TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Yıl: 2018 Cilt: 47 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 143 - 172 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-02-2020
TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Öz: Üstün yeteneklilerin eğitimi gelişmiş ülkelerde üzerinde önemle durulan bir konudur. Çünkü bu öğrencilerin doğru ve uygun şekilde yetiştirilmesihem ülkelerine hem de insanlığa önemli katkılar getirmektedir. Türkiye sondönemde birçok alanda önemli gelişmeler göstermiş bir ülkedir. Ancak üstünyeteneklilerin eğitimi alanında istenen seviyeye gelinememiştir. Cumhuriyet dönemine gelinceye kadar üstün yeteneklilerle ilgili kapsamlı ve yeterli uygulamaların gerçekleştirilemediği görülmektedir. Başta TBMM ve Milli Eğitim Bakanlığıolmak üzere ülkemizdeki birçok kurum bu soruna yönelik çalışmalarda bulunmuştur. 1923-2018 yılları arasında Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitimiyle ilgili gelişmelerin neler olduğu bu çalışmanın temel problemini oluşturmaktadır.Bu bağlamda bu çalışmada; Cumhuriyet tarihi boyunca üstün yeteneklilerle ilgilihangi temel politikalar izlenmiş, bu alandaki yasal düzenlemeler hangi süreçlerden geçmiş ve bunların üstün yetenekli öğrencilerin eğitimlerine yansıması nasılolmuştur? sorularına yanıt aranmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
EVALUATION OF GIFTED STUDENTS’ EDUCATION POLICY IN TURKEY
Öz: The training of gifted people is an important issue in developed countries. Since, educating these students correctly and appropriately brings significant contributions to both the countries and humanity. Turkey has shown significant improvements in many areas in recent years. However, the education of the gifted students could not reach the favourable level in Turkey. Until the 20th century, there was not enough and extensive implementation. The first attempts were tried in the beginning of the modern Turkish Republic term. There are many institutions in our country, especially the Turkish Grand National Assembly (TBMM) and the Turkish Ministry of National Education (MEB), have been working on this issue from the first term of the Republic of Turkey. The main purpose of this study is looking at the development of gifted students’ education in Turkey between 1923-2018 years. In this study, researcher try to answer; ‘’What basic policies have been followed in the history of the Republic regarding the education of gifted students?’’, ‘’ ’What sort of legal processes have been implemented for the education of gifted students?’’ and ‘’How have these developments reflected in the education of gifted students?’’.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKARSU, F. (2004). “Üstün Yetenekliler”, M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili (Haz.). Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı içinde (s.127 –154). Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
- AKÇAMETE, G. (1998). “Türkiye’de Özel Eğitim”, Özel Eğitim içinde (ss.197–207).. Eripek, S. (Ed.), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- AKÇAMETE, G., & Kaner, S. (1999). “Cumhuriyetin 75 Yılında Çocuğa Yönelik Özel Eğitim Çalışmaları”, 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Cumhuriyet ve Çocuk. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, No: 2, ss.395-405.
- ALTUNYA, N. (2006). Gazi Eğitim Enstitüsü. Gazi Orta Öğretmen ve Eğitim Enstitüsü (1926– 1980), Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, Ankara.
- ATAMAN, A. (1973). “Cumhuriyet Döneminde Üstün Yetenekli Çocukların Yetiştirilmesine İlişkin Yasal Olanaklar”, 50.Yıla Armağan. (Ayşe Gül Güzel), Ankara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Yayınları, No: 36, Ankara: ss. 175-186
- ATAMAN, A. (1976) Üstün Yetenekli Çocukların Eğitsel Sorunları: Ankara Fen Lisesinde Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
- ATAMAN, A. (1998). “Üstün Zekâlılar İçin İlköğretimde Bir Model”, Cumhuriyet’in 75. Yılında İlköğretim Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Ankara.
- ATAMAN, A. (2007). “Üstün Zekâlılar ve Üstün Yetenekliler”, S. Eripek (Ed.), Özel Eğitim içinde (ss.172-194), Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Eskişehir.
- ATAMAN, A. (Ed.). (2009). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş, (7.Baskı), Gündüz Yayıncılık, Ankara.
- ATAMAN, A. (Ed.). (2014). Üstün Zekâlılar ve Üstün Yetenekliler Konusunda Bilinmesi Gerekenler, Vize Yayıncılık, Ankara.
- ATAMAN, A. (2018). Görüşme, 15 Mayıs, Mahmut Çitil, Lefke
- BAKİOĞLU, A. & Levent F. (2013). “Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Türkiye İçin Öneriler”, Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), ss.31-44.
- BAYKOÇ, N. (2014). Üstün Akıl, Zekâ, Deha, Yetenek, Dahiler-Savantlar Gelişimleri ve Eğitimleri. Vize Yayıncılık, Ankara.
- BİLDİREN, A. (2011). Üstün Yetenekli Çocuklar: Aileler ve Öğretmenler İçin Bir Kılavuz. Doğan Kitap, İstanbul.
- BİLGİLİ, A., E. (2000). “Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimi Sorunu: Sosyal Sorumluluk Yaklaşımı”, M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, s.12, ss.59-74.
- BİNBAŞIOĞLU, C. (1995). Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- CEVHER-KILIÇ, v. (2015). “Türkiye’de Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklara Yönelik Bir Eğitim Politikası Oluşturulamaması Sorunu Üzerine Bir Değerlendirme”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, 4(12), ss.145-154.
- ÇAĞLAR, D. (2004). “1953-1993 Yılları Arasında Üstün Zekâlı Çocuklar Konusunda Alınan Kararlar, Çalışmalar ve Uygulamalar. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili.(Haz.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Bildiriler Kitabı içinde (s.61-69). Çocuk VakfıYayınları, İstanbul.
- ÇİTİL, M. (2009). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Türkiye’de Özel Eğitim. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
- ÇİTİL, M. (2012). Yasalar ve Özel Eğitim, Vize Yayıncılık, Ankara.
- ÇİTİL, M. (2016). Üstün Yetenekli Öğrencilere Sunulan Olumlu Davranışsal Destek Temelli Problem Davranışları Önleyici Sınıf Yönetimi Uygulamaları: Eylem Araştırması. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
- ÇİTİL, M. (2017). Türkiye’de Özel Eğitim: Tarihsel, Politik ve Yasal Gelişmeler. Vize Yayıncılık, Ankara.
- ÇIKILI, Y. (1996). Özel Eğitime Muhtaç Çocukların Türk Milli Eğitim Sistemi İçerisindeki Yeri ve Önemi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum
- DPT (Devlet Planlama Teşkilatı). (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, 1 Mayıs 2018
- DPT (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 1 Mayıs 2018 .
- DPT (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir 1 Mayıs 2018.
- DPT (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, adresinden erişilmiştir, 1 Mayıs 2018.
- DPT (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı,vPDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 1 Mayıs 2018.
- DPT (1990). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 1 Mayıs 2018.
- DPT (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 2 Mayıs 2018.
- DPT (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 2 Mayıs 2018.
- DPT (2007). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http:// www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 3 Mayıs 2018.
- DPT (2014). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, PDF Kitap. http://www. kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 4 Mayıs 2018.
- ENÇ, M. (2005). Üstün Beyin Gücü. Gündüz Yayıncılık, Ankara (Orijinal İlk Baskı: 1979, Üstün Beyin Gücü. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi).
- GÜÇİN, G. & Oruç Ş. (2015). “Türkiye’de Üstün Yetenekliler ve Üstün Zekâlılar Alanında Yapılmış Akademik Çalışmaların Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi”, Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), ss.113-135.
- KALKINMA BAKANLIĞI (2018). Onuncu Kalkınma Planı, http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, adresinden erişilmiştir, 4 Mayıs 2018.
- KAPTAN, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Tekışık, Ankara.
- KARABULUT, R. (2010). Türkiye’de Üstün Yetenekliler Eğitiminin Tarihi Süreci, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)Bolu.
- KONUR, K. (1992). Türkiye’de Özel Eğitim Sisteminin Yapısı ve İşleyişi. TODAİ, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
- KULAKSIZOĞLU, A., Bilgili, A. E. & M.R. Şirin (Haz.). (2004a). Üstün Yetenekli Çocuklar Kongre Tutanağı ve Kararlar Kitabı, (I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi), Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul:
- KULAKSIZOĞLU, A., Bilgili, A. E. & M.R. Şirin (Haz.). (2004b). Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı, (I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi), Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
- MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) (1989). XII. Milli Eğitim Şurası: 18–22 Temmuz: Raporlar, Görüşmeler, Kararlar, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı, Ankara.
- MEB (1991a). Birinci Maarif Şurası: 17–29 Temmuz 1939: Çalışma Programı, Konuşmalar, Lahikalar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991b). İkinci Maarif Şurası: 15–21 Şubat 1943: Çalışma Programı, Raporlar Konuşmalar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991c). Üçüncü Milli Eğitim Şurası: 2–10 Aralık 1946: Çalışma Programı, Raporlar Konuşmalar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991d). Dördüncü Milli Eğitim Şurası: 22–31 Ağustos 1949: Çalışma Programı, Raporlar Konuşmalar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991e). Beşinci Milli Eğitim Şurası: 5–14 Şubat 1953: Çalışma Programı, Komisyon Raporları, Konuşmalar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991f). Altıncı Maarif Şurası: 18–23 Mart 1957: Çalışma Programı, Komisyon Raporları, Konuşmalar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991g). Yedinci Milli Eğitim Şurası: 5-15 Şubat 1962: Çalışma Esasları, Konular Ve Kararları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991h). Sekizinci Milli Eğitim Şurası: 28 Eylül–3 Ekim 1970: Esaslar, Raporlar, Kararlar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbu
- MEB (1991ı). Dokuzuncu Milli Eğitim Şurası: 24 Haziran–4 Temmuz 1974: Öneriler, Raporlar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991i). Onuncu Milli Eğitim Şurası: 23–26 Haziran 1981: Öneriler, Konuşmalar, Raporlar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991j). Onbirinci Milli Eğitim Şurası: 8–11 Haziran 1982: Öneriler, Konuşmalar, Raporlar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- MEB (1991k). Özel Eğitimle İlgili Mevzuat, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
- MEB (1991n). Birinci Özel Eğitim Konseyi. 13–15 Mayıs 1991. MEB Yayınları, Ankara.
- MEB (2013). Özel Yetenekli Bireyler Strateji ve Uygulama Planı 2013 – 2017, Özel Eğitim Ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara, PDF Kitap, http://orgm.meb.gov.tr/ 15 Nisan 2018.
- MEB (2015). Milliği Eğitim Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı, MEB, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara, PDF Kitap, www.meb.gov.tr, adresinden erişilmiştir, 15 Mayıs 2018.
- MEB, (2018). Milli Eğitim Şuraları, https://ttkb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-suralari/dosya/12, adresinden erişilmiştir, 15 Nisan 2018.
- ÖKSÜZOĞLU, A. F. (2004). “Eğitim Tarihi Temelleri”, Öğretmenlik Mesleğine Giriş içinde Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
- ÖZMEN, F & F. Kömürlü, F. (2013). Türkiye’de Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin Eğitimine İlişkin Politika ve Uygulamalar, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), ss.35- 56.
- ÖZENÇ, M. & Özenç, E.G. (2013). Türkiye’de Üstün Yetenekli Öğrencilerle İlgili Yapılan Lisansüstü Eğitim Tezlerinin Çok Boyutlu Olarak İncelenmesi, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), ss.13-28.
- TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi). (2018). Hükümet Programları. http://www.tbmm.gov. tr/hukumetler adresinden erişilmiştir, 7 Nisan 2018.
- TBMM (2012). Üstün Yetenekli Çocukların Keşfi, Eğitimleriyle İlgili Sorunların Tespiti ve Ülkemizin Gelişimine Katkı Sağlayacak Etkin İstihdamlarının Sağlanması Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, TBMM, PDF Kitap, (Sayısı:427), Ankara, https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/129/ss427.pdf?sequence=1&isAllowed=y, adresinden erişilmiştir, 7 Nisan 2018.
- TDK (Türk Dil Kurumu) (2018). Büyük Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts, adresinden erişilmiştir, 4 Nisan 2018.
- TEKDEN, K. (2017). Yerüstü Hazinelerimiz, TÜZDEV Yayınları, İstanbul.
- SAK, U. (2010). Üstün Zekâlılar: Özellikleri, Tanılanmaları Eğitimleri, Maya Akademi, Ankara.
- SAK, U. (2011) Üstün Yetenekliler Eğitim Programları Modeli (ÜYEP) ve Sosyal Geçerliliği, Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(161), ss.213-229
- SAK, U., Ayas, M. B., Sezerel, B. B., Öpengin, E., Özdemir, N. N. & Gürbüz, Ş. D. (2015). Türkiye’de Üstün Yeteneklilerin Eğitiminin Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 5( 2), ss.110-132.
- YEŞİLOVA, H. (1997). Üstün Yeteneklilik ve Türkiye’de Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimi. Yüzüncüyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van.
- YÖK, (2018). Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden erişilmiştir, 15 Mayıs 2018.
| APA | Citil M (2018). TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. , 143 - 172. |
| Chicago | Citil Mahmut TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. (2018): 143 - 172. |
| MLA | Citil Mahmut TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2018, ss.143 - 172. |
| AMA | Citil M TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2018; 143 - 172. |
| Vancouver | Citil M TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2018; 143 - 172. |
| IEEE | Citil M "TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.143 - 172, 2018. |
| ISNAD | Citil, Mahmut. "TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ". (2018), 143-172. |
| APA | Citil M (2018). TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Milli Eğitim, 47(1), 143 - 172. |
| Chicago | Citil Mahmut TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Milli Eğitim 47, no.1 (2018): 143 - 172. |
| MLA | Citil Mahmut TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Milli Eğitim, vol.47, no.1, 2018, ss.143 - 172. |
| AMA | Citil M TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Milli Eğitim. 2018; 47(1): 143 - 172. |
| Vancouver | Citil M TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Milli Eğitim. 2018; 47(1): 143 - 172. |
| IEEE | Citil M "TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ." Milli Eğitim, 47, ss.143 - 172, 2018. |
| ISNAD | Citil, Mahmut. "TÜRKİYE’DE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ". Milli Eğitim 47/1 (2018), 143-172. |
