Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015

CAKICI, EBRU; Ergün, Deniz; ONUR, Çise; Cakici, Mehmet

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015

Mehmet ÇAKICI, (Prof. Dr)

Deniz ERGÜN, (Dr.,)

Ebru ÇAKICI, (Doç. Dr)

Çise ONUR (Uzm. Psk., Yakın Doğu Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü)

Anadolu Psikiyatri Dergisi

18 5

Yıl: 2017 Cilt: 18 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 428 - 437 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015

Öz:

Amaç: Bu çalışma KKTC lise öğrencileri arasında madde kullanım yaygınlığını, 1996-2015 izleme döneminde madde tercihlerinin değişimini ve yasa dışı madde kullanımı ile ilgili risk etkenlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma Mayıs-Haziran 2015'te KKTC'deki 2079 10. sınıf lise öğrencileri arasında yapılmıştır. Araştırmanın anket formu 'Alkol ve Diğer Maddelerle ilgili Avrupa Okulları Araştırma Projesi' (ESPAD) soruları temel alınarak hazırlanmıştır. Çalışmada 1996, 1999, 2004 ve 2011 yıllarında yapılan diğer lise çalışmalarında uygulanan anket formunun benzeri kullanılmış ve veriler bu çalışmalar ile karşılaştırılarak verilmiştir. Bulgular: Çalışmada yaşam boyu en az bir kez sigara içme oranı 1996'da %45.7 iken 2015'te %33'e ve alkol kullanımının da 1996'da %80.8 iken 2015'te %70.7'ye düştüğü belirlenirken, yasa dışı madde kullanımının 1996'da %2'den 2015'te %5.2'ye yükseldiği görülmüştür. Uçucu madde ve sedatif-hipnotik hap kullanımı yıllara bağlı olarak düşme eğilimi gösterse de, sigara ve alkolden sonra en yaygın kullanılan maddelerdir. Esrar ve sentetik kannabinoidin en çok kullanılan yasa dışı madde olduğu belirlenmiştir. Ekstazi deneme oranının da geçmişe göre son yıllarda yine artma eğilimine geçtiği görülmüştür. Yasa dışı madde kullanımının oluşumunda erkek olmak, 17 ve üstünde yaşta bulunmak, okulda yıl kaybının olması, sigara ve alkol kullanımı bulunması ve sarhoş olmak risk etkenleri olarak saptanmıştır. Sonuçlar: Araştırma sonuçları KKTC lise gençleri arasında psikoaktif madde kullanım oranlarının Avrupa ülkelerine ve ABD'ye göre daha düşük olduğunu belirlemekle birlikte, yasa dışı madde kullanımında artış olduğunu göstermektedir. KKTC lise gençliğinde özellikle sigara ve alkol kullanımına yönelik önleme programları hazırlanması yanında, uçucu maddeler, esrar, sentetik kannabinoid ve ekstazi kullanımına yönelik önlemler alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyoloji Psikoloji Psikiyatri

The prevalence and risk factors of substance use among high school students in Turkish Republic of Northern Cyprus, 1996-2015

Öz:

Objective: This study was carried out to determine the prevalence of substance use, changing substance preference in between 1996-2015 follow up period, and risk factors related to illegal substance use among high school students in TRNC. Methods: The study was conducted among 2079 grade 10 high school students in TRNC in May and June 2015. The questionnaire of the study was based on questions from the 'European Schools Research Project on Alcohol and Other Drugs' (ESPAD). The similar form was used in previous 1996, 1999, 2004 and 2011 high school studies and data was given in comparison with those studies in TRNC. Result: In this study decreased was seen at least once lifetime smoking rate from 45.7% in 1996 to 33% in 2015 and alcohol use from 80.8% in 1996 to 70.7% in 2015, but illegal substance use was increased from 2% in 1996 to 5.2% in 2015. The use of volatile substances and sedative-hypnotic tablets tend to decline due to years, but they are the most common substances after cigarette and alcohol. Cannabis and synthetic cannabinoid are the most commonly used illicit substances. It has been found that the trial rate of ecstasy has increased rapidly in recent years. The risk factors for illicit drug use are being male, being 17 and older, failing grade, smoking and alcohol use, having been drunk. Conclusion: The result of the study indicates that the rate of psychoactive substance use among high school students in TRNC is lower than in European countries and USA. But there is an increase in use of illicit substances. Especially in the high school youth of TRNC, besides smoking and alcohol use, volatile substances, cannabis, synthetic cannabinoid and ecstasy should be taken should be taken into consideration for prevention program.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyoloji Psikoloji Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. United Nation Office On Drugs and Crime. World Drug Report 2016; URL:https://www.unodc.org/doc/wrdr2016/world_ Drug_Report_2016_Web.pdf (Erişim tarihi: Kasım 24, 2016.
2. Swendsen J, Burstein M, Case B, Conway K P, Dierker L, He J, Merikangas KR. Use and abuse of alcohol and illicit drugs in US adolescents. Arch Gen Psychiatry 2012; 69(4):390-398.
3. Birhanu AM, Bisetegn TA, Woldeyohannes SM. High prevalence of substance use and associated factors among high school adolescents in Woreta Town, Northwest Ethiopia: multi-domain factor analysis. BMC Public Health 2014; 14:1186.
4. Reddy P, Resnicow K, Omardien R, Kambaran N. Prevalence and correlates use among high school students and in South Africa and United States. Am J Public Health 2007; 97(10);1859-1864.
5. EMCDDA and ESPAD. ESPAD Report 2015: Result from the European school survey project on alcohol and other drugs. EMCDDA-ESPAD Joint Publications, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2016.
6. Lindberg LD, Boggess S, Porter L, Williams S. Teen Risk Taking: A Statistical Portrait. Washington, DC: Urban Institute, 2000.
7. Arnett J. Recless behavior in adolescence: a developmental perspective. Devel Rev 1992; 12:339-373.
8. Feldstein SW, Miller WR. Substance use and risk taking among adolescents. J Ment Health 2006; 15(6):633-643.
9. Chen C, Storr CL, Anthony JC. Early-onset drug use and risk for drug dependence problems. Addict Behav 2009; 34(3):319-322.
10. Wagner FA, Anthony JC. From first drug use to drug dependence: developmental periods of risk for dependence upon marijuana, cocaine, and alcohol. Neuropsychopharmacol 2002; 26(4):479- 488.
11. Grant BF, Dawson DA. Age at onset of alcohol use and its association with DSM-IV alcohol abuse and dependence: results from the national laongitudinal alcohol epidemiological survey. J Subs Abuse 1997; 9:103-110.
12. National Institute on Drug Abuse. High School and Youth Trends, 2016. 16 Kasım 2016 tarihinde https://www.drugabuse.gov/publication/drugfacts/ high-school-youth-trends adresinden edinilmiştir.
13. İlhan MN, Arıkan Z, Kotan Z, Tunçoğlu T, Pınarcı M, Taşdemir A, ve ark. Türkiye'de genel popü- lasyonda tütün, alkol, madde kullanımı ve ilaç yanlış kullanımının prevalansı ve sosyo-demografik belirliyicileri. Nöropsikiyatri Arşivi 2016; 53:205-212.
14. Ögel K, Taner S, Eke CY. Onuncu sınıf öğrencileri arasında tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı: İstanbul örneklemi. Bağımlılık Dergisi 2006: 7(1);18-23.
15. Arslan HN, Terzi Ö, Dabak Ş, Pekşen Y. Substance, cigarette and alcohol use among high school students in the provincial center of Samsun, Turkey. Erciyes Med J 2012; 34(2):79-84.
16. Olumide AO, Robinson AC, Levy PA, Mashimbye L, Brahmmbhatt H, Lian Q, et al. Predictors of substance use among vulnerable adolescents in five cities: findings from the well-being of adolescents in vulnerable environments study. J Adolesc Health 2014; 55:39-47.
17. Çakıcı M, Çakıcı E. KKTC Lise Gençliğinde Uyuş- turucu Madde kullanımının Yaygınlığı-1996 Lefkoşa: KKTC Başbakanlık Devlet Basımevi, 2000.
18. Çakıcı M, Çakıcı E. KKTC Lise Gençliğinde Uyuşturucu Madde kullanımının Yaygınlığı-1999 Lefkoşa: KKTC Başbakanlık Devlet Basımevi, 2000.
19. Çakıcı M. Çakıcı E, Eş A. KKTC lise gençliğinde uyuşturucu madde kullanımının yaygınlığı-2004. Anadolu Psikiyatri Derg 2010; 11:121-127.
20. Eş A. Lise Öğrencilerinde Sigara, Alkol ve Psikoaktif Madde Kullanımı ile Stresle Baş Etme Yöntem ve Kontrol Odağı İlişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Lefkoşa, Yakın Doğu Üniversitesi, 2015.
21. Çakıcı M, Çakıcı E, Bekiroğulları Z, Tatlısu Ö. Kuzey Kıbrıs'ta Madde Kullanımının Yaygınlığı. Lefkoşa: Kıbrıs Ruh Sağlığı Derneği Yayınları, Dört Renk Press, 2003.
22. Çakıcı M, Çakıcı E, Karaaziz M, Tutar N, Eş A. KKTC'de psikoaktif maddelerin kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri. Bağımlılık Dergisi 2014; 15(4):156-166.
23. Çakıcı M, Tutar N, Çakıcı E. The prevalence and risk factors of psychoactive drug use in Turkish Republic of Northern Cyprus: 2003-2013. Anadolu Psikiyatri Derg 2016: DOI: 10.5455/apd.226191.
24. Çakıcı M, Çakıcı E, Karaaziz M, Bayramoğlu RÖ, Taşcçıoğlu G. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyet'inde Psikoaktif Madde Kullanımının Yaygınlığı Raporu, 2015. Yayınlanmamış Rapor.
25. Boyiadjis G. Step for prevention of drug abuse: Findings of pancyprian general population surve. Cyprus: Kenthea Publication, 2004, p.11.
26. Swendesen J, Conway KP, Degenhardt L, Dieker L, Glantz M, Jin R, et al. Socio-demographic risk factors for alcohol and drug dependence: the 10- year follow-up of the national comorbity survey. Addiction 2009; 104(8):1346-1355.
27. Small E, Suzuki R, Maleku A. The impact of family and parental education on adolescents' substance abuse: a study of U.S. high school seniors. Social Work Public Health 2014; 29(6):594-605.
28. Ewing BA, Osilla KC, Pedersen ER, Hunter SB, Miles JNV, D'Amico EJ. Longitudinal family effect on substance use among an at-risk adolescent sample. Addict Behav 2015; 41:185-191.
29. Lemstra M, Bennet NR, Neudorf C, Kunst A, Nannapaneni U, Warren LM, et al. A metaanalysis of marijuana and alcohol use by socioeconomic status in adolescents aged 10-15 years. Can J Public Health 2008; 99(3):172-177.
30. Hibbel B, Anderson B, Bjarnason T, Kokkevi A, Morgan M, Narusk A. The 1995 ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) Report: Alcohol and Other Drugs Use Among Students in 26 European Countries. The Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs (CAN), Council of Europe, Cooperation Group to Combat Drug Abuse and Illicit Trafficking in Drugs (Pompidou Group); Modin Tryck AB, Stockholm September 1997.
31. Hibbel B, Andersson B, Ahiström S, Balakireva O, Bjarnason T, Kokkevi, et al. The 1999 ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) Report: Alcohol and Other Drugs Use Among Students in 30 European Countries. The Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs (CAN), Council of Europe, Cooperation Group to Combat Drug Abuse and Illicit Trafficking in Drugs (Pompidou Group); Modin Tryck AB, Stockholm December 2000.
32. Hibbel B, Guttormsson U, Ahlström S, Balakireva O, Bjarnson T, Kokkevi A, et al. The 2011 ESPAD report: substance use among students in 36 European countries, Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs, Stockholm. May 2012.
33. Ögel K, Çorapçoğlu A, Sır A, Tamar M, Tot S, Doğan O, ve ark. Dokuz ilde ilk ve ortaöğretim öğrencilerinde tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Türk Psikiyatri Derg 2004; 15(2):112- 118.
34. Sevinçok L, Küçükardalı Y, Dereboy Ç, Dereboy F. Genç erkeklerde madde kullanımı: Sosyodemografik özellikler ve psikiyatrik tanılar. Türk Psikiyatri Derg 2000; 11(1):40-48.
35. Pandina R, Hendren R. Other drugs of abuse: inhalants designer drugs and steroids. BS McCrady, EE Epstein (Eds), Addictions: A Comprehensive Guidebook, New York: Oxford University Pres, 1999, p.171-184.
36. Yazman U. Lise gençliğinin psikoaktif maddelere bakış ve kullanım oranlarının Türkiye-İstanbul örneği ile incelenmesi. Uzamanlık Tezi, İstanbul, 1995.
37. Ögel K, Tamer D, Evren C, Çakmak D. Gençlerde madde kullanım yaygınlığı ve özelliklerinin değerlendirilmesi: 2001 araştırma sonuçları. İstanbul: Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği, Yayın No. 2, 2001.
38. Ögel K, Taner S, Eke C, Erol B. İstanbul Onuncu Sınıf Öğrencileri Arasında Tütün, Alkol ve Madde Kullanımının Yaygınlığı Raporu. İstanbul: Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği, Yayın No. 15, 2005.
39. Hynes-Dowell M, Mateu-Gelabert P, Barros HM, Delva J. Volatile substance misuse amon high school students in South America. Substance Use and Misuse 2011; 46:27-34.
40. TUBIM. National Drug Report 2012, Ankara, Department of Anti-Smuggling and Crime Publications, 2012.
41. Johnston LD, O'Malley PM, Bachman JG, Monitoring the future: National survey results on drug use 1975-1999. National Institute on Drug Abuse. NIH Publication No 00-4803, 2000.
42. Yacoubian GS, Arria AM, Fost E, Wish ED. Estimating the prevalence of ecstacy use among juvemile offenders. J. Psychoactive Drugs 2002; 34:209-213.
43. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi. Madde Kullanımı Üzerine Ulusal Değerlendirme Çalışması. 6 Büyük Şehirde Elde Edilen Sonuçlar. Türkiye Proje Ofisi, Ankara, 2004.

APA	Cakici M, Ergün D, CAKICI E, ONUR Ç (2017). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. , 428 - 437.
Chicago	Cakici Mehmet,Ergün Deniz,CAKICI EBRU,ONUR Çise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. (2017): 428 - 437.
MLA	Cakici Mehmet,Ergün Deniz,CAKICI EBRU,ONUR Çise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. , 2017, ss.428 - 437.
AMA	Cakici M,Ergün D,CAKICI E,ONUR Ç Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. . 2017; 428 - 437.
Vancouver	Cakici M,Ergün D,CAKICI E,ONUR Ç Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. . 2017; 428 - 437.
IEEE	Cakici M,Ergün D,CAKICI E,ONUR Ç "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015." , ss.428 - 437, 2017.
ISNAD	Cakici, Mehmet vd. "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015". (2017), 428-437.

APA	Cakici M, Ergün D, CAKICI E, ONUR Ç (2017). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(5), 428 - 437.
Chicago	Cakici Mehmet,Ergün Deniz,CAKICI EBRU,ONUR Çise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. Anadolu Psikiyatri Dergisi 18, no.5 (2017): 428 - 437.
MLA	Cakici Mehmet,Ergün Deniz,CAKICI EBRU,ONUR Çise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. Anadolu Psikiyatri Dergisi, vol.18, no.5, 2017, ss.428 - 437.
AMA	Cakici M,Ergün D,CAKICI E,ONUR Ç Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2017; 18(5): 428 - 437.
Vancouver	Cakici M,Ergün D,CAKICI E,ONUR Ç Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2017; 18(5): 428 - 437.
IEEE	Cakici M,Ergün D,CAKICI E,ONUR Ç "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015." Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18, ss.428 - 437, 2017.
ISNAD	Cakici, Mehmet vd. "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde lise öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri, 1996-2015". Anadolu Psikiyatri Dergisi 18/5 (2017), 428-437.