Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması

BAŞ, FUNDA; AKPINAR, Abdullah; Demirdas, Arif; DEMİRCİ, Kadir; SALMAN, Zeliha; ARSLAN, Bahriye

Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması

Kadir DEMİRCİ, (Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

FUNDA YILDIRIM BAŞ, (Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Bahriye ARSLAN, (Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Zeliha SALMAN, (Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Abdullah AKPINAR, (Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Arif DEMİRDAŞ (Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Nöropsikiyatri Arşivi

15 0

Yıl: 2017 Cilt: 54 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 72 - 77 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması

Öz:

Amaç: Demir eksikliği tanısı almış kadınlarda erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısının ve belirtilerinin araştırılması, klinik özelliklerle ilişkilerinin incelenmesi ve demir eksikliği olmayan kadınlarla karşılaştırılmasıdırYöntem: Yeni tanı konulan 83 demir eksikliği anemili hasta ve 70 sağlıklıkontrol çalışmaya dahil edilmiştir. Tüm katılımcılar sosyodemografik veriformu, eksen I bozukluklar için yapılandırılmış klinik görüşme (SCID-I)ve Wender-Utah Derecelendirme Ölçeği (WUDÖ) ile değerlendirilmiş,WUDÖ puanı 36 ve üzerinde olan bireylere Erişkin DEB/DEHBTanı ve Değerlendirme Envanteri uygulanarak DSM-5 tanı ölçütlerinedayalı tanısal görüşme yapılmıştır.Bulgular: Çalışmamızda, demir eksikliği anemili hastaların %22,9'unun,sağlıklı kontrollerin %12,9'unun WUDÖ puanlarının 36 ve üzerindeolduğu bulunmuştur. WUDÖ puanı 36 ve üzerinde olan katılımcılarErişkin DEB/DEHB Tanı ve Değerlendirme Envanteri ve DSM-5 tanıölçütlerine dayalı tanısal görüşme ile değerlendirildiklerinde demireksikliği anemisi grubunda 15 hastaya, kontrol grubunda 2 hastayaerişkin DEHB tanısı konulmuştur (p=0,007). Demir eksikliği anemisigrubunda WUDÖ puanları kontrol grubundan anlamlı düzeyde yükseksaptanmıştır (p=0,002). WUDÖ puanlarının, serum demir ve ferritindüzeyleri ile anlamlı negatif ilişkili (sırasıyla, r=-0,166, p<0,05; r=-0,255,p<0,01), serum demir bağlama kapasitesi ile anlamlı pozitif ilişkili olduğubulunmuştur (r=0,255, p<0,01).Sonuç: Demir eksikliği anemisi olan hastalarda erişkin DEHB'nin yaygınlığıgenel popülasyondaki yaygınlığından daha yüksek bulunmuştur.Erişkin DEHB'nin erken tanınması ve tedavisi demir eksikliği anemilihastalarda olumlu katkılar sağlayabilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Hematoloji Psikiyatri

The Investigation of Symptoms and Diagnoses of Adult-Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder in Women with Iron Deficiency Anemia

Öz:

Introduction: The aim of this study was to investigate symptoms and diagnoses of Adult-Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) in women with iron deficiency anemia, to evaluate relationship between ADHD with clinical features and to compare with the women without iron deficiency anemia. Methods: Eighty-three newly diagnosed iron deficiency anemia patients and 70 healthy controls were included in this study. All participants were assessed using a sociodemographic form, Structured Clinical Interview I (SCID-I), Wender Utah Rating Scale (WURS); Moreover, participants having WURS scores 36 and above were also assessed using the Adult ADD/ADHD Evaluation Scale and interviewed according to DSM-5 criteria.Results: In the study, 22.9% of patients with iron deficiency anemia and 12.9% of healthy controls were found to have WURS scores 36 and above. Fifteen patients (18.1%) in iron deficiency anemia groupand two patients (2.9%) in control group had adult ADHD, whenthey were evaluated with Adult ADD/ADHD Evaluation Scale andinterviewed according to DSM-5 criteria (p=0.007). The patients withiron deficiency anemia had significantly higher WURS scores comparedto controls (p=0.002). The levels of iron and ferritin had negativecorrelation (r=-0.166, p<0.05; r=-0.255, p<0.01, respectively) andthe levels of serum iron binding capacity had positive correlation(r=0.255, p<0.01) with the scores of WURS.Conclusion: The prevalence of adult ADHD is higher than thosereported for general population in patients with iron deficiencyanemia. Early diagnose and treatment of adult ADHD may positivelycontribute to the patients with iron deficiency anemia.

Anahtar Kelime:

Konular: Hematoloji Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. American Academy of Pediatrics, Committee on Quality Improvement, Subcommittee on Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Clinical practice guideline: diagnosis and evaluation of the child with attention-deficit/ hyperactivity disorder. Pediatrics 2000; 105:1158-1170.
2. Biederman J. Attention-deficit/hyperactivity disorder: a selective overview. Biol Psychiatry 2005; 57:1215-1220.
3. Wender P, Wolf L, Wassertein J. Adult attention deficit disorder: Brain mechanism and life outcomes. Wasserstein J, Wolf L, LeFever FF, editörler. Adults with ADHD: An overview içinde. New York: Academy of Science Annals; 2001; s. 1-16.
4. Simon V, Czobor P, Balint S, Mészáros A, Bitter I. Prevalence and correlates of adult attention-deficit hyperactivity disorder: meta-analysis. Br J Psychiatry 2009; 194:204-211.
5. Polanczyk G, Jensen P. Epidemiologic considerations in attention deficit hyperactivity disorder: a review and update. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am 2008; 17:245-260.
6. Özdemiroğlu Alyanak F, Yargıç İ, Oflaz S. Prevalence of ADHD in Adult Psychiatric Outpatient Clinic and Comorbid Psychiatric Disorders in ADHD. Arch Neuropsychiatr 2011; 48:119-124.
7. Taner E, İlhan MN, Taner Y, Bekar EE, Şenlik ZB. Tıp fakültesi altıncı sınıf öğrencilerinde DEHB yaygınlığı ve eğitim hayatı üzerine etkileri. FÜ Sağlık Bil Derg 2007; 21:59-62.
8. Doğan S, Öncü B, Varol-Saraçoğlu G, Küçükgöncü S. Üniversite öğrencilerinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirti sıklığı ve belirti düzeyi ile ilişkili gelişimsel, akademik ve psikolojik etmenler. Türkiye Psikiyatri Dergisi 2008; 10:109-115.
9. Kılıçoğlu A, Çalık E, Kurt İ, Karadağ F, Çelik N, Yeter K, N Değirmen, S Öztürk, N Ülkgün. Üniversite öğrencilerinde kendilerinin bildirdikleri dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2009; 10:88-93.
10. Biederman J, Faraone SV, Spencer TJ, Mick E, Monuteaux MC, Aleardi M. Functional impairments in adults with self-reports of diagnosed ADHD: a controlled study of 1001 adults in the community. J Clin Psychiatry 2006; 67:524-540.
11. Spencer TJ, Biederman J, Mick E. Attention-deficit/hyperactivity disorder: diagnosis, lifespan, comorbidities, and neurobiology. J Pediatr Psychol 2007; 32:631-642.
12. Sobanski E, Brüggemann D, Alm B, Kern S, Philipsen A, Schmalzried H, Hesslinger B, Waschkowski H, Rietschel M. Subtype differences in adults with attention- deficit/hyperactivity disorder (ADHD) with regard to ADHD-symptoms, psychiatric comorbidity and psychosocial adjustment. Eur Psychiatry 2008; 23:142-149.
13. Lahat E, Heyman E, Livne A, Goldman M, Berkovitch M, Zachor D. Iron deficiency in children with attention deficit hyperactivity disorder. Isr Med Assoc J 2011; 13:530-533.
14. Swanson JM, Kinsbroune M, Nigg J, Lanphear B, Stefanatos GA, Volkow N, Taylor E, Casey BJ, Castellanos FX, Wadhwa PD. Etiologic subtypes of attention deficit/ hyperactivity disorder: brain imaging, molecular genetic and environmental factors and the dopamine hypothesis. Neuropsychol Rev 2007; 17:39-59.
15. Cortese S, Azoulay R, Castellanos FX, Chalard F, Lecendreux M, Chechin D, Delorme R, Sebag G, Sbarbati A, Mouren MC, Bernardina BD, Konofal E. Brain iron levels in attention-deficit/hyperactivity disorder: a pilot MRI study. World J Biol Psychiatry 2012; 13:223-231.
16. Youdim MB, Yehuda S. The neurochemical basis of cognitive deficits induced by brain iron deficiency: involvement of dopamine-opiate system. Cell Mol Biol 2000; 46:491-500.
17. Oner O, Alkar OY, Oner P. Relation of ferritin levels with symptom ratings and cognitive performance in children with attention deficit-hyperactivity disorder. Pediatr Int 2008; 50:40-44.
18. Kieling C, Goncalves RR, Tannock R, Castellanos FX. Neurobiology of attention deficit hyperactivity disorder. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am 2008; 17:285-307.
19. Lozoff B, Beard J, Connor J, Barbara F, Georgieff M, Schallert T. Long-lasting neural and behavioral effects of iron deficiency in infancy. Nutr Rev 2006; 64:34-43.
20. Cortese S, Konofal E, Lecendreux M, Arnulf I, Mouren MC, Darra F, Dalla Bernardina B. Restless legs syndrome and attention-deficit/hyperactivity disorder: a review of the literature. Sleep 2005; 28:1007-1013.
21. Andrews NC. Disorders of iron metabolism. N Engl J Med 1999; 341:1986- 1995.
22. Perçinel İ, Yazıcı KU. Iron deficiency in the pathophysiology of attention deficit hyperactivity disorder. Current Approaches in Psychiatry 2015; 7:41-55.
23. Georgieff MK. Long-term brain and behavioral consequences of early iron deficiency. Nutr Rev 2011; 69:43-48.
24. Oades RD, Taghzouti K, Rivet JM, Simon H, Le Moal M. Locomotor activity in relation to dopamine and noradrenaline in the nucleus accumbens, septal and frontal areas: A 6- hydroxydopamine study. Neuropsychobiology 1986; 16:37-42.
25. Russell V, de Villiers A, Sagvolden T, Lamm M, Taljaard J. Altered dopaminergic function in the prefrontal cortex, nucleus accumbens and caudate-putamen of an animal model of attention-deficit hyperactivity disorder: The spontaneously hypertensive rat. Brain Res 1995; 676:343-351.
26. Sagvolden T. Behavioral validation of the spontaneously hypertensive rat (SHR) as an animal model of attention-deficit/hyperactivity disorder (AD/ HD). Neurosci Biobehav Rev 2000; 24:31-39.
27. Konofal E, Lecendreux M, Arnulf I, Mouren MC. Iron deficiency in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Arch Pediatr Adolesc Med 2004; 158:1113-1115.
28. Cortese S, Lecendreux M, Bernardina BD, Mouren MC, Sbarbati A, Konofal E. Attention-deficit/hyperactivity disorder, Tourette's syndrome, and restless legs syndrome: the iron hypothesis. Med Hypotheses 2008; 70:1128-1132.
29. Cortese S, Angriman M, Lecendreux M, Konofal E. Iron and attention deficit/hyperactivity disorder: What is the empirical evidence so far? A systematic review of the literature. Expert Rev Neurother 2012; 12:1227-1240.7
30. Çoban E, Timurağaoğlu A. Yaşlı hastalarda demir eksikliği anemisine yaklaşım. T Klin J Med Sci 2004; 24:267-270.
31. Ward MF, Wender PH, Reimherr FW. The Wender Utah Rating Scale: An Aid in the Retrospective Diagnosis of Childhood Attention-Deficit Hyperactivity Disorder. Am J Psychiatry 1993; 150:885-890.
32. Öncü B, Ölmez Ş, Şentürk V. Wender-Utah Derecelendirme Ölçeği'nin Türkçe formunun erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu'nda geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg 2005; 16:252-259.
33. Turgay A. Adult Hyperactivity Assessment Scale based on DSM IV (unpublished scale). Integrative Therapy Institute Toronto, Canada; 1995.
34. Günay Ş, Savran C, Aksoy UM, Maner F, Turgay A, Yargıç İ. Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Ölçeğinin (Adult ADD/ADHD DSM IV-Based Diagnostic Screening and Rating Scale) dilsel eşdeğerlilik, geçerlilik güvenilirlik ve norm çalışması. Türkiye'de Psikiyatri 2006; 8:98-107.
35. Özkürkçügil A, Aydemir Ö, Yıldız M. DSM-IV Eksen I Bozuklukları için Yapı- landırılmış Klinik Görüşmenin Türkçeye Uyarlanması ve Güvenilirlik Çalışması. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12:233-236.
36. Kessler RC, Adler L, Barkley R, Biederman J, Conners CK, Demler O, Faraone SV, Greenhill LL, Howes MJ, Secnik K, Spencer T, Ustun TB, Walters EE, Zaslavsky AM. The prevalence and correlates of adult ADHD in the United States: results from the National Comorbidity Survey Replication. Am J Psychiatry 2006; 163:716-723.
37. Duran Ş, Fıstıkcı N, Keyvan A, Bilici M, Çalışkan M. ADHD in adult psychiatric outpatients: prevalence and comorbidity. Turk Psikiyatri Derg 2014; 25:84- 93.
38. Sevinç E, Şengül C, Çakaloz B, Herken H. Comorbodity in Patients Diagnosed with Adult-Attention Deficit Hyperactivity Disorder in Psychiatry Outpatient Clinics. Arch Neuropsychiatr 2010; 47:139-143.
39. Wilens TE, Biederman J, Faraone SV, Martelon M, Westerberg D, Spencer TJ. Presenting ADHD symptoms, subtypes, and comorbid disorders in clinically referred adults with ADHD. J Clin Psychiatry 2009; 70:1557-1562.
40. Wigglesworth JM, Baum H. Iron dependent enzymes in the brain. Yuodim MBH, editör. Brain Iron: Neurochemical and Behavioral Aspects içinde. New York: Taylor and Francis; 1998. s. 25-66.
41. Beard J. Iron deficiency alters brain development and functioning. J Nutr 2003; 133:1468-1472.
42. Kayıran SM, Gürakan B. Çocuklarda demir eksikliğinin motor gelişim ve bilişsel fonksiyonlar üzerine etkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2010; 9:529-534.
43. Menegassi M, Mello ED, Guimaraes LR, Matte BC, Driemeier F, Pedroso GL, Rohde LA, Schmitz M. Food intake and serum levels of iron in children and adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder. Rev Bras Psiquiatr 2010; 32:132-138.
44. Mick E, Faraone SV. Genetics of attention deficit hyperactivity disorder. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America 2008; 17:261-268.
45. Lozoff B, Jimenez E, Smith JB. Double burden of iron deficiency in infancy and low socioeconomic status: a longitudinal analysis of cognitive test scores to age 19 years. Arch Pediatr Adolesc Med 2006; 160:1108-1113.
46. Calarge C, Farmer C, DiSilvestro R, Arnold LE. Serum ferritin and amphetamine response in youth with attention-deficit/hyperactivity disorder. J Child Adolesc Psychopharmacol 2010; 20:495-502.
47. Cortese S, Konofal E, Bernardina BD, Mouren MC, Lecendreux M. Sleep disturbances and serum ferritin levels in children with attention-deficit/ hyperactivity disorder. Eur Child Adolesc Psychiatry 2009; 18:393-399.
48. Konofal E, Cortese S, Marchand M, Mouren MC, Arnulf I, Lecendreux M. Impact of restless legs syndrome and iron deficiency on attention-deficit/ hyperactivity disorder in children. Sleep Med 2007; 8:711-715.
49. Oner O, Oner P, Bozkurt OH, Odabas E, Keser N, Karadag H, Kizilgün M. Effects of zinc and ferritin levels on parent and teacher reported symptom scores in attention deficit hyperactivity disorder. Child Psychiatry Hum Dev 2010; 41:441-447.
50. Oner P, Oner O. Relationship of ferritin to symptom ratings children with attention deficit hyperactivity disorder: effect of comorbidity. Child Psychiatry Hum Dev 2008; 39:323-330.
51. Juneja M, Jain R, Singh V, Mallika V. Iron deficiency in Indian children with attention deficit hyperactivity disorder. Indian Pediatr 2010; 47:955-958.
52. Donfrancesco R, Parisi P, Vanacore N, Martines F, Sargentini V, Cortese S. Iron and ADHD: time to move beyond serum ferritin levels. J Atten Disord 2013; 17:347-357.
53. Rezaeian A, Ghayour-Mobarhan M, Mazloum SR, Yavari M, Jafari SA. Effects of iron supplementation twice a week on attention score and haematologic measures in female high school students. Singapore Med J 2014; 55:587- 592.
54. Jáuregui-Lobera I. Iron deficiency and cognitive functions. Neuropsychiatr Dis Treat 2014; 10:2087-2095.

APA	DEMİRCİ K, BAŞ F, ARSLAN B, SALMAN Z, AKPINAR A, Demirdas A (2017). Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. , 72 - 77.
Chicago	DEMİRCİ Kadir,BAŞ FUNDA,ARSLAN Bahriye,SALMAN Zeliha,AKPINAR Abdullah,Demirdas Arif Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. (2017): 72 - 77.
MLA	DEMİRCİ Kadir,BAŞ FUNDA,ARSLAN Bahriye,SALMAN Zeliha,AKPINAR Abdullah,Demirdas Arif Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. , 2017, ss.72 - 77.
AMA	DEMİRCİ K,BAŞ F,ARSLAN B,SALMAN Z,AKPINAR A,Demirdas A Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. . 2017; 72 - 77.
Vancouver	DEMİRCİ K,BAŞ F,ARSLAN B,SALMAN Z,AKPINAR A,Demirdas A Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. . 2017; 72 - 77.
IEEE	DEMİRCİ K,BAŞ F,ARSLAN B,SALMAN Z,AKPINAR A,Demirdas A "Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması." , ss.72 - 77, 2017.
ISNAD	DEMİRCİ, Kadir vd. "Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması". (2017), 72-77.

APA	DEMİRCİ K, BAŞ F, ARSLAN B, SALMAN Z, AKPINAR A, Demirdas A (2017). Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. Nöropsikiyatri Arşivi, 54(1), 72 - 77.
Chicago	DEMİRCİ Kadir,BAŞ FUNDA,ARSLAN Bahriye,SALMAN Zeliha,AKPINAR Abdullah,Demirdas Arif Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. Nöropsikiyatri Arşivi 54, no.1 (2017): 72 - 77.
MLA	DEMİRCİ Kadir,BAŞ FUNDA,ARSLAN Bahriye,SALMAN Zeliha,AKPINAR Abdullah,Demirdas Arif Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. Nöropsikiyatri Arşivi, vol.54, no.1, 2017, ss.72 - 77.
AMA	DEMİRCİ K,BAŞ F,ARSLAN B,SALMAN Z,AKPINAR A,Demirdas A Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. Nöropsikiyatri Arşivi. 2017; 54(1): 72 - 77.
Vancouver	DEMİRCİ K,BAŞ F,ARSLAN B,SALMAN Z,AKPINAR A,Demirdas A Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması. Nöropsikiyatri Arşivi. 2017; 54(1): 72 - 77.
IEEE	DEMİRCİ K,BAŞ F,ARSLAN B,SALMAN Z,AKPINAR A,Demirdas A "Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması." Nöropsikiyatri Arşivi, 54, ss.72 - 77, 2017.
ISNAD	DEMİRCİ, Kadir vd. "Demir Eksikliği Anemisi Olan Kadın Hastalarda Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Belirtilerinin ve Tanısının Araştırılması". Nöropsikiyatri Arşivi 54/1 (2017), 72-77.