TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ

YILDIZ, Rıfat; ÜNLÜ, FATMA

TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ

Fatma ÜNLÜ, (Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Kayseri, Türkiye)

Rıfat YILDIZ (Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Kayseri, Türkiye)

Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi

3 0

Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 7 - 26 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-05-2020

TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ

Öz:

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de teknoloji yoğun ürünlerin dış ticaretindeki gelişmelerin fasıl bazlı yoğunlaşma analizi ile ortaya konulmasına katkıda bulunmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için Yoğunlaşma Oranı (CR), Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI) ve Entropi Endeksi (ENT) kullanılmıştır. Analize 1996-2017 dönemi ve teknoloji yoğunluğuna göre sınıflandırılan 33 fasıl dahil edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; Türkiye’de teknoloji yoğun ürünlerin hem ihracatında hem de ithalatında orta derecede yoğunlaşma söz konusudur. Ancak ithalattaki yoğunlaşmanın derecesi daha yüksektir. Diğer taraftan, Türkiye’de dış ticaretin teknolojik yapısı düşük ve orta teknoloji yoğunlukta toplanmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih İşletme Kamu Yönetimi Felsefe Halkla İlişkiler İktisat İşletme Finans Psikoloji Uluslararası İlişkiler

DETERMINATION OF THE TECHNOLOGICAL STRUCTURE OF FOREIGN TRADE IN TURKEY WITH CHAPTER-BASED CONCENTRATION ANALYSES

Öz:

The aim of this study is to contribute to explaining improvements in the foreign trade of the technology- intensive products in Turkey with chapter-based concentration analysis. To achieve this aim, Concentration Ratio (CR), Herfindahl-Hirschman Index (HHI) and Entropy Index (ENT) were used. The period of 1996-2017 and 33 chapters classified according to technology intensity were included in the analysis. From the findings obtained, Turkey has moderate concentration both in exports and imports of the technology-intensive products. However, the degree of the concentration in import is more compared to that in export. On the other hand, the technological structure of foreign trade in Turkey is concentrated on low and medium-low technology levels

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih İşletme Kamu Yönetimi Felsefe Halkla İlişkiler İktisat İşletme Finans Psikoloji Uluslararası İlişkiler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akal, M. (2008). Ortadoğu Sınır Ülkeleriyle Dış Ticaret Yoğunlaşması ve Yapısal Değişim, Ga- ziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 271-296.
Altay, H., Çelebioğlu, F. & Şen, A. (2010). Ticari Yoğunlaşma Kapsamında Türkiye’nin Küresel Ölçekli Dış Ticaret Analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 161-172. Antonelli, C. (2009). The Economics of Innovation: from the Classical Legacies to the Econo- mics of Complexity, Economics of Innovation and New Technology, 18 (7), 611-646.
Atik, H. (2005). Yenilik ve Ulusal Rekabet Gücü, Ankara: Detay Yayıncılık.
Avcı, M., Uysal, S. & Taşçı, R. (2016). Türk İmalat Sanayinin Teknolojik Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(36), 49-66.
Ayrancı, E. (2009). Türkiye’nin Ekonomik Açıdan Küreselleşmesinin Yoğunlaşma Vasıtasıyla Öl- çülmesi ve Konu Hakkında Bir Araştırma, Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 16, 50-64. Bilgili, E. (2007). Gümrük Birliği Sonrası Türkiye’nin Batı Avrupa’ya Olan İhracatının Sektörel Analizi, Ege Akademik Bakış, 7(1), 239-250.
Çelebi, K. (2002). Türkiye’de Teknolojik Yapı ve Dış Ticaret Üzerindeki Etkileri, Yönetim ve Ekonomi, 9 (1-2), 157-172.
Çınar, Y. & Göksel, T. (2010). İhracatta Bölgesel Çeşitlendirme ve İstikrar, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (2), 29-58.
Çil Yavuz, N. (2000). Türkiye’nin Dış Ticaretinin Mallar ve Ülkeler Açısından Konsantrasyon Analizi (1975-1998), Çimento İşveren Dergisi, 14 (5): 3-12.
DİE (2003). Dış Ticarette Yoğunlaşma, Ankara: DİE Yayınları.
Doğan, A. (2015). Türkiye’nin D-8 Ülkeleriyle Ticaretinin Yapısal Analizi, Akademik Araştır- malar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), 166-189.
Doğan, S. & Kaya, S. (2011). Gümrük Birliği Sonrasında (1996-2009) Türkiye’nin Avrupa Bir- liği İle Dış Ticaretinin Ülke ve Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizi, Ekonometri ve İstatistik, 14, 1-18.
Erdil, E., Pamukçu, M.T., Akçomak, İ.S. & Tiryakioğlu, M. (2016). Bilgi, Bilim, Teknoloji ve Yenilik: Kavramsal Tartışma, Science and Technology Policies Research Center Tekpol, Working Paper Series STPS-WP-16/01.
Eren, E. (1981). İşletmelerde Yenilik Politikası: Kuram ve Uygulamada Yenilik. İstanbul: İstan- bul Üniversitesi Yayını.
Erkan, B. & Sunay, Z.F. (2016). Türkiye’nin İhracatının Yoğunlaşma Perspektifinde Analizi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1823-1842.
Erlat, G. & Erlat, H. (2012). Türkiye’nin Orta Doğu Ülkeleri İle Olan Ticareti, 1990-2002, Tür- kiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, Mayıs.
Erlat, G. (1991). İhracat ve Endüstriyel Yoğunlaşma Arasındaki İlişkinin İmalat Sanayinden Se- çilmiş Bazı Sektörler Açısından İncelenmesi, 273-285, http://arsiv.mmo.org.tr/pdf/10687. pdf, (22.06.2018).
Eşiyok, B. A. (2014). Türkiye–AB Arasında Dış Ticaretin Teknolojik Yapısı, Rekabet Gücü ve Endüstri-İçi Ticaret: Ampirik Bir Değerlendirme, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 13 (1), 91-124.
Filiztekin, A. & Karaata, S. (2010). Türkiye’nin Dış Ticarette Rekabet Gücü Seçilmiş Ülkeler, Sektörler-Mal Grupları ve Endeksler Bazında Karşılaştırmalı Bir Analiz, TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu REF, İstanbul.
Freeman, C. & Soete, L. (2003). Yenilik İktisadı, (Çev. E. Türkcan), Ankara: TÜBİTAK Yayın- ları.
Karakaş, A. (2012). Türkiye Ekonomisi’nde Yapısal Değişim: Dış Ticarette Fasıl Bazlı Yapısal Dönüşüm Analizi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4 (1), 1-9.
Kösekahyaoğlu, L. (2007). Türkiye Dış Ticaretinde Ürün ve Ülke Bazında Yoğunlaşma: 1980-2005 Dönemi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 36, 15-34.
Kuşat, N. (2015). Gümrük Birliği Antlaşmasını Takip Eden Süreçte Türkiye-BRICS Dış Ticareti Yoğunlaşma Analizi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22 (1), 219-238.
Küçükkiremitçi, O., Karaca, M. E. & Eşiyok, B. A. (2010). Türkiye’nin İhracatında Öne Çıkan Sektörlerde Temel Pazarlar, Rakipler ve Rekabet Gücü, Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü.
Meilak, C. (2008). Measuring Export Concentration: The Implications for Small States, Bank of Valletta Review, 37, 35-48.
OECD (2011). ISIC REV. 3 Technology Intensity Definition, Internet Address: https://www. oecd.org/sti/ind/48350231.pdf, (06.04.2018).
Oğuztürk, B.S. (2003). Yenilik Kavramı ve Teorik Temelleri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (2), 253-273.
Oslo Kılavuzu (2005). Yenilik Verilerinin Toplanması ve Yorumlanması İçin İlkeler, Ankara: TÜ- BİTAK Yayınları.
Özkaya, M. H. (2014). Türkiye-Almanya İktisadi İlişkileri ve Türkiye-Almanya Dış Ticaretin- de Fasıl Yoğunlaşması Üzerine Değerlendirme, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1): 245-267.
Polat, Ç. (2007). Yoğunlaşma ve Piyasa İlişkisi Çerçevesinde Türk Çimento Sektörünün Yapısal Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 97-116.
Porter, M. E. (1991). The Competitive Advantage of Nations, New York: The Free Press. Posner, M. V. (1961). International Trade and Technical Change, Oxford Economic Papers, 13, 323-341.
Savaş, V. (2007). İktisadın Tarihi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Schumpeter, J. A. (1934). The Theory of Economic Development, New Jersey: Transaction Pub- lishers.
Seymen, D. (2009). Gümrük Birliği, Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Ticaretinde Ülke Yoğunlaş- masını Değiştirdi mi?, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 199-220.
Soyak, A. (2011). Teknoekonomi, İstanbul: Der Yayınları.
Temiz, D. (2009). Gümrük Birliği ile Birlikte Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yapısal Değişimler Oldu mu?, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 8 (1), 115-138.
Türkiye İstatistik Kurumu (2018). Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreTabloAra- ma.do?araType=vt&metod=search, (06.04.2018).
Vernon, R. (1966). International Investment and International Trade in the Product Cycle, Quar- terly Journal of Economics, 80 (2), 190-207.
Virasa, T. & Tang, J.C.S. (1998). The Role of Technology in International Trade: A Conceptual Model for Developing Countries, The Journal of High Technology Management Research, 9 (2), 195-205.
Yıldırım, O. & Özbaş, H. (2018). Türkiye Dış Ticaretinin Ülke-Ürün Bazlı İncelenmesi ve Dış Ticarette Yoğunlaşma (2012-2016), Econ;World 2018, Lisbon- Portugal.

APA	ÜNLÜ F, YILDIZ R (2019). TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. , 7 - 26.
Chicago	ÜNLÜ FATMA,YILDIZ Rıfat TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. (2019): 7 - 26.
MLA	ÜNLÜ FATMA,YILDIZ Rıfat TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. , 2019, ss.7 - 26.
AMA	ÜNLÜ F,YILDIZ R TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. . 2019; 7 - 26.
Vancouver	ÜNLÜ F,YILDIZ R TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. . 2019; 7 - 26.
IEEE	ÜNLÜ F,YILDIZ R "TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ." , ss.7 - 26, 2019.
ISNAD	ÜNLÜ, FATMA - YILDIZ, Rıfat. "TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ". (2019), 7-26.

APA	ÜNLÜ F, YILDIZ R (2019). TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 7 - 26.
Chicago	ÜNLÜ FATMA,YILDIZ Rıfat TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 9, no.17 (2019): 7 - 26.
MLA	ÜNLÜ FATMA,YILDIZ Rıfat TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, vol.9, no.17, 2019, ss.7 - 26.
AMA	ÜNLÜ F,YILDIZ R TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 9(17): 7 - 26.
Vancouver	ÜNLÜ F,YILDIZ R TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 9(17): 7 - 26.
IEEE	ÜNLÜ F,YILDIZ R "TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ." Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9, ss.7 - 26, 2019.
ISNAD	ÜNLÜ, FATMA - YILDIZ, Rıfat. "TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARETİN TEKNOLOJİK YAPISININ FASIL BAZLI YOĞUNLAŞMA ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ". Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 9/17 (2019), 7-26.