Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi

Yıl: 2018 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 92 - 101 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-12-2018

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi

Öz:
Amaç: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nda (DEHB) motor beceri sorunları %45-70 oranında görülmekte ve sosyal uyum, akran ilişkileri ve akademik becerileri daha da olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, DEHB tanısı konan okul çağı çocukları ve yaş ve cinsiyet açısından eşlenmiş sağlıklı çocuklarda motor yeterlilik değerlendirilerek; DEHB belirti alanları, belirti şiddeti ve bilişsel işlevlerle olan olası ilişki-lerinin araştırılması amaçlanmıştır.Yöntem: Çalışmaya 8-11 yaş aralığında 58 çocuk (38 DEHB, 20 kont-rol) alınmıştır. Tanısal değerlendirmede Okul Çağı Çocukları için Duy-gulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Versiyonu, belirti şiddeti değerlendirmesinde Yenilenmiş Conners Anababa Derecelendirme Ölçeği Kısa Türkçe Formu, bilişsel değerlen-dirmede Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği-IV ve motor beceri değer-lendirmesinde Bruininks-Oseretsky Motor Yeterlilik Testi kullanılmıştır.Bulgular: Çalışmamızda DEHB tanısı konan okul çağı çocuklarının pek çok motor beceri alanında sağlıklı gelişen yaşıtlarına göre daha düşük performans gösterdikleri ve özellikle ince motor becerilerin dik-katsizlik belirtileri, çalışma belleği ve işlemleme hızı sorunlarıyla ilişkili olduğu, bu yaş döneminde beklenen yaşla motor beceri artışının gözlen-mediği saptanmıştır.Sonuç: DEHB’nin çok aşamalı klinik değerlendirmesi içinde motor ye-terliliğin sorgulanması, klinik olarak değerlendirilmesi ve motor beceri sorunları varlığında çocukların uygun objektif değerlendirme ve müda-hale programlarına yönlendirilmesi gerekir.
Anahtar Kelime:

Konular: Pediatri Psikiyatri

Motor Proficiency in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Associations with Cognitive Skills and Symptom Severity

Öz:
Objectives: Of children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), 45-70% have motor skill problems, which can adversely affect social competence, peer relations, and academic skills. The aim of this study is to assess motor skills in school-aged children with ADHD, and to elucidate if there are any relationships between ADHD symptoms and cognitive function. Method: Included in this study were 58 children (38 ADHD, 20 controls) between 8-11 years of age. Children were diagnosed with ADHD via the Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Aged Children Present and Lifetime Version. The parents were asked to fill out the Conner’s’ Parent Rating Scale – Revised Short Turkish Form to determine the symptom domains and the symptom severity. The Wechsler Children’s Intelligence Scale-IV was used to assess cognitive skills, and the Bruininks -Oseretsky Motor Proficiency Test was used to assess motor skills. Results: Children with ADHD had impaired performance in many motor skill areas compared to the controls. Impairments in fine motor skills were correlated with problems in attention, working memory, and processing speed. In the ADHD group, age was not correlated with motor skills enhancement. Conclusion: The multistage clinical evaluation of ADHD should include screening for problems in motor skills. If deficiencies are found, the child should be clinically evaluated for motor proficiency and, if necessary, should be referred for appropriate objective assessment and intervention programs.
Anahtar Kelime:

Konular: Pediatri Psikiyatri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Wilson PH (2005) Practitioner review: approaches to assessment and treatment of children with DCD: an evaluative review. J Child Psychol Psychiatry 46:806-23.
  • Wechsler D (2003) WISC-IV manual technical and interpretive. San Antonio, TX, Psychological Corporation.
  • Watemberg N, Waiserberg N, Zuk L ve ark. (2007) Developmental coordination disorder in children with attentiondeficit–hyperactivity disorder and physical therapy intervention. Dev Med Child Neurol 49:920-5.
  • Wassenberg R, Feron FJM, Kessels AGH ve ark. (2005) Relation between cognitive and motor performance in 5- to 6-year-old children: results from a large-scale cross-sectional study. Child Dev 76:1092–103.
  • van der Fels IMJ, te Wierike SCM, Hartman E ve ark. (2015) The relationship between motor skills and cognitive skills in 4–16 year old typically developing children: a systematic review. J Sci Med Sport 18:697–03.
  • Uluç S, Öktem F, Erden G ve ark. (2011) Wechsler çocuklar için zekâ ölçeği-IV: klinik bağlamda zekânın değerlendirilmesinde Türkiye için yeni bir dönem. Türk Psikoloji Yazıları 14:49-57.
  • Thaler NS, Allen DN, McMurray JC ve ark. (2010) Sensitivity of the test of memory and learning to attention and memory deficits in children with ADHD. Clin Neuropsychol 24:246-4.
  • Sugden DA, Chambers ME (2007) Stability and change in children with developmental coordination disorder. Child Care Health Dev 33:520-8.
  • Shaw P, Eckstrand K, Sharp W ve ark. (2007) Attention-deficit/hyperactivity disorder is characterized by a delay in cortical maturation. Proc Natl Acad Sci USA 104:19649-54.
  • Schwean VL, McCrimmon A (2008) Attention-deficit/hyperactivity disorder: using the WISC-IV to inform intervention planning. WISC-IV clinical assessment and intervention. 2. Baskı, Prifitera A, Saklofske DH, Weiss LG (eds.), Amsterdam, Elsevier s.194-216.
  • Schoemaker MM, Smits Engelsman B, Jongmans MJ (2003) Psychometric properties of the movement assessment battery for children checklist as a screening instrument for children with a developmental coordination disorder. Br J Educ Psychol 73:425-41.
  • Sattler JM (2002) Assessment of children: behavioral and clinical applications (4th ed.) San Diego, CA : Jerome M. Sattler Publishing, s.48-52.
  • Sangster CA, Beninger C, Polatajko HJ ve ark. (2005) Cognitive strategy generation in children with developmental coordination disorder. Can J Occup Ther 72:67-7.
  • Rigoli D, Piek JP, Kane R ve ark. (2012) An examination of the relationship between motor coordination and executive functions in adolescents. Dev. Med. Child Neurol 54:1025–31.
  • Rasmussen P, Gillberg C, Waldenström E ve ark. (1983) Perceptual,motor and attentional deficits in seven-yearold children: neurological and neurodevelopmental aspects. Devel Med Child Neurol 25:315–33.
  • Prifitera A, Dersh J (1993) Base rates of WISC-III diagnostic subtest patterns among normal, learning-disabled, and ADHD samples. Wechsler Intelligence Scale for Children (3rd ed.) Advances in psycho educational assessment. Bracken BA, McCallum RS (Eds) Brandon, VT, US: Clinical Psychology Publishing Co s. 43-55.
  • Piek JP, Pitcher TM, Hay DA (1999) Motor coordination and kinaesthesis in boys with attention deficit hyperactivity disorder. Dev Med Child Neurol 41:159–65.
  • Pascual-Leone J (2000) Reflections on working memory: are the two models complementary? J Exp Child Psychol 77:138–54.
  • Oldfield RC (1971) The assessment and analysis of handedness: the Edinburgh inventory. Neuropsychologia 9:97–113.
  • Meyer A, Sagvolden T (2006) Fine motor skills in South African children with symptoms of ADHD: influence of subtype, gender, age, and hand dominance. Behav Brain Funct 2:33.
  • Mayes SD, Calhoun SL (2006) WISC-IV and WISC-III profiles in children with ADHD. J Attent Disord 9:486-93.
  • Lucas BR, Latimer J, Doney R ve ark. (2013) The Bruininks-Oseretsky test of motor proficiency-short form is reliable in children living in remote Australian Aboriginal communities. BMC Pediatr 13:135-45.
  • Kurdek LA, Sinclair RJ (2001) Predicting reading and mathematics achievement in fourth-grade children from kindergarten readiness scores. J Educ Psychol 93:451–5.
  • Kramer HC, Morgan GA, Leech NL ve ark. (2003) Measures of Clinical Significance. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 42:1524-29.
  • Kooistra L, Crawford S, Dewey D ve ark. (2005) Motor correlates of ADHD: contribution of reading disability and oppositional defiant disorder. J Learn Disabil 38:195-206.
  • Kaufman J, Birmaher B, Brent D ve ark. (1997) Schedule for affective disorders and schizophrenia for school-age children-present and lifetime version (K-SADS-PL): initial reliability and validity data. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 36:980-8.
  • Kaner S, Büyüköztürk Ş, İşeri E (2006) Yenilenmiş conners anababa derecelendirme ölçeği kısa türkçe formu’nun psikometrik özellikleri. Uluslararası Gelişimsel Nöropsikiyatri Toplantıları-III, İstanbul-Türkiye, s. 80-1.
  • Kadesjo B, Gillberg C (1998) Attention deficits and clumsiness in Swedish 7-year-old children. Devel Med Child Neurol 40:796–811.
  • Harvey WJ, Reid G (1997) Motor performance of children with attention-deficit hyperactivity disorder: a preliminary investigation. Human Kinetics Journals 14:189-202.
  • HalperinJM, Healey DM (2011) The influences of environmental enrichment, cognitive enhancement, and physical exercise on brain development: can we alter the developmental trajectory of ADHD? Neurosci Biobehav Rev 35:621–34.
  • Gustafsson P, Thernlund G, Ryding E ve ark. (2000) Associations between cerebral blood flow measured by single photon emission computed tomography (SPECT), electro encephalogram (EEG), behaviour symptoms, cognition and neurological soft signs in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Acta Paediatrica 89:830-5.
  • Grissmer D, Grimm KJ, Aiyer SM ve ark. (2010) Fine motor skills and early comprehension of the world: two new school readiness indicators. Dev Psychol 46:1008–17.
  • Greenhill LL, Posner K, Vaughan BS ve ark. (2008) Attention deficit hyperactivity disorder in preschool children. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am 17:347-66.
  • Gökler B, Ünal F, Pehlivantürk B ve ark. (2004) Okul çağı çocukları için duygulanım bozuklukları ve şizofreni görüşme çizelgesi – şimdi ve yaşam boyu versiyonu – Türkçe versiyonu’nun (ÇDŞG-ŞY-T) geçerlilik ve güvenirliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 11:109-16.
  • Goulardins JB, Marques JC, De Oliveira JA (2017) Attention deficit hyperactivity disorder and motor impairment: a critical review. Perceptual and Motor Skills 124:425-40.
  • Gillberg C, Gillberg IC, Rasmussen P ve ark. (2004) Co–existing disorders in ADHD–implications for diagnosis and intervention. Eur Child Adolesc Psychiatry 13:80-92.
  • Gillberg C, Gillberg IC, Kadesjö B (2003) Why bother about clumsiness? the implications of having developmental coordination disorder (DCD). Neural Plasticity 10:59-68.
  • Fernandes VR, Ribeiro MLS, Melo T ve ark. (2016) Motor coordination correlates with academic achievement and cognitive function in children. Front Psychol 7:318.
  • Ferguson CJ (2009) An effect size primer: a guide for clinicians and researchers. Professional Psychology: Research and Practice 40:532-8.
  • Faraone SV, Biederman J (1998) Neurobiology of attention-deficit hyperactivity disorder. Biol Psychiatry 44:951-8.
  • Dyck MJ, Piek JP (2014) Developmental delays in children with ADHD. J Attent Disord 18:466–78.
  • Doyle S, Wallen M, Whitmont S (1995) Motor skills in Australian children with attention deficit hyperactivity disorder. Occupational Therapy International 2:229-40.
  • Dickstein DP, Garvey M, Pradella AG ve ark. (2005) Neurologic examination abnormalities in children with bipolar disorder or attention-deficit/ hyperactivity disorder. Biol Psychiatry 58:517-24.
  • Diamond A (2013) Executive functions. Annu Rev Psychol 64:135–68.
  • Diamond A (2000) Close interrelation of motor development and cognitive development and of the cerebellum and prefrontal cortex. Child Dev 71:44–56.
  • Çelik C, Erden G, Özmen S ve ark. (2017) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu’nda wechsler çocuklar için zekâ ölçeği’nin iki sürümünün karşılaştırılması ve okuma becerilerinin değerlendirilmesi. Turk Psikiyatri Derg 28:104-16.
  • Conners CK (1997) Conners’ rating scales-revised. Instruments for use with children and adolescents. Toronto, MHS.
  • Cohen J (2007) A power primer. Tutorials in quantitative methods for psychology 3:79-83.
  • Chen HY, Keith TZ, Chen YH ve ark. (2009) What does the WISC-IV measure? Validation of the scoring and CHC-based interpretative approaches. J Res Educ Sci 54:85-108.
  • Budde H, Voelcker-Rehage C, Pietrabyk Kendziorra S ve ark. (2008) Acute coordinative exercise improves attentional performance in adolescents. Neurosci Lett 441:219–23.
  • Bruininks RH, Bruininks BD (2005) Bruininks-Oseretsky test of motor proficiency second edition: manual. Bloomington, MN Pearson.
  • Biederman J, Monuteaux MC, Doyle AE ve ark. (2004) Impact of executive function deficits and attention- deficit/hyperactivitydisorder (ADHD) on academic outcomes in children. J Consult Clin Psychol 5:757-66.
  • Barkley RA (2006) A theory of ADHD. Attention deficit hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment, 2. baskıRA Barkley (Ed), New York, The Guilford Press s.297-334.
  • Barkley RA (1998) Developmental course, adult outcome, and clinic-referred ADHD adults. Attention deficit hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment, 2. baskı RA Barkley (Ed), New York, The Guilford Press s.186-224.
  • Barkley RA (1997) Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: constructing a unifying theory of ADHD. Psychol Bull 121:65-94.
  • Ayaz AB, Ayaz M, Yazgan Y ve ark. (2013) The relationship between motor coordination and social behavior problems in adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder. Bulletin of Clinical Psychopharmacology 23:33-41.
  • Bahçivan-Saydam R, Ayvaşık HB, Alyanak B (2007) Executive functioning in attention deficit hyperactivity disorder subtypes . Arch Neuropsychiatr 52:386-92.
  • Antshel KM, Phillips MH, Gordon M ve ark. (2006) Is ADHD a valid disorder in children with intellectual delays? Clin Psychol Rev 26:555-72.
APA ÇAK ESEN H, KARAOKUR R, Atasavun Uysal S, ARTIK A, YILDIZ KABAK V, KARAKÖK B, ŞAHAN N, KARAER Y, KARABUCAK B, ÖZUSTA Ş, ÇENGEL KÜLTÜR S (2018). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. , 92 - 101.
Chicago ÇAK ESEN HALİME TUNA,KARAOKUR Remzi,Atasavun Uysal Songül,ARTIK Abdulbaki,YILDIZ KABAK Vesile,KARAKÖK Burak,ŞAHAN Nilay,KARAER Yusuf,KARABUCAK Başak,ÖZUSTA Şeniz,ÇENGEL KÜLTÜR SADRİYE EBRU Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. (2018): 92 - 101.
MLA ÇAK ESEN HALİME TUNA,KARAOKUR Remzi,Atasavun Uysal Songül,ARTIK Abdulbaki,YILDIZ KABAK Vesile,KARAKÖK Burak,ŞAHAN Nilay,KARAER Yusuf,KARABUCAK Başak,ÖZUSTA Şeniz,ÇENGEL KÜLTÜR SADRİYE EBRU Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. , 2018, ss.92 - 101.
AMA ÇAK ESEN H,KARAOKUR R,Atasavun Uysal S,ARTIK A,YILDIZ KABAK V,KARAKÖK B,ŞAHAN N,KARAER Y,KARABUCAK B,ÖZUSTA Ş,ÇENGEL KÜLTÜR S Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. . 2018; 92 - 101.
Vancouver ÇAK ESEN H,KARAOKUR R,Atasavun Uysal S,ARTIK A,YILDIZ KABAK V,KARAKÖK B,ŞAHAN N,KARAER Y,KARABUCAK B,ÖZUSTA Ş,ÇENGEL KÜLTÜR S Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. . 2018; 92 - 101.
IEEE ÇAK ESEN H,KARAOKUR R,Atasavun Uysal S,ARTIK A,YILDIZ KABAK V,KARAKÖK B,ŞAHAN N,KARAER Y,KARABUCAK B,ÖZUSTA Ş,ÇENGEL KÜLTÜR S "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi." , ss.92 - 101, 2018.
ISNAD ÇAK ESEN, HALİME TUNA vd. "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi". (2018), 92-101.
APA ÇAK ESEN H, KARAOKUR R, Atasavun Uysal S, ARTIK A, YILDIZ KABAK V, KARAKÖK B, ŞAHAN N, KARAER Y, KARABUCAK B, ÖZUSTA Ş, ÇENGEL KÜLTÜR S (2018). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 29(2), 92 - 101.
Chicago ÇAK ESEN HALİME TUNA,KARAOKUR Remzi,Atasavun Uysal Songül,ARTIK Abdulbaki,YILDIZ KABAK Vesile,KARAKÖK Burak,ŞAHAN Nilay,KARAER Yusuf,KARABUCAK Başak,ÖZUSTA Şeniz,ÇENGEL KÜLTÜR SADRİYE EBRU Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 29, no.2 (2018): 92 - 101.
MLA ÇAK ESEN HALİME TUNA,KARAOKUR Remzi,Atasavun Uysal Songül,ARTIK Abdulbaki,YILDIZ KABAK Vesile,KARAKÖK Burak,ŞAHAN Nilay,KARAER Yusuf,KARABUCAK Başak,ÖZUSTA Şeniz,ÇENGEL KÜLTÜR SADRİYE EBRU Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.29, no.2, 2018, ss.92 - 101.
AMA ÇAK ESEN H,KARAOKUR R,Atasavun Uysal S,ARTIK A,YILDIZ KABAK V,KARAKÖK B,ŞAHAN N,KARAER Y,KARABUCAK B,ÖZUSTA Ş,ÇENGEL KÜLTÜR S Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2018; 29(2): 92 - 101.
Vancouver ÇAK ESEN H,KARAOKUR R,Atasavun Uysal S,ARTIK A,YILDIZ KABAK V,KARAKÖK B,ŞAHAN N,KARAER Y,KARABUCAK B,ÖZUSTA Ş,ÇENGEL KÜLTÜR S Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2018; 29(2): 92 - 101.
IEEE ÇAK ESEN H,KARAOKUR R,Atasavun Uysal S,ARTIK A,YILDIZ KABAK V,KARAKÖK B,ŞAHAN N,KARAER Y,KARABUCAK B,ÖZUSTA Ş,ÇENGEL KÜLTÜR S "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi." Türk Psikiyatri Dergisi, 29, ss.92 - 101, 2018.
ISNAD ÇAK ESEN, HALİME TUNA vd. "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Motor Yeterlilik: Bilişsel Beceriler ve Belirti Şiddeti ile İlişkisi". Türk Psikiyatri Dergisi 29/2 (2018), 92-101.