Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü

Sena DOĞRUYOL, (Mersin Üniversitesi, Psikoloji Bölümü,)
Ünsal YETİM (MERSİN ÜNİVERSİTESİ/FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ/PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ)
Nesne Dergisi
77 16
Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 14 Sayfa Aralığı: 34 - 51 Metin Dili: Türkçe DOI: 0.7816/nesne-07-14-03 İndeks Tarihi: 02-07-2020

Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü

Öz:
Bu çalışmada ergenlerde ebeveyne bağlanma ve algılanan anne-baba tutumu ve ile akran ilişkileri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılık rolünün sınanması amaçlanmıştır. Araştırmanın diğer amacı ise ergenlerin akran ilişkilerinin ebeveyn stillerine (açıklayıcı/otoriter, izin verici/şımartan, izin verici/ihmalkâr ve otoriter) ve cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini Mersin ilindeki farklı ortaokul ve liselerde öğrenim gören ve 12 ile 18 yaş aralığında olan toplam 399 öğrenci oluşturmaktadır. Bulgular, benlik saygısının anneye bağlanma ile akran bağlılığı arasındaki ilişkide ve baba kabul/ilgi/sevgi tutumu ile akran bağlılığı arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolünün olduğunu göstermektedir. Farklı ebeveyn stillerine ve cinsiyete göre akran ilişkileri alt boyutlarının (bağlılık, güven, kendini açma ve sadakat) farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amacıyla yürütülen analiz sonuçları akran ilişkilerinin farklı ebeveyn yetiştirme stillerine göre değiştiğini ortaya koymuştur. Elde edilen bulgular ışığında, çocuk yetiştirme stillerinin ve bağlanma örüntülerinin akran ilişkileri üzerinde oldukça etkili olduğu söylenebilir. Bu nedenle, çocuk yetiştirme sürecinde anne-baba tutumları ile birlikte özellikle baba-çocuk arasındaki ilişkileri ele alacak çalışmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelime:

The Mediational Role of Self-Esteem on the Associations Among Parental Attachment, Perceived Mother/Father Attitudes and Peer Relationships

Öz:
The purpose of the present study was to examine the mediational role of self-esteem on the associations among parental attachment, perceived mother/father attitudes and peer relationships in adolescents. Another aim of the study was to investigate whether peer relationships differ to parental styles and gender in adolescents. The sample of this study composed of students who participated from different secondary schools and high schools in Mersin. The participants of the study consisted of 399 students whose age ranged from 12 to 18 years. The results indicated that there was a partial mediation role of self-esteem between parental (mother) attachment and peer loyalty. In addition, self-esteem partially mediated the relationship between perceived father acceptance/interest/love attitude and peer loyalty. Analyzes was conducted to investigate whether the sub-dimensions of peer relationships differed to different parenting styles and sex. The findings showed that peer relationships differed in terms of different parenting styles and sex. The implications of the findings and future research are discussed. In the light of the obtained results, attachment patterns and parental attitudes towards adolescents are considerably important on peer relationships. Therefore, it is suggested that future studies will consider parental attitudes along with father-child relationships in the child-rearing process.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Allen, J .P. ve Land, D. (1999). Attachment in adolescence. Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications içinde (319-335). New York: Guilford.
  • Aunola, K., Stattin H. ve Erik-Nurmi, J. (2000). Parenting styles and adolescents’ achievement strategies. Journal of Adolescence, 23, 205-222.
  • Aşık, E. (1992). Üniversite öğrencilerinin kendini açma davranışlarını etkileyen bazı etmenler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Ataşalar, J. (1996). Üniversite öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine cinsiyet ve yaşlarına göre kendini açma davranışları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Baumrind, D. (1966). The effects of authoritative parental control on child behaviors. Child Development, 37, 887-907.
  • Bauminger, N., Finzi-Dottan, R., Chason, S. ve Har-Even, D. (2008). Intimacy in adolescent friendship: The roles of attachment, coherence and self-disclosure. Journal of Social and Personal Relationships, 25(3), 409-428.
  • Bayraktar, F. (2007). Olumlu ergen gelişiminde ebeveyn/akran ilişkilerinin önemi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(3), 157-166.
  • Bornstein, M. H. ve Putnick, D. L (2018). Parent-adolescent relationships in global perspective. J. E. Lansford ve P. Banati, (Eds.), Handbook of Adolescent Development Research and Its Impact on Global Policy içinde (107-129). New York: Oxford University Press.
  • Çeçen, A. R. (2008). Öğrencilerinin cinsiyetlerine ve anababa tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 415-431.
  • Dokuyan, M. (2016). 12. sınıf öğrencilerinde algılanan anne-baba tutumları ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 1-21.
  • Erbil, N., Divan, Z. ve Önder, P. (2006). Ergenlerin benlik saygısına ailelerin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum Dergisi, 10(3), 7-15.
  • Erden, S. ve Yılmaz, S. (2016). İmam hatip lisesi öğrencilerinin akran ilişkilerinin insani değerler ve öznel iyi oluş düzeyleri açısından incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 389-416.
  • Ekebaş, M. (1994). Lise son sınıf öğrencilerinin kendini açma davranışlarının cinsiyet ve kendini gerçekleştirme düzeyleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Flynn, H. K., Felmlee, D. H., Shu, X. Ve Conger, R. D. (2018). Mothers and fathers matter: The influence of parental support, hostility and problem solving on adolescent friendships. Journal of Family Issues, 39(8), 1-24.
  • Grossmann, K. E. (1999). Old and new internal working models of attachment: The organization of feelings and language. Attachment and Human Development, 1(3), 253-269.
  • Günalp, A. (2007). Farklı anne baba tutumlarının okul öncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Günaydın, G., Selçuk, E., Sümer, N. ve Uysal, A. (2005). Ebeveyn ve arkadaşlara bağlanma envanteri kısa formu’nun psikometrik açıdan değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 8(16), 13-23.
  • Hamarta, E. (2004). Attachment theory. Anadolu University Journal of Faculty of Education, 14 (1), 53-66.
  • Hazan, C. ve Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 511–524.
  • Hunter, S. B., Barber, B. K., Olsen, J. A., McNeely, C. A. ve Bose, K. (2011). Adolescents’ self-disclosure to parents across cultures: Who discloses and why. Journal of Adolescent Research, 26(4), 447-478.
  • Kahriman, İ. ve Polat, S. (2003). Adölesanlarda aileden ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(2), 13-24.
  • Kaner, S. (2000). Akran ilişkileri ölçeği ve akran sapması ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33(1), 77-89.
  • Kaya, A., Bozaslan, H. ve Genç, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
  • Kocayörük, E. ve Şimşek, Ö. F. (2009). Ergenlerde anne-baba bağlanması ile iyi oluş ilişkisinde benlik saygısının aracılık etkisi. Birinci Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, 1-3 Mayıs, Çanakkale, Türkiye.
  • Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik Psikolojisi (3. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Leahy, R. L. (1981). Parental practices and the development of moral judgment and self-image disparity during adolescence. Developmental Psychology, 17(5), 580-594.
  • Litovsky, V. G. ve Dusek, J. B. (1985). Perceptions of child rearing and self-concept development during the early adolescent years. Journal of Youth and Adolescence, 14(5), 373-387.
  • Maccoby, E. E. ve Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interaction. E. M. Hetherington ve P. H. Mussen (Eds.), Handbook of child psychology: Socialization, personality and social development içinde (4. baskı, 1-101). New York: Wiley.
  • Raja, S. N., McGee, R. ve Stanton, W.R. (1992). Perceived attachments to parents and peers and
  • psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 21(4), 471-485.
  • Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
  • Sümer, N. ve Güngör, D. (1999a). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakın ilişkiler üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 14, 35-58.
  • Sümer, N., Gündoğdu-Aktürk, E. ve Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42-59.
  • Smetana, J. G., Villalobos, M., Tasopoulos-Chan, M., Gettman, D. C. ve Campione-Barr, N. (2009). Early and middle adolescents' disclosure to parents about activities in different domains. Journal of Adolescence, 32(3), 693-713.
  • Steinberg, L. ve Silverberg, S. B. (1986). The vicissitudes of autonomy in early adolescence. Child Development, 57(4), 841-851.
  • Steinberg, L., Mounts, N. S., Lamborn, S. D. ve Dornbusch, S. M. (1992). Authoritative parenting and adolescent adjusment across varied ecological niches. Journal of Research on Adolescence, 1, 19-36.
  • Tunç, A. ve Tezer, E. (2006). Çocuk yetiştirme stilleri ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 25(3), 37-42.
  • Tozkoparan, S. (2014). Öğrenci algısına göre ailenden alınan sosyal destek, anne-baba tutumu ve akran ilişkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
  • Thompson, R. A. (2008). Early attachment and later development: Familiar questions, new answers. J. Cassidy ve P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory, research and clinical applications içinde (348-365). New York, NY, US: The Guilford Press.
  • Verschueren, K., Marcoen, A. ve Schoefs, V. (1996). The internal working model of the self, attachment, and competence in five-year-olds. Child Development, 67(5), 2493-2511.
  • Yavuzer, H. (1994). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
APA DOĞRUYOL S, Yetim U (2019). Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. , 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
Chicago DOĞRUYOL Sena,Yetim Unsal Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. (2019): 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
MLA DOĞRUYOL Sena,Yetim Unsal Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. , 2019, ss.34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
AMA DOĞRUYOL S,Yetim U Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. . 2019; 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
Vancouver DOĞRUYOL S,Yetim U Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. . 2019; 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
IEEE DOĞRUYOL S,Yetim U "Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü." , ss.34 - 51, 2019. 0.7816/nesne-07-14-03
ISNAD DOĞRUYOL, Sena - Yetim, Unsal. "Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü". (2019), 34-51. https://doi.org/0.7816/nesne-07-14-03
APA DOĞRUYOL S, Yetim U (2019). Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. Nesne Dergisi, 7(14), 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
Chicago DOĞRUYOL Sena,Yetim Unsal Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. Nesne Dergisi 7, no.14 (2019): 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
MLA DOĞRUYOL Sena,Yetim Unsal Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. Nesne Dergisi, vol.7, no.14, 2019, ss.34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
AMA DOĞRUYOL S,Yetim U Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. Nesne Dergisi. 2019; 7(14): 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
Vancouver DOĞRUYOL S,Yetim U Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü. Nesne Dergisi. 2019; 7(14): 34 - 51. 0.7816/nesne-07-14-03
IEEE DOĞRUYOL S,Yetim U "Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü." Nesne Dergisi, 7, ss.34 - 51, 2019. 0.7816/nesne-07-14-03
ISNAD DOĞRUYOL, Sena - Yetim, Unsal. "Ebeveyne Bağlanma, Algılanan Anne/Baba Tutumu ile Akran İlişkileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracılık Rolü". Nesne Dergisi 7/14 (2019), 34-51. https://doi.org/0.7816/nesne-07-14-03
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 12:30

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları