Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 331 - 350 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-09-2019

GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ

Öz:
Osmanlı İmparatorluğu’nda, Tanzimat Fermanı’ndan Cumhuriyete kadar olan, 1839-1923yılları arasında yaşanan modernleşme sürecini yönlendiren batılılaşma hareketi, başta devletinyönetimi olmak üzere eğitim, siyaset, sosyal, kültür, ekonomi ve yerleşimlere kadar her alanda kendinigöstermiştir. Batılaşmanın etkileri, merkez-çevre ilişkili olduğu için öncelikle İstanbul’da yoğunolarak ön plana çıkmış; ancak Anadolu’daki kentlerde farklı düzeylerde de olsa yansımalarıgörülmüştür. Kentlerde mimariden sokakların fiziki yapısına; kent formundan açık-yeşil alanlarakadar kentin bütününde etkili olan değişimler yaşanmıştır. Siyasi dönüşümlerin kent mekanıüzerindeki etkileriyle yeşil alanların işlevi ve formu değişime uğramış; bu değişim ve dönüşüm yeşilalanlarda görünürlük kazanmıştır. Toplumsal dinamiklerin kent mekanına yansıdığı batılılaşmasürecinde batı tarzında yeni yeşil alanlar düzenlenmiştir. Fransa’daki Halk Bahçelerinden esinlenerekhalka açık park ve bahçeler yapılmış; başta İstanbul olmak üzere diğer Osmanlı kentlerinde de yeralan bu bahçelere “Millet Bahçesi” adı verilmiştir. Bu çalışmada; geç Osmanlı döneminde yeşilalanlarda değişim ve batılılaşma etkisi ile farklı kentlerde halkın kullanımına sunulan Millet Bahçesihakkında açıklama yapılmış; Osmanlı döneminde Konya’nın kentsel özellikleri ve Konya MilletBahçesi hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar

WESTERNIZATION EFFECTS IN LATE OTTOMAN PERIOD URBAN SPACE: KONYA NATION GARDEN

Öz:
The westernization movement in Ottoman Empire from Tanzimat Edict to the Republic of Turkey, which led to the modernization process that took place between 1839 and 1923, has manifested itself in all fields from state administration to education, politics, social, culture, economy and settlements. Since the effects of westernization are related to the center-periphery, it first intensively became prominent in Istanbul. However the reflections at different levels in the cities of Anatolia were also observed. In the cities, effective changes were visible in whole city from architecture to the physical structure of streets, from city form to open green areas. With the effects of political transformations on urban space, the function and form of the green areas changed; this change and transformation gained visibility in green areas. In the westernization process in which the social dynamics are reflected in the urban space, new green areas were arranged in the western style. Public parks and gardens were built, inspired by the Folk Gardens in France; these gardens, which were located in Istanbul and other Ottoman cities, were called “Nation Gardens”. In this study; an explanation was made about Nation Gardens which was presented to the use of people in different cities with the effect of change and westernization in green areas during the late Ottoman period; also information was given about the urban features of Konya and the Konya Nation Garden during the Ottoman period.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Envanter No: 0819
  • Konya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 05.02.2013 tarih ve 1103 sayılı kararı.
  • Eski İstanbul Fotoğrafları Arşivi, Erişim tarihi: 03.05.2018, http://www.eskiistanbul.net/
  • Konya Büyükşehir Belediyesi Eski Konya Fotoğrafları Arşivi, Erişim tarihi: 05.05.2018, http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=240,
  • Tevfik Ataberk’in Fotoğraf Arşivi, Erişim tarihi: 06.05.2018, https://www.facebook.com/tevfikataberk
  • Yaşar Barışık’ın Fotoğraf Arşivi, Erişim tarihi: 06.05.2018. https://www.facebook.com/yasar.barisik1
  • AKGÜL, Alphan (2016), “Osmanlı-Türk Romanında İstanbul Tasvirleri ve Perspektif Kullanımı”, Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu IV, 20-22 Mayıs 2016, İstanbul, 495-520.
  • AKTAŞ YASA, Azize (1998), “Selçuklu Dönemi Konya’sında Şehrin Yeşil Dokusu”, Vakıflar Dergisi, 27: 65- 74.
  • BAYRAKTAR, Adile Nuray (2013), “Başkent Ankara’da Cumhuriyet Sonrası Yaşanan Büyük Değişim: Modern Yaşam Kurgusu ve Modern Mekanlar”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(1): 67-80.
  • ÇAYCI, Ahmet (2006), “Osmanlı Seyyahlarının İzlenimleriyle Konya ve Çevresi,” Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21: 15-146.
  • ÇELİK, Filiz, (2015), “Selçuklu Sarayı Gül Bahçesi”, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 4-24.
  • ÇELİK, Filiz, (2016), “Tarihi Dede Bahçesi”, I. Ulusal Pemkon Konferansı-Türk Bahçeleri, 23-25 Mayıs 2016, İstanbul, 30-41.
  • DOĞAN, M. Sabri (2015), “Millet Bahçesi”, Konya Ansiklopedisi, C.6, 392-393.
  • DOĞAN, M. Sabri (), “Yirminci Yüz Yıl Başlarında Konya”, Erişim tarihi: 23.01.2018, http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=260
  • ELDEM, Sedat Hakkı (1976), Türk Bahçeleri, İstanbul: Kültür Bakanlığı Türk Sanat Eserleri 1.
  • GÜRBÜZ, Elif, (2009), Tarih İçerisinde İstanbul’daki Mesire Olgusu ve Mesire Alanlarının Geçirdikleri Değişimin Kağıthane Mesiresi Örneği Üzerinden İrdelenmesi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: (yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
  • GÜRKAŞ, Tayfun, (2003), “Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Kamusal Yeşil Alanın Doğuşu”, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • GÜRKAŞ, Tayfun, (2004), “Modernleşen Osmanlı Parklarının Üsküdar’daki Erken İki Örneği: Millet Bahçesi ve Doğancılar Parkı”, Üsküdar Sempozyumu I, 22-23 Mayıs 2003, İstanbul, 409-416.
  • GÜRKAŞ, Tayfun (2009), “Bir Mimarlık Tarihi Alanı Olarak Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı Tarihi ve Peyzaj Mimarlığı-Devlet İdeolojisi İlişkisi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7(13): 171-190.
  • İGÜS Esma - İSMAİLOĞLU, Hayriye (2016), “Osmanlı Kenti İstanbul’u Yıkmak ve Yeniden Yapmak Paradoksu: Menderes Yıkımları”, Osmanlı İstanbulu IV, 20-22 Mayıs 2016, İstanbul, 115-158.
  • KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1999),Vatan Yolunda, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • KARPUZ, Haşim (1996), Fotoğraflarla Geçmişte Konya, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları.
  • KİRAZ, Ersel (2018), “Osmanlı Devletinde Modern Dönüşüm Evrelerinin Kamu Üzerindeki Etkileri”, Academic Review of Humanities and Social Science, 1(1): 1-16.
  • KOCA, Feray (2005), “Türkiye’de Geleneksel Yerleşim Örüntülerinin Özgün Karakter ve Kültürel Mirasını Koruma Anlayışına Ontolojik Bir Yaklaşım”, Planlama, 25(1): 32-43.
  • MEMLÜK, Yalçın (2009), Bulvarın Yeşil Parçaları, (ed. H. Çağatay Keskinok), Cumhuriyet Devrimi’nin Yolu: Atatürk Bulvarı, Ankara: Koleksiyoncular Derneği Yayını.
  • MEMLÜK, Yalçın, (2013), “Anadolu’da Türk Bahçesi ve Bahçe Kültürü”, Plant Dergisi, 51, Erişim tarihi: 8.01.2018, http://www.plantdergisi.com/yazi-profdryalcin-memluk-51.html
  • MEMLÜK, Yalçın, (2017), Osmanlı Modernleşmesi ile Ortaya Çıkan Bir Kentsel Mekan Olarak Millet Bahçeleri, Erişim tarihi: 20.02.2018, http://www.skb.gov.tr/osmanli-modernlesmesi-ile-ortaya-cikanbir-kentsel-mekan-olarak-millet-bahceleri-s25212k/
  • MUŞMAL, Hüseyin (2016), Osmanlı Döneminde Konya, (ed. Caner Arabacı), Kısa Konya Tarihi, Konya: TMMOB Makine Mühendisleri Odası Konya Şubesi.
  • NALBANT, Mehmet (2016), “Türkiye’de Kentsel Mekanlarda Kamusal Alanın Konumu: Tarihsel Perspektiften Bir Değerlendirme”, BEU Akademik İzdüşüm, 1(1): 12-27.
  • NUHOĞLU, Arzu, KOYUNOĞLU, Balin, TAN, Elif (2016), “Türkiye Tasarım Kronolojisi Peyzaj”, İstanbul: 3. İstanbul Tasarım Bienali, 22 Ekim- 20 Kasım 2016.
  • ODABAŞI, A. Sefa (1998), 20. Yüzyıl Başında Konya’nın Görünümü, Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
  • OKTAÇ, A. Deniz (2003), “Selçuklu ve Osmanlı Dönemi Konya’sında Bağlar ve Bağ Mülkiyeti”, Osmanlı Döneminde Konya, Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını.
  • ÖZCAN, Görgün (2017), Osmanlı Şehirciliği ve Vakıflar, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
  • ÖZGÜÇ ERDÖNMEZ, İ. Müge, AYDOĞDU ÜNLÜ, S. Aslı (2009), “Kentsel Açık Alanları Etkileyen Sanat Akımlarının Türkiye'deki Yansımaları: İstanbul Örneği,” İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 59-2: 33-50.
  • SELVİ ÜNLÜ, Tülin, (2012), “Cumhuriyet Modernleşmesi ve Mersin’de Kamusal Mekana Etkisi”, Osmanlı Dünyasında Kültürel Karşılaşmalar ve Sanatsal Yansımaları: Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu’na Armağan 14-16 Kasım 2012, Ankara, 251-258.
  • TANYELİ, Uğur, (2005), “Kamusal Mekan-Özel Mekan: Türkiye’de Bir Kavram Çiftinin İcadı”, Genişleyen Dünyada Sanat, Kent ve Siyaset: 9. Uluslararası İstanbul Bienali, 16 Eylül-30 Ekim 2005, İstanbul, 199- 209.
  • TONGA, Necati (2014), “Cumhuriyet Ankara’sının Devraldığı Edebî Miras: Cumhuriyet Dönemi’ne Kadar Ankara’daki Edebiyat Hayatı ve Edebiyat Mahfilleri”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(2): 184-202.
  • TOPÇU, Kadriye (2011), “Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2): 1048-1072.
  • TURGUT GÜLTEKİN, Nevin, (2015). “Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri; Giresun Memleket-Millet Bahçesi”, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 7-14.
  • YÖRÜK, Doğan (2017), “XVI. Yüzyılda Konya Şehir Ekonomisi,” SUTAD, 42: 353-379.
APA Çelik F (2018). GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. , 331 - 350.
Chicago Çelik Filiz GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. (2018): 331 - 350.
MLA Çelik Filiz GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. , 2018, ss.331 - 350.
AMA Çelik F GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. . 2018; 331 - 350.
Vancouver Çelik F GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. . 2018; 331 - 350.
IEEE Çelik F "GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ." , ss.331 - 350, 2018.
ISNAD Çelik, Filiz. "GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ". (2018), 331-350.
APA Çelik F (2018). GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(44), 331 - 350.
Chicago Çelik Filiz GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.44 (2018): 331 - 350.
MLA Çelik Filiz GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.44, 2018, ss.331 - 350.
AMA Çelik F GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2018; 0(44): 331 - 350.
Vancouver Çelik F GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2018; 0(44): 331 - 350.
IEEE Çelik F "GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ." Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.331 - 350, 2018.
ISNAD Çelik, Filiz. "GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMA ETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 44 (2018), 331-350.