010)
- Turan, F. ve Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin etkinliklerde kullandıkları resimli öykü kitaplarının karakter eğitimi açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, (209), 208—223.
- Tut, E. ve Kıroğlu, K. (2017). Trt'nin popüler çocuk şarkıları yarışmasında finale kalan eserlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi. Journal of International Social Research, 10(48).
- Türkoğlu, Z. (t.y.). Pekşeker temizliği öğrendi. İstanbul: Ünlü Çocuk Yayınları. Uyanık Balat. (2006, Ekim). Okullarda neden değerler eğitimi çalışmaları. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 2, 14-16.
- Uzmen, S. ve Mağden, D. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (15), 193—212.
- Ülavere, P. ve Veisson, M. (2015). Values and values education in Estonian preschool child careın stitutions. Journal of TeacherEdacation for Sustainability, 17(2), 108-124.
- Veugelers, W. (2000). Different ways of teaching values. Educational Review, 52(1), 37-46.
- Yaman, E. (2014). Değerler eğitimi. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
- Yavuzer, H. (1997). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yazar, T. ve Erkuş, S. (2013). Okul Öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 196-211.
- Yeşil, R. ve Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84.
- Yükselen, A., Yumuş, M. ve Işık, E. (2016). Çocuk kitabı seçme kriterlerine ilişkin okul öncesi eğitimcilerin görüşleri. Başkent University journal of Education, 3(2), 161-168.
| APA | CENGİZ Ş, duran e (2017). Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. , 205 - 233. |
| Chicago | CENGİZ ŞERİFE,duran erol Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. (2017): 205 - 233. |
| MLA | CENGİZ ŞERİFE,duran erol Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. , 2017, ss.205 - 233. |
| AMA | CENGİZ Ş,duran e Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. . 2017; 205 - 233. |
| Vancouver | CENGİZ Ş,duran e Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. . 2017; 205 - 233. |
| IEEE | CENGİZ Ş,duran e "Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi." , ss.205 - 233, 2017. |
| ISNAD | CENGİZ, ŞERİFE - duran, erol. "Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi". (2017), 205-233. |
| APA | CENGİZ Ş, duran e (2017). Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(191), 205 - 233. |
| Chicago | CENGİZ ŞERİFE,duran erol Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim 42, no.191 (2017): 205 - 233. |
| MLA | CENGİZ ŞERİFE,duran erol Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, vol.42, no.191, 2017, ss.205 - 233. |
| AMA | CENGİZ Ş,duran e Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2017; 42(191): 205 - 233. |
| Vancouver | CENGİZ Ş,duran e Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2017; 42(191): 205 - 233. |
| IEEE | CENGİZ Ş,duran e "Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi." Eğitim ve Bilim, 42, ss.205 - 233, 2017. |
| ISNAD | CENGİZ, ŞERİFE - duran, erol. "Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İncelenmesi". Eğitim ve Bilim 42/191 (2017), 205-233. |
