Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi

Mustafa ERCENGİZ, (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü, Ağrı, Türkiye)
Ali Haydar ŞAR (Sakarya Üniversitesi, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü, Sakarya, Türkiye)
Sakarya University Journal of Education
33 10
Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 109 - 130 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.19126/suje.417797 İndeks Tarihi: 20-09-2019

Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi

Öz:
Araştırmada Kabul ve Kararlılık Terapisi temelli geliştirilen karar verme becerisi psikoeğitim programının karar verme stilleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırmada 2x3’lük split plot desen kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak Karar Verme Stilleri Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Ölçümlerden edinilen verilerin analizinde, tek faktör üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi tekniği kullanılmıştır. Analiz sonucunda; Müdahale * zaman etkisinin Bağımlı ve Kaçınmacı Karar Verme Stilinde anlamlı olduğu; Anlık, Sezgisel ve Rasyonel Karar Verme Stillerinde anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Bağımlı ve Kaçınmacı Karar Verme Stillerinde oluşan farklılaşmanın kaynağının belirlenmesi için Bonferonni testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Edinilen bulgulara gore; psikoeğitim programının bireylerin Bağımlı Karar Verme Stillerinde anlamlı düşüşler oluşturduğu ve bu düşüşün izleme testinde de devam ettiği belirlenmiştir. Kaçınmacı Karar Verme Stili için uygulanan Bonferonni testi ve varyans analizi sonucunda ise psikoeğitim programının bireylerin Kaçınmacı Karar Verme Stilinde anlamlı düşüşler oluşturduğu ve bu düşüşlerin izleme sürecinde de devam ettiği belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

The Effect of Decision-Making Skills Psycho-Training Programme Related Acceptance and Commitment Therapy on Decision Making Styles

Öz:
This study examines the effect of decision-making skills psycho- training programme improved based on Acceptance and Commitment Therapy on individuals’ decision-making styles. In the study, 2*3 split pilot design was used. Decision Making Style Scale and Personal Information Form were applied as data collection tools. To determine whether there is any significant difference between measurements and groups, two-factor variance analysis technique was utilized for iterative measurements on one factor. The findings indicate that the effect of Intervention*Time is significant on dependent decision-making style and avoidant decision making. However, Intervantion*Time does not have a significant effect on instant decision-making, intuitive decision-making and rational decision-making styles. Bonferonni compatible multiple comparison tests and variance analysis were used to determine the reason for the difference on Dependent and Avoidant Decision-Making Styles. According to the findings, the psycho-training programme significantly decrease individuals’ dependent decision-making styles and the decrease has continued throughout the monitoring test. Bonferonni compatible test and variance analysis on Avoidant Decision-making point out that the psycho-training programme significantly decrease individuals’ avoidant decision-making styles and the decrease has continued throughout the monitoring test. The findings were discussed and some implications were presented for future studies and other researchers.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alfonso, J. P., Caracuel, A., Delgado-Pastor, L. C. ve Verdejo-García, A. (2011). Combined Goal Management Training and Mindfulness Meditation İmprove Executive Functions and Decision-Making Performance in Abstinent Polysubstance Abusers. Drug and Alcohol Dependence, 117(1), 78-81.
  • Arık, A. (1998). Psikolojide Bilimsel Yöntem, İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Bavol’ár, J. ve Orosová, O. (2015). Decision-Making Styles and Their Associations with Decision-Making Competencies and Mental Health. Judgment and Decision Making, 10(1), 115–122.
  • Black, D. S., Sussman, S., Johnson, C. A. ve Milam, J. (2012). Testing The Indirect Effect of Trait Mindfulness On Adolescent Cigarette Smoking Through Negative Affect and Perceived Stress Mediators. Journal of Substance Use, 17, 417-429. DOI: 10.3109 / 14659891.2011.587092.
  • Bricker, J. B., Copeland, W., Mull, K. E., Zeng, E. Y., Watson, N. L., Akioka, K. J. ve Heffner, J. L. (2017). Single-Arm Trial of The Second Version of An Acceptance & Commitment Therapy Smartphone Application for Smoking. Drug and Alcohol Dependence, 170, 37-42.
  • Bricker, J. B., Mull, K. E., Kientz, J. A., Vilardaga, R., Mercer, L. D., Akioka, K. J. ve Heffner, J. L. (2014). Randomized, Controlled Pilot Trial of a Smartphone App for Smoking Cessation Using Acceptance and Commitment Therapy. Drug and Alcohol Dependence, 143, 87-94.
  • Brown, N. W. (2004). Psychoeducational Groups Process and Practice. New York: Brunner-Routledge
  • Brown, R. A., Lejuez, C. W., Kahler, C. W. ve Strong, D. R. (2002). Distress Tolerance and Duration of Past Smoking Cessation Attempts. Journal of Abnormal Psychology, 111, 180–185.
  • Bulduk, S. (2003). Psikolojide Deneysel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Clemen, R. T. ve Reilly, T. (2001). Making Hard Decisions with Decision Tools. New York: Duxbury Thomson Learning.
  • Crosby, J. M. ve Twohig, M. P. (2016). Acceptance and Commitment Therapy for Problematic Internet Pornography Use: A Randomized Trial. Behavior Therapy, 47(3), 355-366.
  • Çakır, M. A. (2004). Mesleki Karar Envanterinin Geliştirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 1-14.
  • Delucia-Waack, J. L. (2006). Leading Psychoeducational Groups for Children andAdolescents. United Kingdom: Sage Publications.
  • Dilmaç, B. ve Bozgeyikli, H. (2009). Öğretmen Adaylarının Öznel İyi Olma ve Karar Verme Stillerinin İncelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 171-187.
  • Erkan, S., Özbay, Y., Cihangir Çankaya, Z. ve Terzi, Ş. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Yaşadıkları Problemler ve Psikolojik Yardım Arama Gönüllülükleri. Eğitim ve Bilim, 37(164), 94-107.
  • Exline, J. J., Kaplan, K.J. I. ve Grubbs, J. B. (2012). Anger, Exit and Assertion: Do People See Protest Toward God as Morally Acceptable? Psychology of Religion and Spirituality, 4(4), 264-277. DOİ.Org/10.1037/A0027667
  • Feldner, M. T., Zvolensky, M. J., Eifert, G. H. ve Spira A. P. (2003). Emotional Avoidance: An Experimental Test of Individual Differences and Response Suppression Using Biological Challenge. Cognitive and Behavioral Practice, 41(4), 403-411. DOİ.Org/10.1016/S0005-7967(02)00020-7.
  • Forman, E. M, ve Herbert, J. D. (2009). New directions in cognitive behavior therapy: Acceptance-based therapies. In: O’Donohue W, Fisher JE, editors. General principles and empirically supported techniques of cognitive behavior therapy. Hoboken, NJ: Wiley; 2009. pp. 102–114.
  • Fuligni, A. J. ve Eccles, J. S. (1993). Perceived Parent-Child Relationships and Early Adolescents’ Orientation Toward Peers. Developmental Psychology, 29, 622-632.
  • Gifford, E. V., Kohlenberg, B. S., Hayes, S. C., Pierson, H. M., Piasecki, M. P., Antonuccio, D. O. ve Palm, K. M. (2011). Does Acceptance and Relationship Focused Behavior Therapy Contribute to Bupropion Outcomes? A Randomized Controlled Trial of Functional Analytic Psychotherapy and Acceptance and Commitment Therapy for Smoking Cessation. Behavior Therapy, 42(4), 700-715.
  • Harris, R. (2009). Act’yi Kolay Öğrenmek, (Çev. Hasan Turan Karatepe, 2016). İstanbul: Literal Yayıncılık.
  • Hayes, S. C. (2004). Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory and The Third Wave of Behavior Therapy. Behavior Therapy, 35, 639-665.
  • Hayes, S. C. ve Strosahl, K. D. (2004). A Practical Guide to Acceptance and Commitment Therapy. New York: Springer-Verlag.
  • Hayes, S. C., Barnes-Holmes, D. ve Roche, B. (2001). Relational Frame Theory: A Post-Skinnerian Account of Human Language and Cognition. New York: Plenum Press.
  • Hayes, S. C., Follette, V. M. ve Linehan, M. M. (2004). Mindfulness and Acceptance: Expanding the Cognitive-Behavioral Tradition. New York: Guilford Press.
  • Hayes, S. C., Luoma, J., Bond, F., Masuda, A. ve Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, Processes, and Outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44, 1-25
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D. ve Wilson, K. G. (2003). Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change. New York: Guilford Press.
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D., Bunting, K., Twohig, M. ve Wilson, K. G. (2004). What is Acceptance and Commitment Therapy? In S. C. Hayes ve K. D. Strosahl (Eds.), A Practical Guide to Acceptance and Commitment Therapy (3-29). New York: Springer-Verlag.
  • Hayes, S. C., Wilson, K. G., Gifford, E. V., Follette, V. M. ve Strosahl, K. (1996). Emotional Avoidance and Behavioral Disorders: A Functional Dimensional Approach to Diagnosis and Treatment. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64, 1152–1168.
  • Herbert, J. D. ve Forman, E. M. (2011). The Evolution of Cognitive Behavior Therapy: The Rise of Psychological Acceptance and Mindfulness.
  • Hovardaoğlu, S. (2000). Davranış Bilimleri İçin Araştırma Teknikleri. Ankara: Ve-Ga. Juarascio, A., Shaw, J., Forman, E. M., Timko, C. A., Herbert, J. D., Butryn, M. L. ve Lowe, M. (2013). Acceptance and Commitment Therapy for Eating Disorders: Clinical Applications of a Group Treatment. Journal of Contextual Behavioral Science, 2, 85-94.
  • Kalyencioğlu, D. ve Kutlu, Y. (2010). Ergenlerin Aile İşlevi Algılarına Göre Uyum Düzeyleri. İ.U.F.N. Hem. Dergisi, 18(2), 56-62.
  • Karaman, K. M. ve Kurtoğlu, M. (2009). Öğretmen Adaylarının İnternet Bağımlılığı Hakkındaki Görüşleri. XI. Akademik Bilişim Konferansı, Şanlıurfa.
  • Kashdan, T. B., Barrios, V., Forsyth, J. P. ve Steger, M. F. (2006). Use and Avoidance as A Generalized Psychological Vulnerability: Comparison of Coping and Emotional Regulation Strategies. Behavioral Research and Therapy, 9, 1301-1320.
  • Kräplin, A., Dshemuchadse, M., Behrendt, S., Scherbaum, S., Goschke, T. ve Bühringer, G. (2014). Dysfunctional Decision-Makingin Pathological Gambling: PatternSpecificity and The Role of İmpulsivity. Psychiatry Research, 215, 675–682.
  • Kuzgun, Y. (2006). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı. (2. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Leddy, M. A., Anderson, B. L. ve Schulkin, J. (2013). Cognitive-Behavioral Therapy and Decision Science. New Ideas in Psychology, Advance Onlıne Publıcation. DOİ.Org/10.1016/J.Newideapsych.2015.01.001.
  • Lim, J. Y., Kim, M. A., Kim, S. Y., Kim, E. J., Lee, J. E. ve Ko, Y. K. (2010). The Effects of a Cognitive-Behavioral Therapy on Career Attitude Maturity, Decision Making Style, and Self Esteem of Nursing Students in Korea. Nurse Today Education, 30(8), 731–736
  • Manasse, S. M., Espel, H. M., Schumacher, L. M., Kerrigan, S. G., Zhang F, Forman, E. M. ve Juarascio, A. S. (2016). Does İmpulsivity Predict Outcome in Treatment for Binge Eating Disorder? A Multimodal İnvestigation. Appetite, 105(1), 172-179.
  • Maxwell, J. A. (1992). Understanding and Validity in Qualitative Research. Harvard Educational Review, 62(3), 279-300.
  • Miller, D. C. ve Byrnes, J. P. (2001). Adolescents Decision Making in Social Situations: A Self-Regulation Perspective. Applied Developmental Psychology, 22, 237-256.
  • Morrison, K. L., Madden, G. J., Odum, A. L., Friedel, J. E. ve Twohig, M. P. (2014). Altering Impulsive Decision Making with An Acceptance Based Procedure. Behavior Therapy, 45(5), 630-639.
  • Patton, J. H., Stanford, M. S. ve Barratt, E. S. (1995). Factor Structure of The Barratt Impulsiveness Scale. J Clin Psychol, 51, 768-774.
  • Payne, W. J., Bettman R. J. ve Johnson J. E. (1993). The Adaptive Decision Maker. Cambridge University Press, Cambridge.
  • Perlman, A. (2016). Informed Mindfulness and The Art of Decision Making, Elsevier, .DOİ.Org/10.1016/J.Explore.2016.12. 14
  • Plumb, J. C., Stewart, I., Dahl, J. ve Lundgren, T. (2009). In Search of Meaning: Values in Modern Clinical Behavior Analysis. The Behavior Analyst, 32, 85-103.
  • Sarı, E. (2006). Türk Üniversite Öğrencilerinin Aceleci, Araştırıcı ve Genel Kararsızlık Kendilik Saygısı Düzeylerine Etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(2), 897-926.
  • Schultz, D. P. ve Schultz, S. E. (2004). Modern Psikoloji Tarihi (Çev. Y. Aslay). İstanbul: Kaknüs.
  • Schvaneveldt, J. D. ve Adams, G. R. (1983). Adolescent and The Decision-Making Process. Theory into Practice, 22(2), 98-104.
  • Scott, S. G. ve Bruce, R. A. (1995). Decision Making Style: The Development and Sssessment of a New Measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818-831.
  • Spicer, P. D. ve Smıth, S. E. (2005). An Examination of The General Decision Makingstyle. www.Sciencedirect.com.tr adlı adresten 10.12.2016 tarihinde Onlıne Erişim. DOİ.Org/10.2307/1884852.
  • Strauss, S. S. ve Clarke, B. A. (1992). Decision-Making Patterns in Adolescent Mothers. Image: The Journal of Nursing Scholarship, 24(1), 69–74.
  • Taşdelen, A. (2002). Öğretmen Adaylarının Farklı Psiko-Sosyal Değişkenlere Göre Karar Verme Stilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
  • Taşdelen-Karkçay, A. (2004). Karar Verme Stilleri Ölçeğinin Öğretmen Adayları İçin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 16, 118-124.
  • Thomson, R., Lebiere, C., Anderson, J. R. ve Staszewski, J. (2014). A General İnstance-Based Learning Framework for Studying Intuitive Decision-Making in A Cognitive Architecture. Journal of Applied Research in Memoryand Cognition, 4(3), 180-190. DOİ.Org/10.1016/J.Jarmac.2014.06.002
  • Twohig, M. P. ve Crosby, J. M. (2010). Acceptance and Commitment Therapy as a Treatment for Problematic Internet Pornography Viewing. Behavior Therapy, 41(3), 285–295.
  • Yıkılmaz, M. (2001). Eğitim Fakülteleri Yöneticilerinin Yönetimsel Karar Verme/Sorun Çözme Yeterliliği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, Ankara.
  • Yüceloğlu–Keskin, D. Ö., Bayram, L., Günay-Derebaşı, D., Bostancı, Ö. ve Kabadayı, M. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Kullandıkları Karar Verme Stratejilerinin Bazı Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 1-12.
APA ercengiz m, ŞAR A (2018). Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. , 109 - 130. 10.19126/suje.417797
Chicago ercengiz mustafa,ŞAR ALİ HAYDAR Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. (2018): 109 - 130. 10.19126/suje.417797
MLA ercengiz mustafa,ŞAR ALİ HAYDAR Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. , 2018, ss.109 - 130. 10.19126/suje.417797
AMA ercengiz m,ŞAR A Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. . 2018; 109 - 130. 10.19126/suje.417797
Vancouver ercengiz m,ŞAR A Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. . 2018; 109 - 130. 10.19126/suje.417797
IEEE ercengiz m,ŞAR A "Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi." , ss.109 - 130, 2018. 10.19126/suje.417797
ISNAD ercengiz, mustafa - ŞAR, ALİ HAYDAR. "Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi". (2018), 109-130. https://doi.org/10.19126/suje.417797
APA ercengiz m, ŞAR A (2018). Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 109 - 130. 10.19126/suje.417797
Chicago ercengiz mustafa,ŞAR ALİ HAYDAR Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. Sakarya University Journal of Education 8, no.4 (2018): 109 - 130. 10.19126/suje.417797
MLA ercengiz mustafa,ŞAR ALİ HAYDAR Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. Sakarya University Journal of Education, vol.8, no.4, 2018, ss.109 - 130. 10.19126/suje.417797
AMA ercengiz m,ŞAR A Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. Sakarya University Journal of Education. 2018; 8(4): 109 - 130. 10.19126/suje.417797
Vancouver ercengiz m,ŞAR A Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi. Sakarya University Journal of Education. 2018; 8(4): 109 - 130. 10.19126/suje.417797
IEEE ercengiz m,ŞAR A "Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi." Sakarya University Journal of Education, 8, ss.109 - 130, 2018. 10.19126/suje.417797
ISNAD ercengiz, mustafa - ŞAR, ALİ HAYDAR. "Kabul ve Kararlılık Terapisi Yönelimli Karar Verme Becerisi Psikoeğitim Programının Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkisi". Sakarya University Journal of Education 8/4 (2018), 109-130. https://doi.org/10.19126/suje.417797
Sayfa Oluşturulma Tarihi
08-05-2024 7:22

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları