Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü

Selçuk DEMİR (Tanımlanmamış Kurum)
Kastamonu Eğitim Dergisi
6 2
Yıl: 2019 Cilt: 27 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 1991 - 2000 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.24106/kefdergi.3201 İndeks Tarihi: 04-06-2020

Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü

Öz:
Bu çalışmada etik iklim ile öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada korelasyonel desen kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Hatay’ın Kırıkhan ilçesinde bulunan ortaokullarda 2017–2018 eğitim-öğretim yılında görev yapmakta olan öğretmenler arasından küme örnekleme yöntemiyle yansız olarak seçilmiş 19 ortaokulda çalışan 187 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında “İlköğretim Okulları Etik İklim Ölçeği”, “İş Doyumu Ölçeği” ve “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” kullanılmıştır. Hiyerarşik çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre; algılanan etik iklim ve iş doyum düzeyinin örgütsel vatandaşlık davranışını anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. İş doyumu, etik iklimle örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide kısmi aracı rol oynamaktadır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, öğretmenlerin işlerinden memnuniyet duymalarını ve kurumsal performansın artışını sağlamak için yöneticilerin okullarında etik bir iklim inşa etme çalışmaları faydalı görülmektedir.
Anahtar Kelime:

The Relationship Between Ethical Climate and Organizational Citizenship Behaviour: The Mediating Role of Job Satisfaction

Öz:
It was aimed to determine the relationship between ethical climate and teachers’ job satisfaction and organizational citizenship behaviour in this study. Survey-based correlational design was used in this research. The sample of this study consists of 187 teachers in 19 schools that were selected randomly with cluster sampling method from the middle schools in Kırıkhan district of Hatay during the 2017-2018 academic year. Data of this study were collected by “Elementary School Ethical Climate Index”, “Job Satisfaction Scale” and “Organizational Citizenship Behaviour Scale”. According to the results of hierarchical multiple regression analysis, perceived ethical climate and job satisfaction level significantly predict organizational citizenship behaviour. Job satisfaction partially mediates the relationship between ethical climate and organizational citizenship behaviour. Based on the research results, it is helpful for administrators to build an ethical climate in their schools to enhance teachers’ satisfaction with job and provide the raise of corporate performance.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbaş, T. T. (2010). Örgütsel etik iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Mobilya sanayi büyük ölçekli işletmelerinde görgül bir araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Derg ̇ isi, 12 ̇ (19), 121-137.
  • Ay, Ü., Kılıç, K. C. ve Biçer, M. (2009). İlaç ve sigorta sektörlerinde çalışan satış elemanlarının iş davranışlarının örgütsel etik iklim ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 57-71.
  • Aydoğan, İ. (2013). Örgütsel vatandaşlık davranışı. H. B. Memduhoğlu ve K. YILMAZ (Ed.). Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (s.291-316). Ankara: Pegem akademi yayıncılık.
  • Barnett, T., & Vaicys, C. (2000). The moderating effect of individuals’perceptions of ethical work climate on ethical judgements and behavioral intentions. Journal of Business Ethics, 27, 351-362.
  • Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
  • Biçer, M. (2005). Satış elemanlarının iş tatmini, örgüt bağlılığı ve işten ayrılma niyetinin etik iklim ile ilişkisi: Sigorta ve ilaç sektörlerinde bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, Türkiye.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Cullen, J. B., Victor, B., & Stephans, J. (1989). An ethical weather report: An assessing the organization’s ethical climate. Organizational Dynamics, 18(2), 50-62.
  • DeConinck, J. B. (2011). The effects of ethical climate on organizational identification, supervisory trust and turnover among salespeople. Journal of Business Research, 64, 617-624.
  • Demir, S. (2018a, baskıda). Etik iklim ve okuldan ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel bağlılığın aracılık rolü. 10.16986/HUJE.2018040551
  • Demir, S. (2018b). Structural capital’s contribution to teacher’s job satisfaction: The mediating role of organizational commitment. International Journal of Educational Methodology, 4(4), 195-203. doi: 10.12973/ijem.4.4.195
  • Demir, S. ve Karakuş, M. (2015). Etik iklim ile öğretmen ve öğrencilerin güven ve motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(2), 183-212. doi: 10.14527/kuey.2015.008
  • Deshpande, S. P. (1996). The impact of ethical climate types on facets of job satisfaction: An empirical investigation. Journal of Business Ethics, 15(6), 655-660.
  • Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma (Yayınlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze, Türkiye.
  • Dündar, T. (2010). Sağlık çalışanlarının yıldırmaya maruz kalmalarında hastane etik iklimi ile sosyodemografik özelliklerin rolü: Bolu ili hastanelerinde bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
  • Elçi, M. (2005). Örgütlerde etik ikliminin personelin vatandaşlık davranışına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze, Türkiye.
  • Elçi, M., & Alpkan, L. (2009). The impact of perceived organizational ethical climate on work satisfaction. Journal of Business Ethics, 84, 297-311.
  • Eren, S. S. ve Hayatoğlu, Ö. (2011). Etik iklimin satış elemanlarının iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: İlaç sektöründe bir uygulama. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 109-128.
  • Field, A. (2009). Discovering Statistics using SPSS. Dubai: Oriental Press.
  • Frazier, P. A., Tix, A. P., & Barron, K. E. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 51(1), 115-134.
  • Goldman, A., & Tabak, N. (2010). Perception of Ethical Climate and Its Relationship to Nurses’ Demografic Characteristics and Job Satisfaction. Nursing Ethics, 17(2), 233-246.
  • Griffin, M. L., Hogan, N. L., Lambert, E. G., Tucker-Gail, K. A., & Baker, D. N. (2010). Job involvement, job stress, job satisfaction, and organizational commitment and the burnout of correctional staff. Criminal Justice and Behavior, 37, 239-255.
  • Haynes, F. (2002). Eğitimde etik. (çev. Semra Kunt Akbaş). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Hoffman, B. J., Blair, C. A., Maeriach, J. P., & Woehr, D. J. (2007). Expanding the criterian domain: A quantative review of the OCB literature. Journal of Applied Psychology, 92(2), 555-566.
  • Huang, C.-C., You, C.-S., & Tsai, M.-T. (2012). A multidimensional analysis of ethical climate, job satisfaction, organizational commitment and organizational citizenship behaviors. Nursing Ethics, 19(4), 513-529.
  • Jose, P. E. (2003). MedGraph-I: A programme to graphically depict mediation among three variables: The internet version version 2.0. Victoria Univesity of Wellington, Wellington, New Zealand. Retrieved [13.09.2010] from http://www.victoria.ac.nz/staff/paul-josefiles/medgraph/medgraph.php.
  • Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
  • Keiser, K. A., & Schulte, L. E. (2007). The development and validation of the elementary school ethical climate index. The School Community Journal, 2007, 73-88.
  • Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde etik davranışlar, yönetimi ve bir uygulama çalışması. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
  • Kocayiğit, A. (2010). İlköğretim okullarında etik iklimin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde, Türkiye.
  • Kreitner, R., & Kinichi, A. (2009). Organizational behaviour (9th ed.). New York: Mc Graw-Hill International Edition.
  • Leal, C., Marques, C., Marques, C., & Brago-Filho, E. (2015). Internal communication, intellectual capital and job satisfaction: A structural model applied to a credit union. ECIC, 199-207.
  • Longo, M., & Mura, M. (2011). The effect of intellectual capital on employees’ satisfaction and retention. Information & Management, 48 (7), 278-287. DOI: 10.1016/j.im.2011.06.005.
  • Martin, K. D., & Cullen, J. B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A Meta-Analytic review. Journal of Business Ethics, 69, 175-194.
  • Mulki, J. P., Jaramillo, J. F., & Locander, W. B. (2009). Critical role of leadership on ethical climate and salesperson behaviors. Journal of Business Ethics, 86, 125-141.
  • Murray, K. (2015). Liderlik dili. (Ümit ŞENSOY, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2013)
  • Okpara, J. O., & Wynn, P. (2008). The impact of ethical climate on job satisfaction and commitment in Nigeria. Journal of Management Development, 27(9), 935-950.
  • Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
  • Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organizational citizenship behavior. Research in Organizational Behavior, 12, 43–72.
  • Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
  • Özler, D. E. (2012). Örgütsel vatandaşlık davranışı. Derya Ergün ÖZLER(Ed.). Örgütsel davranışta güncel konular içinde (s.101-133). Bursa: Ekin Yayım Dağıtım.
  • Öztürk, H. F. (2009). Okul yöneticilerinde örgütsel ahlaki iklim (örgütsel etik), örgütsel vatandaşlık ve örgütsel bağlılık ilişkisi (Şişli ilçesi örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1 (2), 107–142.
  • Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış (Çeviri. Ed.: İ. Erdem, 14. baskı). Istanbul: Nobel yayınları.
  • Rosenholtz, S. J. (1989). Workplace conditions that affect teacher quality and commitment: implications for teacher induction programs. The Elementary School Journal, 89(4), 420-439.
  • Schermerhorn, J. R., Hunt, J. G., Osborn, R. N., & Uhl-Bien, M. (2011). Organizational Behavior. Asia: John Wiley & Sons (Asia) Pte Ltd.
  • Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
  • Victor, B., & Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quaterly, 33(1), 101-125.
  • Victor, B., & Cullen, J. B. (1987). A theory and measure of ethical climate in organizations. Research in Corporate Social Performance and Policy, 9, 51-71.
  • Wang, Yau-De, & Hsieh, Hui-Hsien (2012). Toward a better understanding of the link between ethical climate and job satisfaction: A multilevel analysis. J Bus Ethics, 105, 535-545.
  • Wentzel, K. R. (1998). Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, peers. Journal of Educational Psychology, 90(2), 202-209.
APA DEMİR S (2019). Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. , 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
Chicago DEMİR Selçuk Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. (2019): 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
MLA DEMİR Selçuk Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. , 2019, ss.1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
AMA DEMİR S Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. . 2019; 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
Vancouver DEMİR S Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. . 2019; 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
IEEE DEMİR S "Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü." , ss.1991 - 2000, 2019. 10.24106/kefdergi.3201
ISNAD DEMİR, Selçuk. "Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü". (2019), 1991-2000. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3201
APA DEMİR S (2019). Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(5), 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
Chicago DEMİR Selçuk Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi 27, no.5 (2019): 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
MLA DEMİR Selçuk Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, vol.27, no.5, 2019, ss.1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
AMA DEMİR S Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2019; 27(5): 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
Vancouver DEMİR S Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2019; 27(5): 1991 - 2000. 10.24106/kefdergi.3201
IEEE DEMİR S "Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü." Kastamonu Eğitim Dergisi, 27, ss.1991 - 2000, 2019. 10.24106/kefdergi.3201
ISNAD DEMİR, Selçuk. "Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü". Kastamonu Eğitim Dergisi 27/5 (2019), 1991-2000. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3201
Sayfa Oluşturulma Tarihi
06-05-2024 11:47

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları