Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri

ÇILĞIN, ZEYNEL; BAYRAKDAR, Cihan

Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri

Zeynel ÇILĞIN, (Munzur Üniversitesi, Tunceli Meslek Yüksek Okulu Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü, Tunceli)

Cihan BAYRAKDAR (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul)

Türk Coğrafya Dergisi

8 0

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 69 Sayfa Aralığı: 101 - 108 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri

Öz:

A B ST R AC TTürkiye'de Pleyistosen buzullaşmalarına uğramış ancak gerek literatür gerekse de buzullaşma envanterinde yer almayan dağların tespiti son zamanlarda yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri yardımıyla olanaklı hale gelmiştir. Bu çerçevede yapılan tespitlere katkı sunan nitelikte olan buçalışmada, Sivas il sınırları içinde Köse Dağları dağ silsilesi içinde yer alan ve 3025 m yükseltiye sahipKızıldağ'da (Akıncılar ile İmranlı ilçeleri arasında) tarafımızdan bir inceleme yapılmıştır. Kızıldağ'ınbuzullaşma izlerine sahip olduğu önce uydu görüntülerinden belirlenmiş, sonrasında yapılan araziçalışmasıyla yerinde incelenmek suretiyle sahanın buzullaşmalara maruz kaldığı tespit edilmiştir.Bu çalışmaya kadar buzullaşma olgusu bilinmeyen, başka bir deyişle buzullardan bahseden hiçbirçalışma bulunmayan Sivas'taki Kızıldağ'da, kuzeybatı-güneydoğu istikametinde uzanan zirveler hattının kuzeye bakan kesimlerinde belirgin sirk ve morenlerin varlığı buzullaşmaların delilleri olarakkarşımıza çıkmaktadır. Yapılan arazi çalışmaları sonrasında Kızıldağ'da biri uzamış sirk (elongatedcirque) formunda olmak üzere 9 adet farklı büyüklükte sirk ve bunların önlerinde cephe ve yan morenleri (2300 m seviyelerine inen) gözlenmiştir. Kızıldağ'da meydana gelen buzullaşmalar bariz birvadi buzullaşmasından ziyade sirklerle karakterize olan ve Pirene Tipi Buzullaşma tipine dahil edilebilecek bir karaktere sahiptir. Bu çalışma; Kızıldağ'da yer alan Pleyistosen buzullaşmasının uzaktanalgılama yöntemleri ve arazi çalışmaları ile desteklendiği ilk araştırmadır. Arazi çalışmaları, insansızhava aracı, uydu görüntüleri ve altlık haritalardan elde edilen mekânsal veriler CoğraŞ Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak analizlere tabi tutulmuş, sonuçta harita ve çıktılar oluşturulmuştur. Elde edilenveriler ışığında Kızıldağ'da gerçekleşen buzullaşmanın yaklaşık 2,33 km2'lik yüzey alanına sahip olduğu; 2300 m ila 2960 m yükselti aralığında gerçekleştiği ve kalıcı kar sınırının 2655 m olduğu ortayakonmuştur. Kızıldağ'da buzullaşmalarının meydana gelmesinde, sirklerin bulunduğu yükselti ve bakıözelliğinin etkili olduğu ön değerlendirmesinde bulunulmuştur

Anahtar Kelime:

Konular: Coğrafya

Glaciation traces in Kızıldağ (Sivas)

Öz:

In Turkey, the discovery of mountains which were glacierized in Pleistocene but not mentioned yet both in the glacier inventory and literature has recently become feasible with the aid of high reso- lution satellite imagery. In this study, which contributes a new discovery made in this framework, we carried out a similar approach in Kızıldağ (between Akıncılar and İmranlı Districts) in Sivas pro- vince, which is located within the Kösedağ ranges and has the elevation of 3025 m. Traces of gla- ciation in Kızıldağ has been Şrst discovered from the satellite images, afterwards, it has been determined that the site was subjected to glaciation by an on-site investigation in the Şeld study. Even though there have not been known any glaciations phenomenon in Kızıldağ until this work, in other words, there have not been any studies on the Kızıldağ glaciation, the presence of cirques and moraines on the northward slopes of the peaks line extending in northwest-southeast direction are concrete evidence of glaciation in the mountain. After the Şeld studies, nine diﬀerent sized cir- ques, one of them has elongated cirque form, and the frontal and lateral moraines (descending to 2300 m levels) in front of the cirques were observed in Kızıldağ. The glaciations that occurred in Kı- zıldağ have a peculiar character that can be included in the type of Pyrenees Glaciation, which is characterized by largely cirques rather than an obvious valley glacier. This has been the Şrst rese- arch of Pleistocene glaciation in Kızıldağ which was supported by remote sensing methods and Şeld studies. Maps and relevant outputs were created by geographic information systems using and analyzing the spacial data obtained from the Şeld studies, unmanned aerial vehicles, satellite ima- ges and base maps. In the light of the obtained data, it reveals that the glaciation in Kızıldağ had a surface area of about 2.33 km2and occurred at the elevations of 2300 m to 2960 and equilibrium line altitude (ELA) was 2655 m. We preliminarily evaluated that the height and aspect of the cirques were eﬀective in the occurrence of glaciations in Kızıldağ

Anahtar Kelime:

Konular: Coğrafya

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akçar, N., Yavuz, V. et al. (2017). A synchronous Last Glacial Maximum across the Anatolian peninsula. In: Hughes, P. D. & Woodward, J. C. (eds) Quaternary Glaciation in the Mediterranean Mountains. Geological Society, London, Special Publications, 433. First published online 11 December, 2015.
Aktimur, S. (1985). Sivas-Erzincan Yöresinin Uzaktan Algılama Tekniği Katkısıyla Jeolojik ve Tektonik Yapısının İncelnmesi, M.T.A Ens. Derleme Rap. No:7850 Ankara.
Bayrakdar C., Cilgin Z. Doker M.F., Canpolat E. 2015. “Evidence Of An Active Glacier In The Munzur Mountains, Eastern Turkey”, Turkish Journal of Earth Sciences, vol.24, pp.56-71.
Benn, D.I. and Evans, D.J.A. (1998). Glaciers and Glaciation. London: Arnold.
Bilgin, T. (1972). Munzur Dağları Doğu Kısmının Glasiyal ve Periglasiyal Morfolojisi, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No 69, İstanbul 1972.
Çiftçi, Y. (2001). Kızıldağ (Refahiye-Erzincan) Lisfenitlerinin Jeolojisi, Mineralojisi ve AU-PGE Jeokimyası. İstanbul Üniversitesi Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, C.14, S.1-2, SS.27-49.
Çiner, A. (2003). Türkiye'nin Güncel Buzulları ve Genç Kuvaterner Buzul Çökelleri. Türkiye Jeoloji Bülteni Cilt 46, Sayı 1 , 55-78. Erinç, S. (1971). Jeomorfoloji II. İ.Ü Yay. No:1628, İ.Ü Coğr. Enst. Yay. no:23, İstanbul.
Erinç, S. (1951). Glasiyal ve Postglasiyal Safhada Erciyes Glasiyesi. İ.Ü Coğrafya Enst. Dergisi 1 (2) , 82-90.
Erinç, S. (1952). The Present Day Glaciation in Turkey. General Assembly and 17th International Congress of the Int. (s. 326-330). Washington D.C: Geographical Union, 8th Proceedings.
Erinç, S. (1953). Van'dan Cilo Dağlarına. İ.Ü Coğrafya Enst. Dergisi 2 (3-4), 84-106
Ketin, İ. (1969). Türkiye’nin Genel Tektonik Durumu İle Başlıca Deprem Bölgeleri Arasındaki İlişkiler, M.T.A. Dergisi, 71, 129-134. Ankara.
Kurter, A., ve Sungur, K. (1991). Glaciers of the Middle East and AfricaGlaciers of Turkey. J. a. Edited by Richard S. Williamsiçinde, Satellite İmage Atlas of Glaciers of the World (s. 1-30). USGS Profteisional Papar, 1386-G-l.
Porter, S. (2001). Snowline depression in the tropics during the last glaciation. Quaternary Science Reviews, 20: 1067–1091.
Sarıkaya, M., Çiner, A., & Zreda, M. (2011). Quaternary Glaciations of

APA	ÇILĞIN Z, BAYRAKDAR C (2017). Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. , 101 - 108.
Chicago	ÇILĞIN ZEYNEL,BAYRAKDAR Cihan Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. (2017): 101 - 108.
MLA	ÇILĞIN ZEYNEL,BAYRAKDAR Cihan Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. , 2017, ss.101 - 108.
AMA	ÇILĞIN Z,BAYRAKDAR C Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. . 2017; 101 - 108.
Vancouver	ÇILĞIN Z,BAYRAKDAR C Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. . 2017; 101 - 108.
IEEE	ÇILĞIN Z,BAYRAKDAR C "Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri." , ss.101 - 108, 2017.
ISNAD	ÇILĞIN, ZEYNEL - BAYRAKDAR, Cihan. "Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri". (2017), 101-108.

APA	ÇILĞIN Z, BAYRAKDAR C (2017). Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. Türk Coğrafya Dergisi, 0(69), 101 - 108.
Chicago	ÇILĞIN ZEYNEL,BAYRAKDAR Cihan Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. Türk Coğrafya Dergisi 0, no.69 (2017): 101 - 108.
MLA	ÇILĞIN ZEYNEL,BAYRAKDAR Cihan Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. Türk Coğrafya Dergisi, vol.0, no.69, 2017, ss.101 - 108.
AMA	ÇILĞIN Z,BAYRAKDAR C Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. Türk Coğrafya Dergisi. 2017; 0(69): 101 - 108.
Vancouver	ÇILĞIN Z,BAYRAKDAR C Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri. Türk Coğrafya Dergisi. 2017; 0(69): 101 - 108.
IEEE	ÇILĞIN Z,BAYRAKDAR C "Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri." Türk Coğrafya Dergisi, 0, ss.101 - 108, 2017.
ISNAD	ÇILĞIN, ZEYNEL - BAYRAKDAR, Cihan. "Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri". Türk Coğrafya Dergisi 69 (2017), 101-108.