Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki

TABANCALI, ERKAN; ÇAKIROĞLU, Zeynep Kumru

Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki

Zeynep Kumru ÇAKIROĞLU (Yrd. Doç. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, İstanbul-Türkiye, e-posta:)

Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

7 1

Yıl: 2017 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 392 - 417 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki

Öz:

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarına göre ilkokul ve ortaokul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın çalışma evrenini 2014-2015 eğitim öğretim yılında Balıkesir ilinin Bandırma ve Erdek ilçelerinde bulunan resmi ilkokul ve ortaokullarda görev yapmakta olan 693 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada Yılmaz (2005) tarafından geliştirilmiş "Etik Liderlik Ölçeği" ile Basım ve Şeşen (2006) tarafından geliştirilmiş "Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği" uygulanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS for Windows 21.0 programı kullanılmıştır. Verilerin gruplar halinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma dağılımları gösterilmiştir. Alt amaçlara uygun olarak demografik değişkenlere göre gruplar arası farklılaşma olup olmadığını belirlemek için "t-testi" ve "Tek Yönlü Varyans Analizi" (ANOVA) yapılmış; anlamlı farklılığa neden olan grubun tespitinde "Tukey Post Hoc" testi kullanılmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin etik liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemede "Korelasyon Analizi" kullanılmıştır ve sonuçlar tablo haline getirilmiştir. Araştırma sonuçları incelendiğinde araştırmaya katılan öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ve öğretmenlerin genel örgütsel vatandaşlık davranışları ortalamalarının yüksek olduğu görülmüştür. Etik liderlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi için yapılan korelasyon analizi sonucuna göre algılanan genel etik liderlik ile genel örgütsel vatandaşlık arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmuştur. Buna göre okul müdürlerinin genel etik liderlik davranışı düzeyi öğretmenlerin genel örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyini arttırmaktadır

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

Relationship Between Ethical Leadership of School Principals and Organıizational Citizenship Behaviors of Teachers

Öz:

The purpose of this research is to determine the relationship between the ethical leadership of primary and secondary school principals and organizational citizenship behaviors of teachers. A study group of research that used screening model generated 693 teachers working at public primary and secondary schools in Bandırma and Erdek which are the districts of the city of Balıkesir in 2014-2015 academic years. “Ethical Leadership Scale” developed by Yılmaz and “Organizational Citizenship Behavior Scale” developed by Basım and Şeşen were applied to the participants. SPSS 21.0 programme was used to find out the results of the datas. Results were given as in the groups of frequency, percentage, arithmetic average and the dispersion of the standard declination on the charts. In reaching these subaims, “t-test” and “ANOVA” are performed, and whenever there is differentiation among the groups, “Tukey Post Hoc” test is performed in order to determine from which group this differentiation stems from. In addition, Correlation Analysis is performed in determining the relationship between the ethical leadership of principals and organizational citizenship behaviors of teachers in the survey. When results of the research are examined, it is seen that the average ethical leadership behavior of principals and organizational citizenship behaviors of the teachers conducted are high. As a result of the examination of the relationship between the ethical leadership levels and the organizational citizenship levels with correlation analysis, a meaningful relationship between general ethical leadership and general organizational citizenship has emerged. Accordingly, the level of general ethical leadership behavior of principals increases the level of organizational citizenship behavior of teachers

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arslantaş, C. ve Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1) 111-128.
Aydın, İ. (2012). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Basım, N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 61(4) 83-101.
Beckett, R. (2006). İletişim etiği ve enformasyon: küresel dünyanın vatandaşları kendileri için düşünüyorlar. Çev. Ersoy Kontacı. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 23, 117-134.
Celep, C. (2014). Eğitim yöneticisinin liderlik davranışı. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Cullen, J.B., Praveen, K.P., & Bart, V. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46, 127-141. 17.04.2014 Retrieved from http://www.researchgate.net/publication/226150884_The_Effects_of_ Ethical_Climates_on_Organizational_Commitment_A_Two-Study_Analysis.]
Çelik, M. (2007). Örgüt kültürü ve örgütsel vatandaşlık davranışı bir uygulama. Yayımlanmamış doktora tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çelik, M. (2010). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çelik, V. (2012). Eğitimsel liderlik. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çetin Ölçüm, M. (2004). Örgütsel vatandaşlık davranışı. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Eraslan, L. (2004). Okul düzeyinde dönüşümcü liderlik. Atatürk Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1) 1-22.
Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Gümüşeli, A.İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (28), 531-548.
İşbaşı, J. (2000). Çalışanların yöneticilerine ilişkin duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kacmar, M., Bachrach, D., Harris, K., & Zivnuska, S. (2011). Fostering good citizenship through ethical leadership: exploring the moderating role of gender and organizational politics. Journal of Applied Psychology, 96(3), 633-642.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
Kalaycı, Ş. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Piccolo F., Greenbaum,R., Hartog, D., & Folger, R. (2010). The relationship between ethical leadership and core job characteristics. Journal of Organizational Behavior, (31)259-278.
Podsakoff, P.M., MacKenzie, S., Paine, B., & Bachrach, D. (2000). Organizational citizenship behaviors: a critical review of the theoretical and empirical literature and suggestion for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
Serinkan C. ve Erdiş, Y. (2014). Dönüşümcü liderlik bağlamında örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Sezgin, F. (2005) Örgütsel vatandaşlık davranışları: kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
Songür, N., Basım, N. ve Şeşen H. (2008). Örgütsel vatandaşlık davranışında adalet algısının öncüllük rolü. Amme İdaresi Dergisi, 41(4), 79-100.
Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uğurlu, C.T. ve Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 434-448.
Yıldırım, A. (2010). Etik liderlik ve örgütsel adalet ilişkisi üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

APA	TABANCALI E, ÇAKIROĞLU Z (2017). Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. , 392 - 417.
Chicago	TABANCALI ERKAN,ÇAKIROĞLU Zeynep Kumru Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. (2017): 392 - 417.
MLA	TABANCALI ERKAN,ÇAKIROĞLU Zeynep Kumru Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. , 2017, ss.392 - 417.
AMA	TABANCALI E,ÇAKIROĞLU Z Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. . 2017; 392 - 417.
Vancouver	TABANCALI E,ÇAKIROĞLU Z Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. . 2017; 392 - 417.
IEEE	TABANCALI E,ÇAKIROĞLU Z "Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki." , ss.392 - 417, 2017.
ISNAD	TABANCALI, ERKAN - ÇAKIROĞLU, Zeynep Kumru. "Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki". (2017), 392-417.

APA	TABANCALI E, ÇAKIROĞLU Z (2017). Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 392 - 417.
Chicago	TABANCALI ERKAN,ÇAKIROĞLU Zeynep Kumru Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13, no.1 (2017): 392 - 417.
MLA	TABANCALI ERKAN,ÇAKIROĞLU Zeynep Kumru Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.13, no.1, 2017, ss.392 - 417.
AMA	TABANCALI E,ÇAKIROĞLU Z Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 13(1): 392 - 417.
Vancouver	TABANCALI E,ÇAKIROĞLU Z Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 13(1): 392 - 417.
IEEE	TABANCALI E,ÇAKIROĞLU Z "Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki." Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, ss.392 - 417, 2017.
ISNAD	TABANCALI, ERKAN - ÇAKIROĞLU, Zeynep Kumru. "Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki". Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13/1 (2017), 392-417.