Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi
Yıl: 2019 Cilt: 23 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 110 - 117 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15511/tahd.19.00310 İndeks Tarihi: 16-04-2020
Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi
Öz: Amaç: Deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarında,aile hekimlerinin rolü önemlidir. Bu çalışmanın amacı, aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelikkoruyucu hekimlik uygulamalarını değerlendirmektir.Yöntem: Bu anket çalışması, Kasım 2018-Şubat 2019 tarihleriarasında, Tokat ilindeki 91 aile hekimi ile yapıldı. Aile hekimlerinin güneşten korunmaya yönelik davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik çalışmalarını değerlendirmeyiamaçlayan soruları içeren anketi doldurmaları istendi.Bulgular: Çalışmaya 32’si (%35,2) kadın, 59’u (%64,8) erkek olmak üzere, 91 aile hekimi katıldı. Katılımcıların yaş ortalamaları40,31±8,77 yıl, ortalama hekimlik süreleri 15,02±8,33 yıldı. Hekimlerin %74,7’i açık tenli olup, %45,1’inin (n=41) en az bir kezgüneş yanığı hikayesi mevcuttu. Her mevsim ve düzenli güneştenkoruyucu krem kullanma oranı %15,4 (n=14) idi. Güneşten korunmak için en sık tercih edilen metodlar sırasıyla, güneşten koruyucukrem (%68,1), güneş gözlüğü (%60,4) ve yoğun güneşten kaçınma(%57,1) idi. Kadın hekimlerin güneşten koruyucu krem kullanmaoranı erkeklere kıyasla anlamlı oranda yüksekken (p=0,014);güneşten koruyucu krem kullanımı ile medeni durum, ten rengi,güneş yanığı hikayesi arasında anlamlı ilişki yoktu (p>0,05).Güneşten koruyucu krem kullanımındaki öncelikli neden,kadınlarda kozmetik sebepler iken; erkeklerde güneş yanığındankorunmaktı. Öncelikli nedeni deri kanserinden korunmak olanlarınoranı %11 idi. Deri kanserine yönelik nevüs takibi yapan hekimoranı %82,4 olup, ailede deri kanseri hikayesi ile nevüs takibiarasında anlamlı ilişki saptanmadı (p>0,05). Hekimlerin %65,9’u(n=60) hastalara deri kanserinin önlenmesine yönelik güneştenkoruyucu krem önerdiğini bildirmekle beraber, deri kanseri riskfaktörü taşıyan bireylere güneşten koruyucu krem önerme oranıoldukça düşüktü. Güneşten koruyucu krem önerisi almak amacıylahasta başvurusu aldığını ifade edenlerin oranı ise %59,3 (n=54) idi.Güneşten koruyucu krem kullanan hekimlerin benlerini takip etmeve hastalara güneşten koruyucu krem önerme oranı, kullanmayanlara kıyasla anlamlı oranda yüksekti (sırasıyla p=0,021; p=0,015).Sonuç: Aile hekimlerinin güneşten korunma metodlarını uygulama düzeyleri ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamaları yetersizdi. Aile hekimlerinin güneşten korunma, derikanserini önleme ve erken tanısına yönelik bilgi düzeyini iyileştirecek çalışmalar faydalı olabilir.
Anahtar Kelime: Konular:
Evaluation of sun-protective behaviors and preventive medicine practices of family physicians for skin cancer
Öz: Objective: Family physicians play an important role in preventive medicine practices for skin cancer. This study aims to evaluate family physicians sun-protection behaviors and preventive medicine practices for skin cancer. Methods: We conducted this survey with 91 family physicians between November 2018 and February 2019 in Tokat. They were asked to fill the questionnaire that includes questions about sun-protective behaviors and preventive medicine practices for skin cancer. Results: Ninety one family physicians, 32 (35.2%) females and 59 (64.8%) males, participated in the study. The mean age of the participants was 40.31±8.77 years, and the mean duration of professional experience was 15.02±8.33 years. Of 91 family practitioners, 74.7% had fair skin, and 45.1% had a history of sunburn at least once. The rate of regular sunscreen cream use was 15.4%. The most preferred methods for sun protection were sunscreen cream (68.1%), sunglasses (60.4%), and avoidance of intense sunlight (57.1%). The female physicians had a significantly higher rate of sunscreen cream use than that of male physicians (p=0.014), but there was no significant relationship between sunscreen cream use and marital status, skin color, and sunburn history (p>0.05). Female physicians used sunscreen cream primarily for cosmetic reasons, and male physicians for protection of sunburn. For 11% of the participants, the primary reason was to reduce the risk of getting skin cancer. The rate of physicians who follow their own nevus for skin cancer was 82.4% and, there was no significant relationship between the family history of skin cancer and nevus follow-up (p>0.05). Of the physicians, 65.9% (n=60) stated that they had recommended their patients to use sunscreen cream. However, the rate of sunscreen cream recommendation to the patients with skin cancer risk factors was pretty low. The physicians visited for sunscreen cream recommendation constituted 59.3% (n=54) of the participants. Those who used sunscreen cream had significantly higher rates to follow their own nevus and to advise sunscreen cream use to their patients than those who did not (p=0.921; p=0.015, respectively). Conclusion: The family physicians had an insufficient level of knowledge about the application of sun protection methods and preventive medicine practices for skin cancer. Further studies might be useful to improve the level of knowledge regarding sun protection, skin cancer protection and early diagnosis of skin cancer.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Aydemir EH. Güneşten koruyucular. Turkderm 2009;43(Özel Sayı 1):7-11.
- 2. Özuğuz P, Kaçar Doğruk S, Akyükrek Tuncez F, Üzel H. Birinci sınıf ve son sınıf tıp öğrencileri arasında güneş ve deri hakkındaki bilgi düzeyi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Turk J Dermatol 2014;8(1):19-22.
- 3. Uslu M, Karaman G, Şavk E, Şendur N. Adnan Menderes Üniversitesi hekimlerinin deri kanserleri ve güneşin etkileri konusundaki bilgi düzeyleri ile güneşten korunma davranışlarının değerlendirilmesi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2006;7(1):5-10.
- 4. Lin JS, Eder M, Weinmann S. Behavioral counseling to prevent skin cancer: a systematic review for The U.S. Preventive Services Task Force. Ann Intern Med 2011;154(3):190-201.
- 5. Baron-Epel O, Azizi E. The association between counseling, sun protection, and early detection of skin cancer in middleaged Israelis. Cancer Detect Prev 2003;27(5):338-44.
- 6. Çetinkaya F, Baykan Z, Naçar M. Yetişkinlerin aile hekimliği uygulaması ile ilgili düşünceleri ve aile hekimlerine başvuru durumu. TAF Prev Med Bull 2013;12(4):417-24.
- 7. Sachdeva S. Fitzpatrick skin typing: applications in dermatology. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2009;75(1):93-6.
- 8. Ağadayı E, Demir Alsancak A, Üstünol D, et al. Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastalarda malign melanom risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve güneşten korunma hakkındaki tutumları. Konuralp Tıp Dergisi 2017;9(3):1-6.
- 9. Öncel S, Gündoğdu D. Deri kanseri risk algısının güneşten korunma davranışlarına etkisi: sistematik derleme. Turkiye Klinikleri J Public Health Nursing-Special Topics 2017;3(1):52-60.
- 10. Balcı E, Durmuş H, Ergün Arslantaş E, Gün İ. Birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran yetişkinlerin güneşin zararlı etkileri ve korunma yolları konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Turk J Dermatol 2018;12(2):96-9.
- 11. Tezel Kahraman A, Baran Aksakal FN, Uğraş Dikmen A, Büyükdemirci E, Güven AE. Ankara’da bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran 15 yaş üzeri kişilerin güneş ışınları ve deri kanseri hakkında bilgi düzeyleri ve güneş ışınlarından korunma durumları. CBU-SBED 2018;5(3):138-44.
- 12. Hughes MC, Williams GM, Baker P, Green AC. Sunscreen and prevention of skin aging: a randomized trial. Ann Intern Med 2013;158(11):781–90.
- 13. Seite´ S, Fourtanier AM. The benefit of daily photoprotection. J Am Acad Dermatol 2008;58(5):160–6.
- 14. Eşrefoğlu Seyhan M. Güneşten korunma. Turkderm 2003;37(4):237-44.
- 15. Mancuso JB, Maruthi R, Wang SQ, Lim HW. Sunscreens: an update. Am J Clin Dermatol 2017;18(5):643-50.
- 16. US Preventive Services Task Force, Grossman DC, Curry SJ, et al. Behavioral counseling to prevent skin cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA 2018;319(11):1134-42.
- 17. Özdemir F. Malign melanom. Türkiye Klinikleri Dermatoloji Özel Dergisi 2013;6(3):24-44.
- 18. Ilter N, Öztas MO, Adisen E, ve ark. Ankara’da bir alışveriş merkezinde yapılan nevüs taramasında popülasyonun güneşten korunma alışkanlıkları ve melanositik nevüslarının değerlendirilmesi. Turkderm 2009;43(4):155-9.
- 19. Davis KJ, Cokkinides VE, Weinstock MA, O’Connell MC, Wingo PA. Summer sunburn and sun exposure among US younts ages 11 to 18: national prevalance and associated factors. Pediatrics 2002;110(1 Pt 1):27-35.
- 20. Wesson KM, Silverberg NB. Sun protection education in the United States: What we know and what nedds to be taught. Cutis 2003;71(1):71-4.
- 21. Kassianos AP, Emery JD, Murchie P, Walter FM. Smartphone applications for melanoma detection by community, patient and generalist clinician users: a review. Br J Dermatol 2015;172(6):1507–18.
- 22. Kornek T, Augustin M. Skin cancer prevention. J Dtsch Dermatol Ges 2013;11(4):283-96.
- 23. Kraywinkel K, Bertz J, Laudi A, Wolf U. Epidemiologie und Früherkennung häuer Krebserkrankungen in Deutschland. GBE kompakt 2012;3(4):1-11. Almanca.
- 24. Schaeffer H, Mogal D, Fourtannier A. Recent advances in sun protection. Protection of the skin against UV radiations. In: Rougier A, Schaeffer H (Eds.). Paris: John Libbey Eurotext, 1998:119-29.
- 25. D’ Orazio J, Jarrett S, Amaro-Ortiz A, Scott T. UV radiation and the skin. Int J Mol Sci 2013;14(6):12222-48.
- 26. Oliveria SA, Christos PJ, Marghoob AA, Halpern AC. Skin cancer screening and prevention in the primary care setting: national ambulatory medical care survey 1997. J Gen Intern Med 2001;16(5):297–301.
- 27. Geller AC, Koh HK, Miller DR, Mercer MB, Lew RA. Health services before the diagnosis of melanoma. Implications for early detection and screening. J Gen Intern Med 1992;7(2):154 –7.
- 28. Johnson N, Mant D, Newton J, Yudkin PL. Role of primary care in the prevention of malignant melanoma. Br J Gen Pract 1994;44(388):523–6.
APA | Akbayrak A, OKTAY G (2019). Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. , 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
Chicago | Akbayrak Atiye,OKTAY GÜLSEREN Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. (2019): 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
MLA | Akbayrak Atiye,OKTAY GÜLSEREN Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. , 2019, ss.110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
AMA | Akbayrak A,OKTAY G Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. . 2019; 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
Vancouver | Akbayrak A,OKTAY G Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. . 2019; 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
IEEE | Akbayrak A,OKTAY G "Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi." , ss.110 - 117, 2019. 10.15511/tahd.19.00310 |
ISNAD | Akbayrak, Atiye - OKTAY, GÜLSEREN. "Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi". (2019), 110-117. https://doi.org/10.15511/tahd.19.00310 |
APA | Akbayrak A, OKTAY G (2019). Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 23(3), 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
Chicago | Akbayrak Atiye,OKTAY GÜLSEREN Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 23, no.3 (2019): 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
MLA | Akbayrak Atiye,OKTAY GÜLSEREN Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, vol.23, no.3, 2019, ss.110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
AMA | Akbayrak A,OKTAY G Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2019; 23(3): 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
Vancouver | Akbayrak A,OKTAY G Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2019; 23(3): 110 - 117. 10.15511/tahd.19.00310 |
IEEE | Akbayrak A,OKTAY G "Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi." Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 23, ss.110 - 117, 2019. 10.15511/tahd.19.00310 |
ISNAD | Akbayrak, Atiye - OKTAY, GÜLSEREN. "Aile hekimlerinin güneşten korunma davranışları ve deri kanserine yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının değerlendirilmesi". Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 23/3 (2019), 110-117. https://doi.org/10.15511/tahd.19.00310 |