LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI

UYGUR, Sebahat Sevgi

LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI

Sebahat Sevgi UYGUR (Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı)

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik)

6 1

Yıl: 2018 Cilt: 17 Sayı: 67 Sayfa Aralığı: 1014 - 1026 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-11-2018

LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI

Öz:

Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin problem çözme becerilerinin akılcı olmayan inançlar ve karar verme becerilerine göre yordanmasıdır. Araştırmanın örneklem grubunu İstanbul’da resmi liselerde öğrenimine devam eden seçkisiz olarak belirlenen gönüllü 223 (150 kız ve 73 erkek) lise öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama araçları olarak Problem Çözme Envanteri, Melbourne Karar Verme Ölçeği, Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği Ergen Formu ve araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Çalışmada veriler SPSS 22 paketiyle girildikten sonra Çoklu Analiz bulgularına göre, problem çözme akılcı olmayan inançlar, panik karar verme stili, erteleyici karar verme stili ve kaçıngan karar verme stili ile negatif yönde; dikkatli karar verme stili ile pozitif yönde anlamlı olarak ilişkilidir. Akılcı olmayan inançlar ve karar verme stilleri birlikte problem çözmenin %85’ini açıklamaktadır. Fakat erteleyici karar verme stili ve kaçıngan karar verme stili tek başına problem çözmenin anlamlı yordayıcıları değildir. Bulgular, ilgili literatür ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: İş Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

PREDICTING THE PROBLEM SOLVING SKILLS OF HIGH SCHOOL STUDENTS ACCORDING TO IRRATIONAL BELIEFS AND DECISION MAKING STYLES

Öz:

The aim of this study is to predict the problem-solving skills of high school students according to irrational beliefs and decision making styles. The sample group of study consisted of 223 (150 girls and 73 boys) voluntary high school students in Istanbul. Problem Solving Inventory, Melbourne Decision Making Scale, Irrational Beliefs Scale-Adolescent Form and Personal Information Form were used as data collection tools in the study. After the data was entered with SPSS 22 package, Multiple Linear Regression and Pearson Korelation analysis was applied in the study. According to the findings, the problem-solving showed negative correlations with irrational beliefs, panic decision-making style, delaying decision-making style, shy-away decision-making style; positive correlations with careful decision-making style. Irrational beliefs and decision-making styles accounted for the 85% of the variance for the problem solving. But the deceptive decision-making style and the shy-away decision-making style are not significant predictors of problem solving alone. The findings were discussed in the light of relevant literature and suggestions were presented.

Anahtar Kelime:

Konular: İş Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ziegler, M., Rief, W., Werner, S. M., Mehl, S. ve Lincoln, T. M. (2008). Hasty decisionmaking in a variety of tasks: Does it contribute to the development of delusions?. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 81(3), 237- 245.
Yıkılmaz, M ve Hamamcı, Z. (2011). Akılcı Duygusal Eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine Etkisi, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 54-65.
Türküm, A.S., Balkaya, A. ve Karaca, E. (2005). Akılcı olmayan inanç ölçeğinin lise öğrencilerine uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3(23), 77-85.
Türkçapar, H. (2009). Bilişsel Terapi. Ankara: Hyb Yayıncılık.
Tümkaya, S. ve İflazoğlu, A. (2000). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin otomatik düşünce ve problem çözme düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimle Enstitüsü Dergisi, 6, 143-158.
Tanrıkulu, T. (2002). Yetiştirme yurtlarında ve aile ortamında yaşayan ergenlerin bilişsel yapıları ve problem çözme becerileri açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şahin, N., Şahin, N.H. Ve Heppner, P.P. (1993). Psychometric Proporties of the Problem Solving Inventory in a Group of Turkish University Students. Cognitive Therapy and Research. 4(17), 379–396.
Saunders, D.E., Peterson, G.W., Sampson, J.P. ve Reardon, R.C. (2000). Relation of depression and dysfunctional career thinking to career indecision. Journal of Vocational Behavior, 56, 288-298.
Sarı, B. (2016). Lise öğrencisi ergenlerde (15-19 yaş) problem çözme becerileri ile umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul
Sancaktar, N. (2016). Yeni evlenen ve uzun süredir evli olan çiftlerin evlilikte problem çözme becerisi düzeylerinin öznel iyi oluş ve evlilik doyumu düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
Piji Küçük, D. (2012). Müzik öğretmenliği anabilim dalı öğrencilerinin iletişim ve problem çözme becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 32, 33-54.
Phillips, S.D., Pazienza, N.Y. ve Ferrin, H.H. (1984). Decision making styles and problem solving appraisal. Journal of Counseling Psychology. 31(4), 497-502.
Peterson, G.W., Sampson, J.P. ve Reardon, R.C. (1991). Career development and services: A cognitive approach. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
Özden, Ç. N. (2014). Evlilik uyumu ve olumsuz otomatik düşünceler arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öneren, M. ve Çiftçi, E.G. (2013). Impact of leadership qualisities on the negotiation style: a quantitative study. European Journal of Scientific Research, 114(3).
Öğülmüş, S. (2006). Kişilerarası sorun çözme becerileri ve eğitimi. Ankara: Nobel
Naftel, M.I. ve Driscoll, M. (1993). Problem solving and decision making in eighth- grade class. Clearing House, 66(3), 177-181.
Marquis, L. B., Huston, J. C. (1992). Leadership Roles and Management Functions in Nursing, Theory and Application. J. B. Lippincott Company, Philadelphia.
Mann, L., Radford, M., Burnett, P., Ford, S., Bond, M., Leung, K., Nakamura, H., Vaughan, G., ve Yang, K.S. (1998). Cross-cultural differences in self- reported decision-making style and confidence. International Journal of Psychology, 33, 325-335.
Mann, L., Harmoni, R. ve Power, C. (1989). adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265-278.
Küçüksille, E. (2014). Basit Doğrusal Regresyon: Çoklu Doğrusal Regresyon Modeli. (Ed. Kalaycı, Ş.) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara.
Kuzgun, Y. (2006). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı. Ankara: Nobel Yayıncılık
Kutlu, Z.S. (2014). Lise 9. Sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin problem çözme becerisi ve boyun eğici davranışları ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Koberg, D. ve Bagnal, J. (1981). The Universal Traveler. California: Kaufman Inc.
Kıvılcım, R. (2011). The explanatory relationship among self-esteem, problem solving, ways of coping, social support and suicidal ideation of patients with schizophrenia. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Kendall, P.C. (1993). Cognitive-behavioral therapies with youth: guiding theory, current status and emerging developments, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 61(2).
Karasar, N. (1994). Araştırmada Rapor Hazırlama. Ankara:Araştırma Eğitim Danışmanlık.
Heppner, P.P., Witty, T.E. ve Dixon, W.A. (2004). Problem-solving appraisal and human adjustment: A review of 20 years of research utilizing the Problem Solving Inventory. The Counseling Psychologist, 32, 344–428.
Heppner, P.P., ve Peterson, C.H. (1982). The development and implications of a personalproblem solving ınventory. Journal of Counseling Psychology, 29, 66 75.
Heppner, P.P., Hibel, J., Neal, G.W., Weinstein, C.L. ve Rabinowitz, F.E. (1982). Personal problem-solving: A descriptive study of ındividual differences. Journal Of Counseling Psychology. 29(6), 580-590.
Heppner, P.P., Baumgardner, A.H. ve Jakson, J. (1985). Depression and attributional style: Are they related? Cognitive Therapy and Research. 9, 105-113.
Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y. ve Özyeşil, Z. (2009). Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar bakımından üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yaklaşımlarının Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
Güneş, A. (2016). Okul tükenmişliğinin yordanmasında psikolojik dayanıklık ve problem çözme becerileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
Güçray, S.S. (2001). Ergenlerde Karar verme davranışlarının özsaygı ve problem çözme becerileri algısı ile ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Güçray, S.S. (1995). Karar Verme Davranışları Ölçeği’nin (KDÖ) geçerlik ve güvenirliği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2 (4), 60-68.
Gençtanırım, D. ve Voltan-Acar, N. (2007). Akılcı-Duygusal Davranışçı Yaklaşım ve Sezen Aksu Şarkıları. Eğitim ve Bilim, 32(143), 27-40.
Dijksterhuis, A., Bos, M. W., Nordgren, L. F. ve Van Baaren, R. B. (2006). On making the right choice: The deliberation-without-attention effect. Science, 311(5763), 1005-1007
Develioğlu, M. (2006). Problem çözme becerileri yüksek ve düşük olan üniversite öğrencilerinin karar verme stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Demirkıran, H. (2017). Engelli çocuğa sahip olan anneler ile engelli çocuğa sahip olmayan annelerin depresyon düzeylerinin ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
Çolakkadıoğlu, O. (2012). Ergenlerde Karar Verme Ölçeğinin ortaöğretim öğrencileri için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 387-403.
Çolakkadıoğlu, O. (2010). Çatışma kuramına dayalı olarak geliştirilen karar verme beceri eğitimi grup uygulamalarının ergenlerin karar verme stillerine etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Çukurova.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik SPPS ve LISREL Uygulamaları. Pegem Akademi, Ankara.
Çekici, F. (2009). Problem çözme terapisine dayalı beceri geliştirme grubunun üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme becerileri, öfkeyle ilgili davranış ve düşünceler ile sürekli kaygı düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Çapri, B. ve Gökçakan, Z. (2008). Akılcı Duygusal Davranış Terapisi’ ne dayalı Grupla Psikolojik Danışmanın üniversite öğrencilerinin problem çözme becerisi algısına etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(1), 135-154
Can, R.; Türkyılmaz, M. ve Karadeniz, A. (2010). ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21.
Burnett, P.C. (1991). Decision-making style and self-concept. Australian Psychologist. 26. 55-58.
Bingham, L.B. (2004). Employment dispute resolution: The case for mediation. Conflict Resolution Quarterly. 22(2), 145-154. Doi: 10.1002/crq.96
Bechara, A. (2005). Decision making, impulse control and loss of willpower to resist drugs: a neurocognitive perspective. Nature Neuroscience, 8(11), 1458.
Beck, A.T., Freman, A. ve Davis, D.D. (2008). Kişilik Bozukluklarının Bilişsel Terapisi. T. Özakkaş (Ed.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
Bayhan, P. ve Işıtan, S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: Akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 5(20).
Aysan, F. ve Bozkurt, N. (2000). Bir grup üniversite Öğrencisinin Kullandığı Başa Çıkma Stratejileri ile Depresif Eğilimleri ve Olumsuz Otomatik Düşünceleri Arasındaki İlişki. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 25.
Aydın, E., Birol, S.Ş. ve Demir, M. (2017). Examination of the relationship between decision making levels and problem solving ability in chess players. Multidiciplinary Academic Conferance. 720-728 http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=343faeee-ad17- 46a0-98c5-5085a4afb16a%40sessionmgr120 adresinden elde edilmiştir.
Atıcı, M. ve Kılıçarslan, S. (2015). Çatışma çözme eğitim programının ilköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin çatışma çözme davranışları üzerindeki etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 137-158.
Arslan, C. (2005). Kişilerarası çatışma çözme ve problem çözme yaklaşımlarının yükleme karmaşıklığı açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (14), 75-93
Arkan, K. (2011). Sınıf öğretmenlerinin problem çözme becerisini kazandırmaya yönelik özyeterlikleri ile ilköğretim öğrencilerinin problem çözme becerileri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul
Arın, A. (2006). Lise yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile kullandıkları karar verme stratejileri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki düzeyi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Anlık, Ş. ve Dinçer, Ç. (2005). Okul öncesi dönemde kişiler arası bilişsel problem çözme becerilerinin geliştirilmesi, Eğitim Araştırmaları, (20), 122-134.
Akbulut, E. (2014). Problem Çözme Kuramı’nın geçerliliği üzerine bir uygulama: Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Örneği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (2), 59-74.

APA	UYGUR S (2018). LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. , 1014 - 1026.
Chicago	UYGUR Sebahat Sevgi LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. (2018): 1014 - 1026.
MLA	UYGUR Sebahat Sevgi LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. , 2018, ss.1014 - 1026.
AMA	UYGUR S LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. . 2018; 1014 - 1026.
Vancouver	UYGUR S LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. . 2018; 1014 - 1026.
IEEE	UYGUR S "LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI." , ss.1014 - 1026, 2018.
ISNAD	UYGUR, Sebahat Sevgi. "LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI". (2018), 1014-1026.

APA	UYGUR S (2018). LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 17(67), 1014 - 1026.
Chicago	UYGUR Sebahat Sevgi LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 17, no.67 (2018): 1014 - 1026.
MLA	UYGUR Sebahat Sevgi LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.17, no.67, 2018, ss.1014 - 1026.
AMA	UYGUR S LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2018; 17(67): 1014 - 1026.
Vancouver	UYGUR S LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2018; 17(67): 1014 - 1026.
IEEE	UYGUR S "LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 17, ss.1014 - 1026, 2018.
ISNAD	UYGUR, Sebahat Sevgi. "LİSE ÖĞRENCİLERİNDE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN AKILCI OLMAYAN İNANÇ DÜZEYİ VE KARAR VERME STİLLERİNE GÖRE YORDANMASI". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 17/67 (2018), 1014-1026.