Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma

DEMİREZ, Fatma; TOSUNOĞLU, NURAY

Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma

Fatma DEMİREZ, (Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ankara, Türkiye)

Nuray TOSUNOĞLU (Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ankara, Türkiye)

İşletme Araştırmaları Dergisi

13 2

Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 69 - 88 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma

Öz:

İşe yabancılaşma, örgüt içerisinde bulunan bir personelin, fiziksel ya da psikolojik anlamda kendisini örgütten soyutlaması veya uzaklaşmasıdır. İşe yabancılaşan bir kişinin motivasyonu düşmekte, iş stresi artmakta ve tüm bunların sonucu olarak işten ayrılmak istemektedir. Bu nedenle işe yabancılaşmayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi önem taşımaktadır. Bu faktörlerden biri olarak değerlendirilen örgüt iklimi, iş çevresinin, bu çevre içinde yaşayan ve çalışan insanlar tarafından doğrudan ya da dolaylı olarak algılanan ve onların motivasyonları ile davranışlarını etkileyeceği varsayılan ölçülebilir özelliklerdir. Bu araştırmanın amacı örgüt iklimi ile işe yabancılaşma arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma ilişkisel desene sahip nicel bir araştırmadır. Çalışmanın evrenini Gazi Üniversitesi Rektörlüğü'ne bağlı birimlerde çalışan idari personel oluşturmaktadır. Yapılan örnekleme sonucunda toplam 238 kişi ile araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın verileri anket yöntemi aracılığı ile toplanmıştır. Anket, demografik bilgiler, örgüt iklimi ölçeği ve işe yabancılaşma ölçeği olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Örgüt iklimi ve işe yabancılaşma arasındaki ilişkinin derecesini belirlemek amacıyla Pearson korelasyon katsayısı hesaplanmış, örgüt ikliminin işe yabancılaşmaya etkisini belirlemek için ise doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda, örgüt iklimi ve işe yabancılaşma arasında anlamlı, negatif yönde ve orta düzeyde bir ilişki olduğu (r=-0,23; p<0,01), örgüt iklimi pozitif olduğunda işe yabancılaşmanın azalacağı bulunmuştur. Regresyon analizi sonucunda örgüt iklimini açıklayan anlamlı bir regresyon modeli bulunmuş (İşe Yabancılaşma = -0,350 Örgüt İklimi + 4,056; R2=0,053; p<0,05) ve personelin işe yabancılaşmada yaşadıkları değişimin %5'inin örgüt iklimi ile açıklanabileceği belirlenmiştir. Örgüt iklimi, işe yabancılaşmayı araştıran çalışmalarda etkili bir faktör olarak değerlendirilebilir

Anahtar Kelime:

Konular: Davranış Bilimleri

The Effect of Organizational Climate on Work Alienation: A Research for Gazi University Rectorate

Öz:

The work alienation is abstraction or departure of an employee from the organization in a physical or psychological sense. It is important to determine the factors that affect the alienation of the work. The organizational climate, which is regarded as one of these factors, is a measurable characteristic that the business environment is assumed to be directly or indirectly perceived by people living and working in the environment and will affect their motivations and behavior. The aim of this research is to explain the relationship between organizational climate and work alienation. Research is a quantitative research with relational. The population of the work is staff working in units affiliated to Gazi University Rectorate. As a result of the sampling, a total of 238 people were surveyed. The data of the survey was collected by the survey method.The survey consists of demographic information, organizational climate scale and work alienation scale. The Pearson correlation coefficient was calculated to determine the degree of relationship between organizational climate and work alienation. Linear regression analysis was performed to determine the effect of organizational climate on work alienation. As a result of the analysis, there is a significant, negative and medium-level relation between organizational climate and work alienation (r=-0.23; p<0.01) and when the organizational climate is positive the work alienation would diminish. According to regression analysis, a significant regression model explaining the organizational climate was found (Work Alienation = -0.350 Organizational Climate + 4.056; R2 = 0.053; p<0.05) and the changes that the staff goes through in work alienation can be explained by the 5% of the organizational climate. Organizational climate can be considered as an effective factor in studies investigating work alienation

Anahtar Kelime:

Konular: Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adler, P.S. and Borys B. (1996). “Two Types of Bureucracy: Enabling and Coercive”, Administrative Science Quarterly, Vol 41, USA.
Akyıldız, H. ve Dulupçu, M. (2003). “Kavramsal ve Diyalektik Süreç Olarak Yabancılaşma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 27-42.
Alkan, T. ve Ergil, D. (1980). Siyaset Psikolojisi, Turhan, Ankara.
Arslan, N. T. (2004). “Örgütsel Performansı Belirleyici Bir Etmen Olarak Örgüt Kültürü ve İlimi Hakkında Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 203-228.
Aytaç, S. (2003). “Çalışma Psikoloji Alanında Yeni Bir Yaklaşım”, Örgütsel Sağlık, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(2). Barutçugil, İ. (2002). Bilgi Yönetimi, Kariyer, İstanbul.
Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, Kariyer, İstanbul. Batlis, N. (1980). “The Effects of Organizational Climate on Job Satisfaction, Anxiety and Propensity To Leave”, The Jornal of Psychology, 104, 233-240.
Bayram, L. (2005). “Yönetimde Yeni Bir Paradigma”, Örgütsel Bağlılık, Sayıştay Dergisi, 59, 125 – 139.
Büyükyılmaz, O. (2007). İşletmelerde Yabancılaşmanın Sosyolojik Psikolojik Etkileri ve Türkiye Taşkömürü Kurumunda Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Carroll, A. (1994). “What’s Behind “E” Word: Myths About Empowerment And Why You Need It”, Interaction Design: 1-18.
Çağlar, M. E. (2008). Örgütsel İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Çalışkan, Z. (2005). “İş Tatmini: Malatya’da Sağlık Kuruluşları Üzerine Bir Uygulama”, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, İnönü Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu, Malatya.
Çekmecelioğlu, H.G. (2005). “Örgüt İkliminin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma”, C.Ü İİBF Dergisi 6 (2), 23-39.
Çekmecelioğlu, H. G. Ve Keleş, Ö. (2008). “Örgüt İklimi, Güçlendirme ve Bireysel İş Performansı Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi”, Muhan Soysal İşletmecilik Konferansı, ODTÜ, KKTC Kampüsü.
Demir, N. (2007). Örgüt Kültürü ve İş Tatmini, Türkmen, İstanbul.
Demirel, Y. (2009). “Örgütsel Bağlılık ve Üretkenlik Karşıtı Davranışlar Arasındaki İlişkiye Kavramsal Yaklaşım”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (15), 115-132.
Dengiz, G. M. (2000). Takım Çalışması Teknikleri, Academyplus, Ankara.
Dinibütün, S.R. (2013). Örgüt İkliminin Tükenmişlik Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
Dipietro, R. B. and Pizam, A. (2008). “Employee Alienation in The Quick Service Restaurant Industry”, Journal Of Hospitality and Tourism Research, 32 (1): 22- 39.
Düren, A. Zeynep. (2000). 2000’li Yıllarda Yönetim, Alfa, İstanbul.
Ehtiyar, R. ve Yanarda, M. (2008). “Organizational Silence: A Survey On Employees Working in Chain Hotel”, Tourism And Hospitality Management, 14(1), 51-68. Eren, E. (2003). Yönetim ve Organizasyon, Beta, İstanbul.
Ergeneli, A. (1995). “Örgütsel Etkililik Kriteri Olarak Lider Davranışının Örgütsel İklim İle İlişkisi: Görev Karmaşıklığı Bakımından Farklılaşan İki Örgüte İlişkin Bir Uygulama”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50 (1), 187-199.
Ergil, D. (1978). Türkiye’de Toplumsal Gelişme ve Siyasal Bunalım, TİB, Ankara. Ertekin, Y. (1978). Örgüt İklimi, TODAİE, Ankara.
Fromm, E. (1991). Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırlılığı (Çeviren A. Arıtan). Arıtan, İstanbul.
Geyer, R. (1980). Alienation Theories: A General Systems Approach, Pergamon Press, New York.
Gioia, D. A. Ve Thomas, J. B. (1996). “Identity, Image and Issue Interpretation: Sensemaking During Strategic Change in Academia”, Administrative Science Quarterly, 41, 370- 403.
Graham, H. (1999). Stresi Kendi Yararınıza Kullanın (Çeviren M. Sağlam ve T. Tezcan), Alfa, İstanbul.
Gün, İ. ve Söyük, S. (2017). “Sağlık Kuruluşlarında Örgüt İklimi ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki”, ACU Sağlık Bil. Dergisi 1, 40-48.
Hirschfeld, Robert R. ve Hubert S. Feild (2000). “Work Centrality And Work Alienation: Distinct Aspects of A General Commitment To Work”, Journal Of Organizational Behavior, 21(7), 789–800.
İşcan, Ö. F. ve Karabey, C.N. (2007). “Örgüt İklimi İle Yeniliğe Destek Algısı Arasındaki İlişki”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2),180-193.
John, C. and Taylor J. (1999). “Leadership Style, School Climate And The İnstitutional Commitment Of Teachers”, International Forum, 2(1), 25-56.
Kakabadse, A. (1986). “Organizational Alienation And Job Climate”, Small Group Research, 17(4), 458-471.
Kanungo R.N. (1992). “Alienation And Empowerment: Some Ethical Imperatives in Business”, Journal Of Business Ethics, 11(5-6), 413-423.
Kızmaz, Z. (2005). “Sosyolojik Suç Kuramlarının Suç Olgusunu Açıklama Potansiyelleri Üzerine Bir Değerlendirme”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 149-174.
Koçel, T. (2001). İşletme Yöneticiliği- Yönetim ve Organizasyon. Beta, İstanbul.
Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği: Yönetim ve Organizasyon Organizasyonlarda Davranış Klasik Modern Çağdaş Yaklaşımlar. (10. Baskı), Arıkan, İstanbul.
Kundu, K. (2007). “Development Of The Conceptual Framework Of Organizational Climate”. Vidyasagar University Journal Of Commerce, 12, 99-108.
Lewin, K., Lippit, R. and White, R.K. (1939). "Patterns Of Aggressive Behavior In Experimentally Created Social Climates", Journal of Social Psychology, 10, 271-301.
Litwin, G. and Stringer, R. (1968). “Motivation and Organizational Climate”, Division Of Research Graduate School Of Business Administration, Printed United States of America, Boston, 29-146.
Morrison, R. (2004).” Informal Relationships in The Workplace: Associations with Job Satisfaction, Organizational Commitment Aad Turnover Intentions”, New Zealand Journal of Psychology, 33 (3), 114-128.
Newman, V. H. (1982). Sevk ve İdare, Sevinç Matbaası, Ankara.
Özdemir, F. (2006). Örgütsel İklimin İş Tatmin Düzeyine Etkisi: Tekstil Sektöründe Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Özkanan, A. (2009), Örgüt İklimi ve Tükenmişlik İlişkisi: Büro Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Parsak, (2010). Örgütlerde Yabancılaşma ve İş Tatmini İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
Payne, R. L. and Mansfield, R. (1973) “Relationships of Perceptions of Organizational Climate to Organizational Structure, Context, and Hierarchical Position”, Administrative Science Quarterly, 18, 515-526.
Pritchard, R. D. and Karasick, B.W. (1973). “The Effects of Organizational Climate on Managerial Job Performance and Job Satisfaction”, Organizational Behavior and Human Performance, 9, 126-146.
Rosner, M. and Mittelberg D. (1989). “The Dialectic of Alienation And De-Alienation: The Case of Kibbutz Industrialization”. pp: 73-141 in Schweitzer, D. and Geyer, R.F. eds., Alienation Theories and De-Alienation Strategies, Northwood, Middlesex Science Reviews.
Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2005). Örgütsel Psikoloji, Alfa, Bursa. Seeman, M. (1959). “On The Personal Consequences of Alienation in Work”, American Sociological Review, 32(2), 273-285.
Seeman, M. (1975). “Alienation Studies”, Annual Review Of Sociology, 1, 91-122.
Seeman, M. (1983). “Alienation Motifs in Contemporary Theorizing: The Hidden Continuity of The Classic Themes”, Social Psychology Quarterly, 46(3), 171- 184.
Shepard, J.M. (1971). “Automation and Alienation, A Study Of Office And Factory Workers”, The MIT Press, 25.
Slade M. R. (2008). The Adaptive Nature of Organizational Silence: A Cybernetic Exploration Of The Hidden Factory. Yayınlanmış Doktora Tezi, George Washington Üniversitesi.
Sökmen, A. ve Yazıcıoğlu İ. (2005). “Thomas Modeli Kapsamında Yöneticilerin Çatışma Yönetimi Stilleri ve Tekstil İşletmelerinde Bir Alan Araştırması”, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-22.
Spreitzer, Gretchen M. (1996). “Social Structural Characteristics of Psychological Empowerment”, Academy of Management Journal, 39(2), 483-504.
Sulu, S., Ceylan, A. ve Kaynak, R. (2010). “Work Alienation As A Mediator Of The Relationship Between Organizational Injustice And Organizational Commitment: Implications For Healthcare Professionals”, International Journal Of Business And Management, 5 (8): 27-38.
Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T. and Fettahlıoğlu, T. (2006). “Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi Araştırması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 569-587.
Tagiuri, R. (1968). “The Concept Of Organizational Climate”, pp:11-32 in R. Tagiuri and H. Litwin (Eds.), Organizational Climate: Explorations Of A Concept. Division of Research Graduate School Of Business Administration, Printed United States of America.
Tunçay, (2013). The Role Of Leadership Style İn The Relationship Between Organizational Climate And Burnout, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İngilizce İşletme Anabilim Dalı.
Tuğrul, B. ve Çelik, E. (2002). “Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-11.
Tutar, H. (2010). “İşgören Yabancılaşması ve Örgütsel Sağlık İlişkisi, Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65,1-19.
Ural, A. (2014). “Gazi Üniversitesi’nde Örgütsel İklim”, Amme İdaresi Dergisi, 47(2), 145-165.
Ünsar, A. S. ve Karahan, D. (2011). “Yabancılaşmanın İşten Ayrılma Eğilimine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,15 (21): 361-379.
Valentine, S. (2001). “Men and Women Supervisors' Job Responsibility, Satisfaction, and Employee Monitoring”, Sex Roles: A Journal of Research, 5, 571-580. Varol, M. (1989). “Örgüt Kültürü ve Örgüt İklimi”, Ankara Üniversitesi S.B.F Dergisi, 44(1-2), 195-222.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara.
Yıldız, Y. (1993). A Study on The Relationship Between Organizational Climate and Organizational Commitment, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, S. ve Sarpkaya P. (2009). “Eğitim Örgütlerinde Yabancılaşma ve Yönetimi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.
Yüksekbilgili, Z. ve Küçüközkan, Y. (2017). “Sağlık Kurumlarında Örgüt İklimi İle Çalışanların İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8 (17), 24-46.

APA	DEMİREZ F, TOSUNOĞLU N (2017). Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. , 69 - 88.
Chicago	DEMİREZ Fatma,TOSUNOĞLU NURAY Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. (2017): 69 - 88.
MLA	DEMİREZ Fatma,TOSUNOĞLU NURAY Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. , 2017, ss.69 - 88.
AMA	DEMİREZ F,TOSUNOĞLU N Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. . 2017; 69 - 88.
Vancouver	DEMİREZ F,TOSUNOĞLU N Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. . 2017; 69 - 88.
IEEE	DEMİREZ F,TOSUNOĞLU N "Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma." , ss.69 - 88, 2017.
ISNAD	DEMİREZ, Fatma - TOSUNOĞLU, NURAY. "Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma". (2017), 69-88.

APA	DEMİREZ F, TOSUNOĞLU N (2017). Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 69 - 88.
Chicago	DEMİREZ Fatma,TOSUNOĞLU NURAY Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi 9, no.2 (2017): 69 - 88.
MLA	DEMİREZ Fatma,TOSUNOĞLU NURAY Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.2, 2017, ss.69 - 88.
AMA	DEMİREZ F,TOSUNOĞLU N Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(2): 69 - 88.
Vancouver	DEMİREZ F,TOSUNOĞLU N Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(2): 69 - 88.
IEEE	DEMİREZ F,TOSUNOĞLU N "Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma." İşletme Araştırmaları Dergisi, 9, ss.69 - 88, 2017.
ISNAD	DEMİREZ, Fatma - TOSUNOĞLU, NURAY. "Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma". İşletme Araştırmaları Dergisi 9/2 (2017), 69-88.