Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi

ŞANLI, MEHMET EMİN; YILDIZ, Ahmet; ÇİÇEK, İLHAN

Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi

Ahmet YILDIZ, (Batman Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Sağlık Kurumları İşletmeciliği Programı)

İlhan ÇİÇEK, (Batman Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Sağlık Kurumları İşletmeciliği Programı)

Mehmet Emin ŞANLI (Batman Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Sağlık Kurumları İşletmeciliği Programı)

Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi

9 5

Yıl: 2018 Cilt: 5 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 126 - 132 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-07-2019

Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi

Öz:

Amaç: Sağlık çalışanları tükenmişlik düzeyi en yüksek meslek gruplarından biridir. Tükenmişlik çalışanların performansını ve motivasyonunu olumsuz etkilemenin yanı sıra çalışan sağlığını ve davranışlarını da etkilemektedir. Bu çalışmada sağlık çalışanlarında tükenmişlik düzeyinin hangi sosyo-demografik değişkenlere göre fark gösterdiği ve tükenmişliğin alkol ve sigara kullanımına etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma bir kamu hastanesinde görev yapan 304 sağlık çalışanı üzerinde yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmada tükenmişlik alt boyutlarından duygusal tükenme düzeyinin cinsiyete göre, duyarsızlaşma boyutunun yaş, meslekte çalışma süresi, çocuk sahibi olma ve çalışma şekli değişkenlerine göre, kişisel başarı düzeyinin ise meslekte çalışma süresi değişkenine göre istatiksel olarak anlamlı fark gösterdiği görülmüştür. Çalışmada ayrıca duygusal tükenme düzeyinin sigara kullanımı, duyarsızlaşma boyutunun ise hem sigara hem de alkol kullanma oranını artırdığı belirlenmiştir Sonuç: Sağlık çalışanlarında tükenmişliği azaltma ile ilgili yapılacak çalışmalarda tükenmişliği belirleyen faktörler dikkate alınarak gerekli önlemler alınmalıdır. Alınan önlemlerin tükenmişliği azaltmanın yanı sıra sigara ve alkol kullanımı gibi sağlık davranışları da olumlu etkileyebileceği beklenmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Psikoloji Davranış Bilimleri

Öz:

Aim: Health workers are one of the occupational groups with the highest level of burnout. Burnout affects employees' performance and motivation as well as employee health and behavior. In this study, it was investigated which socio-demographic variables the burnout level in health workers differs and the effect of burnout on alcohol and cigarette use.Methods: The research was carried out on 304 health workers working in a public hospital. Maslach Burnout Scale was used as a data collection tool. Results: In the study, it was observed that the level of emotional exhaustion according to gender, the dimension of depersonalization according to age, occupation duration, child ownership and working style variables and the personal accomplishment level according to the duration of occupation showed statistically significant difference. In the study, it was also determined that the level of emotional exhaustion increased the rate of smoking and the level of depersonalization increased the rate of smoking and alcohol use. Conclusions: Necessary precautions should be taken in consideration of the factors determining the burnout in the work to be done about the burnout reduction in health workers. Acceptance measures are expected to have a positive effect on health behaviors such as smoking and alcohol use as well as reducing exhaustion.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Psikoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Maslach C, Leiter MP. The truth about burnout. San Francisco: CA: Jossey-Bass; 1997.
Maslach C, Leiter MP. Early Predictors of Job Burnout and Engagement. J Appl Psychol. 2008;93(3):498–512.
Schaufeli WB, Greenglass ER. Introduction to special issue on burnout and health. Psychol Health [Internet]. 2001;16(5):501–10. Available from: http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08870440108405523
Maslach C. Job burnout: New directions in research and intervention. Curr Dir inrPsychological Sci. 2003;2(1992):189–92.
Sweeney JT, Summers SL. The Effect of the Busy Season Workload on Public Accountants’ Job Burnout. Behav Res Account. 2002;14(1):223–45.
Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Ob urnout. Control. 2001;397–422.
Çimen M, Ergin C. Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Gülhane Tıp Derg. 2001;43(2):169–76.
Berjot S, Altintas E, Lesage FX, Grebot E. Burnout risk profiles among French psychologists. Burn Res [Internet]. 2017;7(April):10–20. Available from: https://doi.org/10.1016/j.burn.2017.10.001
Kaçmaz N. Burnout Syndrome. J Ist Fac Med. 2005;68(1):29–32.
Leiter MP, Maslach C. The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. J Organ Behav. 1988;9(4):297–308.
Akyüz İ. Hemşirelerin Tükenmişlik ve Depresyon Düzeylerinin Çalışma Koşulları ve Demografik Özellikler Açısından İncelenmesi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Derg. 2015;3(1):21–34.
Font A, Corti V, Berger R. Burnout in Healthcare Professionals in Oncology. Procedia Econ Financ [Internet]. 2015;23(July):228–32. Available from: http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2212567115003202
Halbesleben JRB, Demerouti E. The construct validity of an alternative measure of burnout: Investigating the English translation of the Oldenburg Burnout Inventory. Work Stress. 2005;19(3):208–20.
Maslach C, Schaufeli WB. Historical and conceptual development of burnout. In: Professional burnout: Recent developments in theory and research. Washington: Taylor & Francis; 1993.
Savicki V. Burnout acroos thirteen cultures: Stress and coping in child and youth care workers. Westport: Praeger; 2002.
Hakanen JJ, Schaufeli WB. Do burnout and work engagement predict depressive symptoms and life satisfaction? A three-wave seven-year prospective study. J Affect Disord [Internet]. 2012;141(2–3):415–24. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.jad.2012.02.043
Deligkaris P, Panagopoulou E, Montgomery AJ, Masoura E. Job burnout and cognitive functioning: A systematic review. Work Stress [Internet]. 2014;28(2):107–23. Available from: http://dx.doi.org/10.1080/02678373.2014.909545
Shirom A, Melamed S. Does burnout affect physical health? A review of the evidence. In: Antoniou SG, Cooper CL, editors. Research companion to organizational health psychology. Northampton: Edward Elgar Publishing; 2005. p. 599–622.
Taris TW, Van Horn JE, Schaufeli WB, Schreurs PJG. Inequity, burnout and psychological withdrawal among teachers: A dynamic exchange model. Anxiety, Stress Coping. 2004;17(1):103–22.
Çalgan Z, Yeğenoğlu S, Aslan D. Eczacılarda Mesleki Bir Sağlık Sorunu : Tükenmişlik. 2009;(March):61–74.
Piko BF. Burnout, role conflict, job satisfaction and psychosocial health among Hungarian health care staff: A questionnaire survey. Int J Nurs Stud. 2006;43(3):311–8.
Altay B, Gönener D, Demirkiran C. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve aile desteğinin etkisi. Fırat Tıp Derg. 2010;15(1):10–6.
Suran BG, Sheridan EP. Management of burnout: Training psychologists in professional life span perspectives. 1985;16(6):741–52.
Şenturan L, Gülseven-Karabacak B, Ecevit-Alpar S, Sabuncu N. Hemodiyaliz Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Derg. 2009;2(2):33–45.
Borkowski N. Stress in the workplace and stress management. In: Borkowski N, editor. Organizational Behavior in Health Care. Massachusetts: Jones and Bartlett Publishers; 2005. p. 231–69.
Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Organ Behav. 1981;2(2):99–113.
Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. In Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 1992. p. 143–54.
Alpar R. Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. 4th ed. Ankara: Detay Yayıncılık; 2013.
Çokluk O, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler Için Çok Değişkenli Istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (Multivariate Statistics for Social Sciences SPSS and LISREL Applications). 2nd ed. Ankara: Pegem Akademi; 2013.
Kocabıyık ZO, Çakıcı E. Sağlık çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Anatol J Psychiatry. 2008;9:132–8.
Ersoy S, Kavalcı C, Yel C, Yılmaz F, Kavalcı G, Aslan Ö. Tıp Fakültesi Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde Çalışan Tıp Asistanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması. Ankara Med J. 2014;14(2):41–5.
Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalişan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anatol J Psychiatry. 2006;7:100–8.
Öztürk S, Özgen R, Şişman H, Baysal D, Sarıakçalı N, Aslaner, E ... &, et al. Bir Üniversite Hastanesi’nde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Sosyal Desteğin Etkisi. Cukurova Med J. 2014;39(4):752–64.
Demir A. Hemşirelikte tükenmişliğe bir bakış. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Derg. 2004;7(1):1–10.
Dündar C, Köksal EN, Pekşen Y. Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinde Tükenmişlik ve Etkileyen Faktörler: Kesitsel Bir Çalışma. Turkiye Klin J Med Sci. 2017;37(1):10–5.
Yavuzyilmaz A, Topbas M, Can E, Can G, Ozgun S. Trabzon il merkezindeki sağlık ocakları çalışanlarında tükenmişlik sendromu ile iş doyumu düzeyleri ve ilişkili faktörler. Turk Silahli Kuvvetleri, Koruyucu Hekim Bul. 2007;6:41–50.
Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş, Özgüven HD. Ankara Üniversitesi hastanelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Derg. 1997;5(2):71–7.

APA	YILDIZ A, ÇİÇEK İ, ŞANLI M (2018). Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. , 126 - 132.
Chicago	YILDIZ Ahmet,ÇİÇEK İLHAN,ŞANLI MEHMET EMİN Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. (2018): 126 - 132.
MLA	YILDIZ Ahmet,ÇİÇEK İLHAN,ŞANLI MEHMET EMİN Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. , 2018, ss.126 - 132.
AMA	YILDIZ A,ÇİÇEK İ,ŞANLI M Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. . 2018; 126 - 132.
Vancouver	YILDIZ A,ÇİÇEK İ,ŞANLI M Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. . 2018; 126 - 132.
IEEE	YILDIZ A,ÇİÇEK İ,ŞANLI M "Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi." , ss.126 - 132, 2018.
ISNAD	YILDIZ, Ahmet vd. "Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi". (2018), 126-132.

APA	YILDIZ A, ÇİÇEK İ, ŞANLI M (2018). Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 126 - 132.
Chicago	YILDIZ Ahmet,ÇİÇEK İLHAN,ŞANLI MEHMET EMİN Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5, no.3 (2018): 126 - 132.
MLA	YILDIZ Ahmet,ÇİÇEK İLHAN,ŞANLI MEHMET EMİN Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.5, no.3, 2018, ss.126 - 132.
AMA	YILDIZ A,ÇİÇEK İ,ŞANLI M Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 5(3): 126 - 132.
Vancouver	YILDIZ A,ÇİÇEK İ,ŞANLI M Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 5(3): 126 - 132.
IEEE	YILDIZ A,ÇİÇEK İ,ŞANLI M "Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi." Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, ss.126 - 132, 2018.
ISNAD	YILDIZ, Ahmet vd. "Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin Belirleyicileri: Sigara ve Alkol Kullanımına Etkisinin İncelenmesi". Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5/3 (2018), 126-132.